W styczniu w Warszawie odbyła się konferencja naukowa „Best of WCLC", zorganizowana przez Polską Grupę Raka Płuca w ślad za światową konferencją World Conference on Lung Cancer, która miała miejsce w grudniu 2016 r. w Wiedniu. O nowych perspektywach leczenia raka płuca rozmawiamy z dr. Maximilianem J. Hochmairem, kierownikiem oddziału onkologii układu oddechowego w szpitalu Otto-Wagner w Wiedniu, który był gościem warszawskiego spotkania.
Rak płuca to najbardziej zabójczy i źle rokujący typ nowotworu. Co roku uśmierca 1,6 mln osób na świecie. W naszym kraju to również duży problem: na 22 tysiące nowych pacjentów rocznie, niemal tyle samo chorych umiera. Jakie szanse chorym na raka płuca daje współczesna medycyna?
Najlepiej jeśli szybko wykryjemy raka płuca i jest możliwe jego operacyjne usunięcie. Niestety do zabiegu operacyjnego kwalifikuje się średnio zaledwie 25 proc. chorych. Większość pacjentów leczymy chemioterapią i radioterapią. Istotnym uzupełnieniem - zwłaszcza w leczeniu niedrobnokomorowej odmiany raka płuca (NDRP), która jest najbardziej powszechna, odpowiadając za 85 proc. przypadków - jest farmakoterapia. Współczesna medycyna z roku na rok oferuje w tym zakresie coraz więcej: dzięki innowacyjnym terapiom możemy zastosować u pacjentów z NDRP kilka opcji leczenia, jak na przykład ukierunkowane molekularnie czy wykorzystujące mechanizmy antyangiogenezy. Jeszcze inną opcją jest immunoonkologia, polegająca na aktywacji układu immunologicznego. Dołączenie do chemioterapii jednego z inhibitorów angiogenezy poprawia jakość życia chorych i daje szansę wydłużenia ich przeżycia. W wielu przypadkach jest to jedyna opcja terapeutyczna, dająca szansę chorym na efektywne leczenie. Postęp w medycynie jest na tyle duży, że u coraz większej grupy pacjentów można zastosować skuteczne leczenie, nawet w przypadku nawrotu choroby. Dziesięć lat temu, kiedy zaczynałem pracę w klinice Charité w Berlinie, rak płuc był po prostu rakiem płuc. Dziś już zdajemy sobie sprawę z tego, że nie jest to takie proste. Z tej przyczyny decydujemy się na terapie najlepiej dobrane do typu nowotworu i indywidualnych potrzeb pacjenta. Przykładowo, dołączenie do chemioterapii jednego z inhibitorów angiogenezy – nintedanibu - poprawia jakość życia chorych z bardzo szybką progresją choroby po niepowodzeniu terapią pierwszej linii leczenia, dając szansę wydłużenia ich przeżycia. Dla wielu pacjentów jest to terapia ostatniej szansy.
Czy nowoczesne terapie stanowią przełom w leczeniu NDRP?
Dzięki nowoczesnym lekom oraz terapiom immunologicznym, pacjent ma szansę na znacznie dłuższe życie niż kiedyś. Jeszcze około 3 lata temu, przeżywalność pacjenta bez nowoczesnych terapii wynosiła 6 miesięcy, podczas gdy dzisiaj wydłużyliśmy ten czas do 12 miesięcy. Jest to możliwe dzięki terapiom celowanym, immunoterapii, lekom antyangiogennym. Najważniejsze jest to, że możemy wybierać spośród wszystkich dostępnych leków takie, które będą najbardziej skuteczne u danego pacjenta.
Pana wykład podczas konferencji „Best of WCLC” w Warszawie dotyczył terapii antyangiogennych. Jak wyglądają Pańskie doświadczenia z leczeniem nintedanibem?
W Austrii stosowaliśmy nintedanib w terapii przeznaczonej dla wybranych pacjentów, zanim jeszcze lek został dopuszczony do obrotu przez Europejską Agencję Leków (EMA), więc mieliśmy już za sobą trzy, cztery lata badań klinicznych. Mechanizm działania tego leku jest bardzo ciekawy. Blokuje on aktywność niektórych enzymów, zwanych kinazami tyrozynowymi, które występują w określonych receptorach na powierzchni komórek nowotworowych oraz komórek tkanek otaczających (np. naczyń krwionośnych). Nintedanib, blokując te enzymy, pomaga zmniejszyć wzrost i rozprzestrzenianie się nowotworu oraz odciąć dopływ krwi, który umożliwią wzrost komórek nowotworowych.
W naszym centrum leczyliśmy nintedanibem około 150 pacjentów. Stosujemy go w skojarzeniu z docetakselem po niepowodzeniu chemioterapii w pierwszej linii. Decydujemy się na wdrożenie tego preparatu kiedy leczenie inhibitorami PDL-1 jest mało skuteczne lub nie przynosi żadnych rezultatów, a rak bardzo szybko progresuje i konieczne jest szybkie działanie. W drugiej linii stosujemy nintedanib w połączeniu z chemioterapią docetakselem lub – w przypadku gdy w drugiej linii stosowana jest immunoterapia - wdrażamy nintedanib z docetakselem w trzeciej linii leczenia. Także w terapii podtrzymującej lek jest bardzo dobrze tolerowany, wykazując u części pacjentów wysoką skuteczność.
Jak w Austrii wygląda kwestia dostępu do najnowocześniejszych terapii z perspektywy pacjentów?
W Austrii jesteśmy w bardzo korzystnej sytuacji, ponieważ możemy obecnie zaoferować pacjentom wszystkie zarejestrowane leki – np. każdy pacjent z mutacją EGFR może otrzymać bez problemu inhibitory kinazy tyrozynowej, a także afatynib, a w przypadku ALK– kryzotynib, cerytynib, a także immunoterapie PDL-1 z wykorzystaniem niwolumabu i pembrolizumabu. W tej puli dostępnych leków znajduje się także nintedanib. Nasze doświadczenia pokazują, jak istotna jest możliwość dostępu do wszystkich innowacyjnych terapii, żeby zapewnić większy poziom przeżywalności wszystkim pacjentom z nowotworem płuc.
Dr Maximilian Johannes Hochmair jest kierownikiem oddziału onkologii układu oddechowego w Otto-Wagner-Hospital w Wiedniu. Pełni funkcję kierownika grupy roboczej ds. onkologii układu oddechowego w Austriackim Towarzystwie Chorób Płuc oraz delegata krajowego w Europejskim Towarzystwie Chorób Układu Oddechowego (European Respiratory Society). Jest absolwentem Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu, autorem publikacji naukowych w zakresie nowotworów płuc i członkiem zespołu redakcyjnego "Memo Oncology".
