Dziś trudno dokładnie określić kto i kiedy wymyślił kefir. Data i miejsce jego odkrycia trudne są do ustalenia. Znany był najprawdopodobniej w starożytnym Rzymie, a za tradycyjny region jego pochodzenia uznawana jest Azja Środkowa. Wiadomo, że tam wytwarzany był przez pasterzy, którzy umieszczali mleko i grudki kefiru w workach skórzanych i pozostawiali tak długo aż uległo fermentacji. Zapewne intuicyjnie wyczuwali, że taki napój pozytywnie wpływa na zdrowie i dobrą kondycję organizmu. Współczesne badania naukowe w pełni to potwierdzają. Paulina Gryz - dietetyk kliniczny w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym WUM wskazuje, że "kefir to bogactwo nie tylko dobrych bakterii ale również witamin z grupy B głównie witaminy B1 i B12 oraz kwasu foliowego a także biotyny. Jest dobrym źródłem wapnia i witaminy K. Badania wykazały, że dzięki obecności tych składników kefir pozytywnie wpływa na zwiększenie gęstości kości a co za tym idzie ogranicza możliwości złamań. A dzięki obecności bakterii probiotycznych zwiększa przyswajalność wapnia. Jest to dobry produkt szczególnie dla grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia osteoporozy takich jak: kobiety po menopauzie, osoby leczone steroidoterapią, Jest też dobrym uzupełnieniem diety dzieci i młodzieży w trakcie intensywnego wzrastania.”
Kefir jest złożonym produktem zawierającym zarówno bakterie jak i drożdże, które nadają mu charakterystyczny smak i konsystencję. Ale przede wszystkim mają właściwości zdrowotne i odkąd wiadomo, że to jelita wysyłają do mózgu - a nie odwrotnie - 90% wszystkich sygnałów dotyczących samopoczucia to właśnie one budzą największe zainteresowanie naukowców. Skład flory jelitowej ma ogromny wpływ na funkcje poznawcze, nastrój, odczuwanie bólu poprzez stymulację odpowiednich obszarów systemu nerwowego. Niektóre badania sugerują wręcz, że regularne spożywanie kefiru może mieć wpływ na zdrowie psychiczne. Naukowcy z West China Hospital w latach 2010-2022 przeprowadzili badania, które objęły 83 tysiące osób. Wynika z nich, że regularne spożycie produktów fermentowanych obniża zagrożenie depresją aż o 11%. Ta meta-analiza wykazała, że probiotyki pozyskane z żywności mogą modyfikować funkcjonowanie mózgu poprzez zmianę mikrobioty jelitowej, która wpływa na produkcję neuroprzekaźników. Bakterie i drożdże zmniejszają również w organizmie ilość stanów zapalnych o niskim nasileniu. To niezbity dowód na to, że dieta jest podstawą prawidłowego funkcjonowania osi jelita-mózg. Z kolei eksperci z Uniwersytetu w Rio de Janeiro, którzy zajmowali się analizą bioaktywnych składników kefiru udowodnili, że obecne w napoju mikroby związku o nazwie kefiran, a także bioaktywne peptydy i kwasy organiczne, w szczególności kwas mlekowy mogą działać przeciwbakteryjne, przeciwnowotworowo i oddziaływać na układ odpornościowy. Jak wyjaśnia Paulina Gryz, to dzięki „zawartości bakterii probiotycznych oraz bioaktywnych peptydów, które powstają podczas fermentacji kefir ma pozytywny wpływ na stymulacje układu odpornościowego. Dzięki nim obserwujemy wzmocnioną odpowiedź na atak antygenów, czyli komórek drobnoustrojów wywołujących choroby, a nawet hamowanie rozwoju komórek nowotworowych. W badaniach na zwierzętach i ludzkich komórkach nowotworowych stwierdzono że ekstrakt z kefiru ma zdolność hamowania rozwoju komórek nowotworowych i przerzutów w przypadku raka płuc, piersi czy czerniaka”.
