Martyna Chmielewska: Dlaczego młodzi ludzie popełniają samobójstwo?
Paweł Szczuciński: Jest wiele przyczyn. Młodość to trudny okres. Wiążą się z nią pierwsze miłości i wielkie emocje, przeciążenie edukacyjne. Jeśli osoby te nie mają wsparcia w rodzinie, słabszą konstrukcję psychiczną, przebywają w niewłaściwym otoczeniu, to może pojawić się u nich wówczas autoagresja, nałogi i z czasem - próba samobójcza - bywa że niestety udana.
M.C.: Czy liczba samobójstw wzrasta?
P.S.: Tak, choć nie drastycznie, tzn nie podwaja się. W Polsce samobójstwa popełnia ok 6-8 tys. osób rocznie. Prawdziwa liczba może być wyższa. Mam na myśli niektóre utonięcia i wypadki komunikacyjne, które mogą być w rzeczywistości zakamuflowanym samobójstwami.
M.C.: Kto najczęściej popełnia samobójstwo?
P.S.: Samobójstwa popełniają ludzie młodzi i osoby po 60 roku życia. W zdecydowanej większości mężczyźni. W około 80 proc. są to osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych - głównie alkoholu. Wiele osób spożywa alkohol przed podjęciem próby samobójczej.
M.C.: Co jest najczęstszą przyczyną popełniania samobójstw wśród młodych osób?
P.S.: Samobójca prezentuje w chwili poprzedzającej ten akt tzw. myślenie tunelowe - tzn. nie myśli racjonalnie, nie widzi korzystnych alternatyw. Duża grupę stanowią ofiary molestowania seksualnego. Jak wspomniałem duże znaczenie ma nieradzenie sobie z nałogiem. Niewątpliwie za główną przyczynę samobójstw musimy uznać depresję, która nie została rozpoznana i właściwie leczona. Dlatego tak ważne jest odpowiednie objęcie młodych ludzi opieką psychologiczną, a w uzasadnionych przypadkach – psychiatryczną.
M.C.: Jakie zachowania u ludzi mogą sugerować, że chcą popełnić samobójstwo?
P.S.: Zdecydowana większość samobójców najpierw przeżywa stres. Prezentują objawy depresji. Nie śpią, są nieobecni myślami, nadużywają alkoholu. Bardzo niepokojącym sygnałem jest nagła i nieoczekiwana poprawa nastroju. Dzieje się tak dlatego, iż przyszły samobójca długo waha się przed odebraniem sobie życia. Gdy podejmie decyzję - czuje ulgę. Prawie wszyscy sygnalizują zamiar samobójczy swojemu otoczeniu, często też lekarzom rodzinnym. Do innej kategorii należą tzw. manipulacyjne próby samobójstw. Osoby takie chcą postraszyć otoczenie. Próby te zazwyczaj są nieskuteczne i służą terroryzowaniu otoczenia. Na każda udaną próbę samobójczą przypada około 20-25 prób manipulacyjnych.
M.C.: W jakich sytuacjach pojawiają się u młodych osób myśli samobójcze?
P.S.: Brak radzenia sobie z zawodami miłosnymi, brak akceptacji otoczenia, rozpad rodzin, odkrycie nieakceptowanych przez cześć społeczeństwa preferencji seksualnych. Ale nie musi być żadnej przyczyny. Samobójstwa popełniają gwiazdy, osoby podziwiane. Jest to wynik depresji, często związanej z nałogiem. Nie ma tu żadnych czynników zewnętrznych. Osoby, których bliscy popełnili samobójstwo są szczególnie narażone. Obserwuje się także globalne zjawisko, w którym popełnienie samobójstwa przez znaną osobę powoduje to, iż skokowo wzrasta liczba samobójstw. Być może przedwcześnie ogłoszono, iż "Zombie boy" popełnił samobójstwo. Obawiam się, że pociągnie to fale samobójstw.
M.C.: Jak sobie poradzić z myślami samobójczymi? Co zrobić, żeby się ich pozbyć?
P.S.: Edukacja pedagogów szkolnych, lekarzy rodzinnych, kampanie medialne są po to, aby wychwytywać objawy zwiastunowe. Należy walczyć z nadużyciami seksualnymi i uzależnieniami. Trzeba leczyć depresję, zwolnić tempo życia. Należy uświadomić społeczeństwu, że do psychiatry nie chodzą tylko "szaleńcy".
M.C.: Świat zmierza w złym kierunku. Świadczy o tym fakt, że coraz więcej stron internetowych radzi, jak popełnić samobójstwo… Co Pan o tym sądzi? Jakie działania należy podjąć, żeby młodzi ludzie nie znajdowali tego typu porad w internecie?
P.S.: Należy zwiększyć liczbę policyjnych informatyków. Trzeba śledzić tego typu strony i surowo karać ich autorów. Można poprosić o pomoc takie osoby jak: Sylwester Wardęga - czyli popularnych You Tuberów - będących jednocześnie porządnymi i odpowiedzialnymi ludźmi. To Wardęga nagłośnił ostatnio problem patostreamingu.
M.C.: Często ludzie, którzy mają problemy, mówią znajomym, że chcą się zabić. Twierdzą, że nie mają już, po co żyć. Są samotni, nie mają pieniędzy. Ich życie straciło sens. Jak powstrzymać osobę, która chce popełnić samobójstwo?
P.S.: Trzeba taką osobę skierować do specjalistów - pedagogów szkolnych, psychologów, lekarzy. Należy poinformować rodziców lub bliskich o jej problemie. Nie należy wypowiadać słów: "przecież powinieneś być szczęśliwy", nie krytykować, nie wyśmiewać. Trzeba być blisko tej osoby. Bezwzględnie namawiać takie osoby do abstynencji - bo to używki są głównym teiggerem samobójstw.
M.C.: Gdzie osoba z myślami samobójczymi, która nie może liczyć na wsparcie bliskich osób, powinna szukać pomocy?
P.S.: Taka osoba powinna udać się do psychiatry, bezpośrednio na izbę przyjęć szpitala, ewentualnie do lekarza rodzinnego. W zależności od przyczyny - są różne telefony. Przykładowo RPD uruchomił specjalną linię dla dzieci i młodzieży - ofiar przemocy. Można też korzystać z pomocy mądrych duchownych, np. Dominikanie na Służewie służą często pomocą.
