Instytut jest szpitalem wysokospecjalistycznym o najwyższym stopniu referencyjności, a od 2017 roku należy do elitarnego grona instytucji naukowych wyróżnionych najwyższą kategorią A+, potwierdzającą najwyższy poziom jakości prowadzonych badań i efekty ich realizacji.
Pracownicy naukowi współpracują z najlepszymi ośrodkami na świecie, publikują wyniki badań w prestiżowych czasopismach i mają udział w opracowywaniu wytycznych najważniejszych światowych towarzystw naukowych. Szczególnego podkreślenia wymaga pionierska rola Instytutu we wprowadzaniu w Polsce wszystkich nowych metod diagnostyki i terapii kardiologicznej oraz kardiochirurgicznej. Wszystkie główne nowe metody zabiegowego leczenia nieoperacyjnego w kardiologii były wdrożone w Polsce przez specjalistów z Instytutu Kardiologii.
Działalność kliniczna Instytutu Kardiologii koncentruje się głównie na interwencyjnym leczeniu ostrych zespołów wieńcowych, diagnostyce i leczeniu choroby wieńcowej, diagnostyce i leczeniu niewydolności serca, wadach nabytych i wrodzonych serca, diagnostyce i leczeniu nadciśnienia tętniczego, leczeniu zaburzeń rytmu serca, leczeniu kardiochirurgicznym i transplantacji serca, diagnostyce obrazowej oraz rehabilitacji kardiologicznej.
Powstanie Instytutu Kardiologii
Instytut Kardiologii został powołany 21 marca 1979 roku rozporządzeniem nr 26 Prezesa Rady Ministrów jako jednostka naukowo-badawcza dostosowana do potrzeb ochrony zdrowia i rozwoju badań w zakresie chorób układu krążenia. Inicjatorem utworzenia Instytutu był prof. Marian Śliwiński, a pierwszym dyrektorem została prof. Maria Hoffman.
Początkowo Klinika Kardiochirurgii i Klinika Wad Serca, a także sześć innych zakładów wraz z pionem administracyjnym działały w budynku Instytutu Reumatologicznego przy
ul. Spartańskiej 1. Zakład Epidemiologii mieścił się na terenie Instytutu Żywności i Żywienia, a Zakład Rehabilitacji Kardiologicznej w Konstancinie. Pod koniec czerwca 1980 roku Rada Ministrów przekazała Instytutowi nowy budynek Lecznicy Rządowej MZiOS w Aninie (ul. Alpejska 42). Rozpoczęto wówczas dostosowywanie siedziby do potrzeb szpitala kardiologicznego. Pierwszy pacjent został przyjęty do szpitala w Aninie 1 lipca 1980 roku.
Rok 1981 był czasem ostatecznego kształtowania organizacyjnej struktury siedziby Instytutu w Aninie. Część Instytutu, z dwoma klinikami i pracowniami, pozostała przy ulicy Spartańskiej aż do 2018 roku.
To właśnie w latach 80. podjęta została współpraca naukowa z ośrodkami zagranicznymi, która umożliwiła leczenie ponad setki polskich dzieci rocznie w Stanach Zjednoczonych i w Europie Zachodniej. Początki funkcjonowania Instytutu, dzięki ówczesnym dyrektorom owocowały wprowadzeniem wielu nowoczesnych technik operacyjnych, w tym transplantacji.
Obszary działalności Instytutu:
Kardiologia interwencyjna
Od lat 80. Instytut Kardiologii pozostaje liderem we wprowadzaniu w Polsce kolejnych technik kardiologii interwencyjnej. W 1981 roku prof. Witold Rużyłło wykonał pierwszy
w Polsce zabieg angioplastyki wieńcowej (znanej również jako koronaroplastyka). Od 1983 roku był to zabieg rutynowy w nowo powstałej w Instytucie Kardiologii Pracowni Hemodynamiki. Sukcesy pracowni hemodynamiki są wynikiem pracy nie tylko zespołu kardiologów interwencyjnych, ale także kardiologów echokardiografistów, anestezjologów, oraz pielęgniarek i techników.
