Zbliżają się ferie, Polacy coraz częściej wybierają egzotyczne kierunki podróży. Jak podróżować, żeby nie chorować?
Przygotowanie zdrowotne procentuje przed każdą podróżą. Ale podróże do krajów tropikalnych o gorszych standardach sanitarnych, na pewno wymagają przed wyjazdem jeszcze bardziej starannych przygotowań. Warto wówczas podejść do zdrowia kompleksowo. Filarem medycyny podróży, przygotowań do wyjazdu do krajów egzotycznych są szczepienia. Wiele terenów tropikalnych leży w strefie zagrożenia malarią, która jest groźną chorobą pasożytniczą przenoszoną przez komary, a nie dysponujemy jeszcze szczepionką przeciw malarii. Dostępne są inne formy profilaktyki, jak środki ochrony przed owadami i profilaktyczne leki przeciwmalaryczne. W razie wyjazdu do takiego kraju, środki te też są wskazane. Kolejną sprawą, często niedocenianą przez lekarzy i turystów, są proste zasady bezpiecznego zachowania w tropikach, które stosowane podczas podróży chronią przed powikłaniami. To: wspomniane już unikanie ukłuć komarów i innych insektów przenoszących liczne choroby (nie tylko malarię), staranne dobieranie posiłków i napojów z myślą o zmniejszeniu ryzyka zakażeń pokarmowych np. popularnej „klątwy faraona”, czyli biegunki podróżnych, która w wersji azjatyckiej, czy południowoamerykańskiej też występuje, oraz innych chorób przenoszonych drogą pokarmową. Na pewno warto w podróż tropikalną zabrać apteczkę wyposażoną stosownie do planowanej podróży i wykupić ubezpieczenie zdrowotne obejmujące koszty leczenia w kraju docelowym. To elementy przygotowania zdrowotnego, które sprawią, że nasza podróż będzie bezpieczniejsza.
Gdzie szukać niezbędnych informacji przed podróżą? Czy wystarczy konsultacja lekarza POZ?
W Polsce mamy sieć Certyfikowanych Centrów Medycyny Podróży. To są placówki, których pracownicy (lekarze i pielęgniarki) przeszli szkolenia przeprowadzane przez Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, we współpracy z innymi ośrodkami. W tych placówkach można uzyskać specjalistyczną poradę oraz odpowiedzi na pytania takie jak np. czy na danej trasie podróży pojawia się obowiązek szczepień, i które z nich są zalecane dla ochrony zdrowia, jakie formy profilaktyki są potrzebne. Myślę, że przed taką podróżą najlepszym pomysłem jest konsultacja ze specjalistą, co zapewnia indywidualnie dobrane środki ochrony. Lekarz rodzinny może udzielić informacji w zakresie podstawowej profilaktyki. Natomiast, czym bardziej egzotyczna podróż, tym lepiej, jeśli udamy się po poradę do specjalisty. Jest sieć Certyfikowanych Centrów Medycyny Podróży, są poradnie chorób tropikalnych i medycyny podróży działające poza tą siecią – można je można znaleźć w każdym większym mieście.
Wspomniała Pani, że na niektórych trasach podróży pojawia się obowiązek szczepień…
Szczepienia obowiązkowe w podróżach międzynarodowych wynikają z Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Światowej Organizacji Zdrowia. Szczepieniem wpisanym na stałe do tych przepisów jest szczepienie przeciw żółtej gorączce zwanej żółtą febrą. To jest zagrażająca życiu choroba przenoszona przez komary, która ma charakter wirusowej gorączki krwotocznej, podobnie jak gorączka Ebola, którą pamiętamy z niedawnej epidemii afrykańskiej. Z obawy przed tą chorobą wiele państw zdecydowało się właśnie na wprowadzenie obowiązku szczepienia. Ta choroba występuje w Afryce i Ameryce Południowej. Dodatkowo niektóre państwa na pozostałych kontynentach także wymagają szczepienia przeciwko żółtej gorączce od podróżnych, którzy przyjeżdżają z krajów zagrożonych tą chorobą. Ponadto zdarza się, że poszczególne kraje wprowadzają własne wymogi dotyczące innych szczepień na podstawie swojego prawa wizowego. To rzadkość, ale np. Arabia Saudyjska wymaga szczepień przeciwko meningokokom. Obecnie podróżny może zetknąć się także z dodatkowymi zasadami szczepień obowiązkowych przeciwko polio, zwłaszcza dotyczy to osób podróżujących długoterminowo do krajów Azji takich jak Pakistan czy Afganistan. Te zasady zmieniają się nawet co kilka miesięcy. I jak większość informacji w medycynie podróży, to co mówię dzisiaj za pół roku czy dwa miesiące może stać się nieaktualne ze względów epidemiologicznych. Wracamy więc do rady, że przed każdą podróżą warto skorzystać z konsultacji lekarza specjalisty, który jest zaznajomiony ze bieżącą sytuacją. A wiadomości, które przeczytamy np. na forum internetowym o czyjejś podróży odbytej np. w zeszłym roku, mogą okazać się nieaktualne.
Czym jest międzynarodowa książeczka szczepień?
To dokument opracowany przez Międzynarodową Organizację Zdrowia, w którym należy potwierdzić odbycie szczepień obowiązkowych, czyli, np. szczepienie przeciw żółtej gorączce, jeśli wybieramy się do kraju wymagającego takiego szczepienia. W tej książeczce dokumentujemy też szczepienia, które nie są obowiązkowe, na przyszłość, dla własnej orientacji oraz w razie konieczności pomocy lekarskiej w podróży, bo może to zmienić postępowanie medyczne.
Wspomniała Pani o krajach wymagających szczepień od podróżnych. Czy ktoś, kto nie posiada takiej książeczki może liczyć się z sankcjami?
Tak. Jeśli wybieramy się do kraju, który wymaga szczepienia od przybywających, to powinniśmy mieć na to dokument, a najczęściej dotyczy to właśnie żółtej gorączki. Jeśli nie zostaliśmy zaszczepieni przed wyjazdem i nie mamy dokumentu szczepienia, to jesteśmy narażeni na sankcje. Najczęściej jest to odmowa pozwolenia na wjazd do danego kraju, niekiedy przymusowe szczepienie na granicy w niekoniecznie satysfakcjonujących warunkach, bądź kwarantanna na koszt podróżnego. Jednym słowem, jeśli dotyczy nas obowiązek szczepień, to taktujmy go poważnie ze względu na szacunek dla kraju, który chcemy odwiedzić, po drugie ze względu na konsekwencje prawne, które mogą być poważne. Oczywiście szczepimy się nie tylko dla spełnienia przepisów, ale dla ochrony własnego zdrowia, bo brak obowiązku szczepienia nie jest równoznaczny z brakiem zagrożenia.