Brytyjscy naukowcy skierowali z kolei swoją uwagę na badania dotyczące wpływu sfermentowanych produktów na biegunki, które stanowią poważną przyczynę zgonów na całym świecie. Zauważono, że podawanie dzieciom poniżej piątego roku życia kefiru lub innych produktów sfermentowanych np. jogurtu skracało czas trwania dolegliwości o ponad jedna czwartą doby. Miało także wpływ na długość trwania hospitalizacji z powodu biegunki. W podsumowaniu badania podkreślono, że spożywanie produktów sfermentowanych jako formy leczenia może redukować czas trwania dolegliwości acz zaznaczono, że dalsze badania są konieczne, aby sprawdzić skuteczność stosowania tych produktów w charakterze alternatywy dla stosowanych aktualnie terapii.
Kolejne kierunki badań nad produktami fermentowanymi, w tym nad kefirem dotyczą analizy ich wpływu na obniżenie ryzyka cukrzycy typu II i ciśnienia krwi. Badacze Uniwersytetu Cambrige udowodnili, że regularne spożycie kefiru zmniejsza ryzyko cukrzycy o 30%. Wyniki tej analizy zostały opublikowane w magazynie "Diabetologia". Dobrodziejstwo sfermentowanych produktów mlecznych polega dodatkowo na niskiej zawartości tłuszczu. Badanie zostało przeprowadzone w grupie 4 tysięcy osób i trwało 11 lat. Spośród wszystkich zagrożonych chorobą badanych tylko 750 osób zachorowało na cukrzycę. Eksperci podkreślają, że działanie ochronne mogą wykazywać nie tylko bakterie probiotyczne, ale również zawarte w napoju wapń, magnez, witamina D i K. Natomiast amerykańscy badacze, prowadząc badania na szczurach, wykazali, że poprawa równowagi flory jelitowej a co za tym idzie komunikacji miedzy jelitami a mózgiem pomaga obniżyć ciśnienie krwi. Po dziewięciu tygodniach badań nad gryzoniami z nadciśnieniem stwierdzono, że przywrócenie równowagi mikrobiologicznej w jelitach po podaniu kefiru oraz stężenia niektórych enzymów spowodowały u nich zmniejszenie ciśnienia krwi. Badacze konstatują w opisie wyników, że poprawa komunikacji na osi jelitowo mózgowej jest odpowiedzialna za ten wynik.
W świetle ostatnich badań prowadzonych na świecie jednoznacznie wynika, że kefir z uwagi na wysoką zawartość probiotyków i wartości odżywcze doskonale wspiera układ odpornościowy. Dlatego też zalecany jest przy chorobach wirusowych takich jak m.in.opryszczka, półpasiec, AIDS czy zespółprzewlekłego zmęczenia. Jak podkreśla dietetyk kliniczny Paulina Gryz, „kefir to fermentowany napój mleczny, który jest wytwarzany z użyciem ziaren kefirowych tak zwanych grzybków. Grzybki te to symbiotyczny zespół mikroorganizmów, w których w skład wchodzą dobre bakterie fermentacji mlekowej i drożdże. To właśnie te mikroorganizmy wspierają rozwój prawidłowej mikroflory w naszych jelitach. Odpowiednia równowaga bakteryjna jest powiązana z wieloma aspektami zdrowotnymi. Nie bez powodu mówimy, że jelita to centrum dowodzenia organizmu. Zachowanie odpowiedniej równowagi i stymulacje właściwej flory bakteryjnej wpływa na wiele aspektów od zapewnienia prawidłowego trawienia, regularnego wypróżnienia i pracy jelit po wpływ na stymulacje odpowiedzi układu odpornościowego całego organizmu”. Na podstawie aktualnej wiedzy o wpływie na dobrostan człowieka mikroflory bakteryjnej obecnej w jelitach można stwierdzić, że kefir to jeden z najbardziej funkcjonalnych produktów probiotycznych o udowodnionym potencjale profilaktycznym, wpływający na zdrowie.