Leczenie zaburzeń rytmu serca metodą ablacji
Ablacja to zabieg kardiologiczny mający na celu uszkodzenie obszarów serca, które sprzyjają powstaniu lub przenoszeniu się arytmii. Zabieg jest małoinwazyjny, ponieważ wykonuje się go przezskórnie. W roku 1992 pierwszą w Polsce samodzielną ablację RF częstoskurczu węzłowego wykonał prof. Franciszek Walczak. W Pracowni Elektrofizjologii Klinicznej,
a później w Klinice Zaburzeń Rytmu Serca, pod jego kierunkiem wykonywano pionierskie
w Polsce (oraz jedne z pierwszych na świecie) zabiegi.
Kardiochirurgia
Instytut Kardiologii jest w swojej dziedzinie wiodącą placówką w regionie, a pod wieloma względami także w skali kraju. To tutaj w 2015 roku dokonano pierwszego w Polsce zabiegu wszczepienia pompy wspomagającej lewą komorę serca typu HeartMate III. W latach 1981–2019 wykonano ponad 65 000 zabiegów kardiochirurgicznych.
Transplantacje serca – ponad 500 przeszczepień
Program transplantacji serca w Instytucie Kardiologii został wprowadzony w dniu 15 lutego 2001 roku przez prof. Zbigniewa Religę, który trzy lata później przeniósł II Klinikę Kardiochirurgii wraz z ośrodkiem transplantacyjnym z ul. Spartańskiej do głównej siedziby Instytutu przy ul. Alpejskiej 42. W 2006 roku prof. Religa, już jako Minister Zdrowia, powierzył kierownictwo II Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii prof. Jackowi Różańskiemu, który kontynuował jej rozwój, m.in. zmieniono dominującą technikę przeszczepienia z tradycyjnej na trudniejszą chirurgicznie, ale dającą mniej powikłań metodę bikawalną oraz rozszerzono wskazania do przeszczepienia na chorych operowanych wcześniej z powodu wad wrodzonych.
W 2011 roku połączono I Klinikę Kardiochirurgii oraz II Klinikę Kardiochirurgii
i Transplantologii. Tak powstała, funkcjonująca do dziś, Klinika Kardiochirurgii
i Transplantologii. Liczba przeszczepień wykonywanych w ciągu roku od kilku lat wzrasta. Ponad 40 proc. serc w Polsce przeszczepia się w Instytucie Kardiologii. Dzięki centralnemu położeniu i odpowiedniej organizacji jest to jedyny ośrodek pobierający narządy z całego kraju. Obecnie, stale poprawiające się wyniki przeżycia po operacji przeszczepienia stawiają Instytut Kardiologii na czele ośrodków krajowych oraz na wysokim poziomie europejskim. Instytut Kardiologii, jako ośrodek kardiochirurgiczny oferujący pełen zakres kardiochirurgii dorosłych, dokonuje przeszczepień serca u pacjentów ze wszystkimi istniejącymi wskazaniami. Czas oczekiwania na przeszczepienie (zarówno w trybie pilnym, jak i planowym) jest jednym z najkrótszych w kraju.
W 2017 roku w Instytucie Kardiologii przeprowadzono pierwszą w tym ośrodku i drugą
w Polsce transplantację serca i nerki u 38-letniego pacjenta z przewlekłą schyłkową niewydolnością obu tych narządów, a 30 sierpnia 2018 roku przeprowadzono pierwszą
w Polsce jednoczesną transplantację serca i wątroby. Pionierska operacja przeszczepienia obu narządów została wykonana u 50-letniego pacjenta ze schyłkową niewydolnością serca oraz wrodzoną chorobą wątroby. Chory otrzymał narządy od jednego dawcy.
W tym samym roku zespół kardiochirurgów z Instytutu Kardiologii przeprowadził pierwsze wszczepienie całkowicie sztucznego serca. Operacja została przeprowadzona u 58-letniego pacjenta z guzem nowotworowym prawej komory. Jego serce zastąpiono urządzeniem składającym się z dwóch komór oraz czterech mechanicznych zastawek. Całkowicie sztuczne serce (ang. total artificial heart, TAH) podłączone jest do zewnętrznego sterownika, który generuje i monitoruje przepływ krwi. Zespół lekarzy z Instytutu Kardiologii przygotowywał się do tego nowatorskiego zabiegu w Niemczech pod okiem doświadczonych specjalistów. Instytut Kardiologii dołączył do wąskiego i prestiżowego grona ośrodków wszczepiających
to urządzenie, co jeszcze silniej umacnia jego pozycję jako jednego z najważniejszych ośrodków transplantacyjnych w Europie.
