Odra jest wysoce zaraźliwą chorobą wirusową. Łatwo przenosi się z osoby chorej na osoby nieuodpornione. Człowiek jest jedynym rezerwuarem wirusa. Wirus ten przenosi się drogą kropelkową (kaszel, kichanie osoby chorej na osoby zdrowe) oraz przez bezpośrednią styczność z wydzieliną z nosa, gardła lub moczem osoby chorej – przypomina Główny Inspektor Sanitarny w specjalnym komunikacie opublikowanym 2 listopada.
Warto przeczytać
Po trwającym od 8 do 12 dni okresie wylęgania, objawy odry pojawiają się zazwyczaj w dwóch etapach. W pierwszym, który trwa od dwóch do czterech dni, występuje katar, kaszel i lekka gorączka, zaczerwienienie oczu i nadwrażliwość na światło. Gorączka z dnia na dzień rośnie, a na śluzówce jamy ustnej pojawiają się małe, niebieskawe białe plamki otoczone czerwonawą obwódką.
Drugi etap rozpoczyna się pomiędzy 3. a 7. dniem choroby (ok. 14 dnia od zakażenia). Charakteryzuje go czerwona wysypka trwającej od 3 do 5 dnia. Wysypka zwykle zaczyna się na twarzy, a następnie rozprzestrzenia się w dół, docierając do dłoni i stóp. Może też wystąpić duszność, tachykardia, objawy zapalenia płuc, apatia i jadłowstręt. Wysypka zanika w tej samej kolejności, w jakiej się pojawiła, od głowy do kończyn.
Chory może zarażać od ok. 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów oraz do 4 dni po wystąpieniu wysypki.
Śmiertelność wśród chorych na odrę waha się od 0,01% w krajach rozwiniętych do ponad 5% w krajach rozwijających się, ale nawet do 20–30% u niemowląt.
Przyczyną zgonów są zwykle powikłania po odrze, na które szczególnie narażone są dzieci poniżej 5. roku życia oraz dorośli powyżej 20. roku życia. Wśród powikłań odry najczęściej wymienia się:
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie płuc (o dość wysokiej śmiertelności),
- zapalenie mięśnia sercowego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie mózgu (co siódmy chory umiera, a u co czwartego pozostają ubytki neurologiczne),
- podostre stwardniające zapalenie mózgu (subacute sclerosing panencephalitis – SSPE) – rzadkie, ale podstępne, bo pojawia się kilka lat po przebyciu odry i w większości przypadków prowadzi do śmierci,
- poronienie lub poród przedwczesny (wirus odry nie powoduje jednak wad płodu),
- zapalenie rogówki i pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego (grożące utratą wzroku).
Warto przeczytać
Zachorowania o charakterze i rozmiarach ognisk epidemicznych mogą wystąpić głównie wśród nieszczepionych społeczności lokalnych lub w środowisku szkolnym, jeśli stopień uodpornienia dzieci i dorosłych jest niewystarczający dla uzyskania tzw. odporności zbiorowiskowej, która powstaje gdy liczba osób uodpornionych osiąga co najmniej 95%. Indywidualne ryzyko zachorowania na odrę występuje u każdej osoby, która nie była szczepiona przeciw tej chorobie (lub jej wcześniej nie przechorowała). Stosowanie szczepień ochronnych ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu zachorowaniom na odrę. Ze względu na wysoką zaraźliwość choroby oraz jej przenoszenie się drogą powietrzną szczepienie nie może być zastąpione jakimikolwiek innymi środkami ochrony – czytamy w komunikacie GIS.
Z roku na rok odra staje się w Europie coraz większym zagrożeniem. W 2016 roku w Europejskim Regionie WHO zanotowano niewiele ponad 5 tysięcy przypadków. W 2017 roku – ponad 24 tys. zachorowań.
W okresie od stycznia do września 2018 roku w Europejskim regionie WHO odnotowano ponad 52 tys. przypadków odry.
Do 5 października 2018 r. na terenie UE najwięcej przypadków zachorowań na odrę zarejestrowano w Rumunii (5100 przypadków), Francji (2702), Grecji (2290), Włoszech (2248). W krajach spoza UE najwięcej zachorowań odnotowuje: Ukraina – w 2018 r. odnotowano ponad 32 tys. zachorowań, Rosja (1953), Serbia ( 5741) – podaje GIS.
Na terenie Polski, w okresie od 1 stycznia do 15 października 2018 r. zarejestrowano 128 przypadków zachorowań na odrę. W analogicznym okresie roku 2017 zgłoszono ich 58. Zachorowania na odrę w Polsce są związane przede wszystkim z zawlekaniem choroby z zagranicy lub zakażeniem osób, które nie są zaszczepione przeciwko odrze przez osoby niebędące narodowości polskiej.
Pamiętajmy, szczepienie jest jedyną skuteczną metodą pozwalającą na unikniecie zakażenia – apeluje GIS, przypominając wysoką efektywność szczepień przeciw odrze. Po podaniu pierwszej dawki szczepionki odporność uzyskuje ok. 95–98% osób zaszczepionych. Natomiast podanie drugiej dawki szczepionki pozwala osiągnąć odporność u niemalże 100% osób zaszczepionych. Wszystkie osoby, które zachorowały na odrę w Pruszkowie nie były zaszczepione przeciw odrze – podkreśla GIS.
Źródła: GIS / WHO / RMF