Diagnostyka obrazowa
W Instytucie Kardiologii badaniami diagnostyki obrazowej zajmują się Pracownia Echokardiografii Klinicznej, Samodzielna Pracownia Medycyny Nuklearnej oraz Zakład Radiologii. Rocznie w Instytucie Kardiologii wykonuje się ok. 14 tys. badań echokardiograficznych.
Działalność naukowa i dydaktyczna Instytutu Kardiologii
Instytut należy do grona najbardziej prestiżowych instytucji naukowych w Polsce, które
w wyniku kompleksowej oceny jednostek naukowych KEJN (Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych) otrzymały kategorię A+. IKARD jest jednym z dwóch medycznych instytutów badawczych, które otrzymały to wyróżnienie. Oceniono 993 jednostki naukowe, wśród nich 47 otrzymało najwyższą kategorię. Spośród 218 instytucji ocenianych w grupie nauk o życiu, tylko 13 ośrodków otrzymało kategorię A+. Jest to osiągnięcie świadczące o tym, że Instytut Kardiologii znajduje się w elitarnym gronie instytucji naukowych w Polsce, wyróżniających się jakością prowadzonych badań naukowych i efektami ich realizacji.
Instytut organizuje coroczne sympozja naukowo-szkoleniowe, w trakcie których prezentowane są najnowsze trendy w diagnostyce i leczeniu chorób układu krążenia. Pierwsze sympozjum odbyło się w 1994 roku i było połączone z obchodami 15-lecia działalności Instytutu Kardiologii. Jego pomysłodawcą był ówczesny Dyrektor Instytutu Kardiologii, prof. Zygmunt Sadowski. W 2018 roku odbyło się Jubileuszowe XXV Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe.
Od samego początku sympozja Instytutu cieszą się ogromnym zainteresowaniem i gromadzą szerokie rzesze lekarzy, nie tylko kardiologów i kardiochirurgów, lecz również specjalistów
z zakresu chorób wewnętrznych, medycyny rodzinnej oraz lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W charakterze wykładowców uczestniczą w sympozjach wybitni specjaliści
z krajowych ośrodków kardiologicznych i kardiochirurgicznych, co gwarantuje wysoki poziom merytoryczny poszczególnych sesji.
Dyrektorzy Instytutu:
- 1979–1990 Prof. dr hab. n. med. Maria Hoffman
- 1991–2000 Prof. dr hab. n. med. Zygmunt Sadowski
- 2001–2006 Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Religa
- 2006–2014 Prof. dr hab. n. med Witold Rużyłło
- Aktualnym dyrektorem IKARD jest od 2015 roku prof. dr hab. n. med. Tomasz Hryniewiecki
Fundacja Instytutu Kardiologii w Warszawie-Aninie została powołana w 1992 roku w celu wspierania działalności leczniczej, naukowej i dydaktycznej Instytutu. W ramach działalności statutowej w marcu 2017 r. została uruchomiona Specjalistyczna Poradnia Kardiologiczna
w Warszawie-Aninie przy ulicy Alpejskiej 4b, w której udzielają konsultacji wysokiej klasy specjaliści z Instytutu Kardiologii. Poradnia oferuje na zasadach komercyjnych (nie posiada umowy z NFZ) konsultacje lekarskie – kardiologiczne, kardiochirurgiczne, dietetyczne, psychologiczne, kompleksową nieinwazyjną diagnostykę stanu serca na podstawie badań: ECHO serca, EKG, wysiłkowe EKG, Holter EKG, Holter ciśnieniowy, laboratoryjnych krwi. Dochód z funkcjonowania Poradni jest przeznaczany na rozwój naukowo-badawczy Instytutu.
