Jakie zmiany dotyczące profilaktyki nowotworowej znalazły się w czwartej edycji Kodeksu Walki z Rakiem?
W czwartej edycji Kodeksu pojawiły się nowe zalecenia – np. w przypadku ograniczeń w piciu alkoholu, do tej pory dopuszczano jednego drinka dziennie, obecnie zaleca się zupełną abstynencję jako najlepszą metodę prewencji w przypadku nowotworów zależnych od alkoholu, takich jak nowotwory w obrębi jamy ustnej, gardła, przełyku. Zaleca się także ograniczenie pozycji siedzącej. Unikanie w ciągu dnia np. w pracy siedzenia i wstawanie, kiedy tylko jest to możliwe np. podczas rozmowy przez telefon. Co godzinę należy wstać i spędzić kilka minut na stojąco. Doszło także zalecenie odnośnie karmienia piersią. Żeby lepiej chronić się przed nowotworem piersi, zaleca się karmienie piersią oraz ograniczenie stosowania hormonalnej terapii zastępczej. Kolejne zalecenie dotyczy szczepień na WZW B oraz HPV, ponieważ od 15 do 25 procent nowotworów złośliwych związanych jest z zakażeniami wirusowymi lub bakteryjnymi. W czwartej edycji kodeksu doszło też zalecenie dotyczące palenia biernego, by tworzyć swoje środowisko (praca, dom) wolne od dymu, ponieważ bierne palenie również powoduje zachorowania na nowotwory.
W Polsce poprawiły się statystyki dotyczące palenia papierosów. Jak zmiana zachowania przełożyła się na zachorowania na raka płuca?
Z całą pewnością to, że udało nam się ograniczyć liczbę palących osób w Polsce zmniejszyło liczbę zachorowań na nowotwory płuca. Rak płuca to nowotwór prawie wyłącznie związany z paleniem tytoniu. Częstość palenia przekłada się na zapadalność na raka płuca. Mniej więcej od lat 90. ubiegłego wieku m.in. w wyniku różnych akcji apelujących o niepalenie, liczba palaczy w Polsce spadła. Zaczynamy obserwować spadek liczby zachorowań na nowotwór złośliwy płuca u mężczyzn. Dotyczy to jednak mężczyzn.
Statystyki pokazują, że w przypadku młodych kobiet liczba palących nie spadła.
Tak. Niestety, u kobiet rzucenie palenia przebiega trudniej. Od kilku lat pierwszym z nowotworów powodującym umieralność kobiet jest rak płuca. Kobiety zaczynają tu dorównywać mężczyznom. Kilka lat temu liczba zgonów u kobiet z powodu nowotworu płuca przewyższyła liczbę zgonów z powodu nowotworu piersi. Jeśli chodzi o umieralność, to numerem jeden jest nowotwór płuca.
Jakie rozwiązania prawne należałoby wprowadzić, żeby Polska nie odstawała od Europy?
Polska nie ma szans, by jakoś szczególnie odstawać od Europy w takim sensie, że jesteśmy zobligowani przez Parlament Europejski do stosowania tzw. dyrektyw tytoniowych. Niestety Polska wprowadza je bardzo późno, jako jeden z ostatnich pośród krajów członkowskich. Pod tym względem jesteśmy w ogonie. Wkrótce, bo 20 maja zmieniają się przepisy, ponieważ Polska została zobligowana do wprowadzenia nowej dyrektywy tytoniowej.. Pierwsza ustawa z 1995 roku była bardzo postępowa i określona przez WHO jako złoty standard. Polska była tu liderem, ale z czasem zaczęliśmy przesuwać się w kierunku ogona. Obecnie wprowadzamy takie zmiany jak: zakaz promocji w miejscach sprzedaży, wprowadzenie ostrzeżeń obrazkowo-tekstowych, które mają zająć znaczną część powierzchni opakowań papierosów, regulacje dotyczące tzw. E-papierosów.
Ministerstwo Zdrowia zaprezentowało projekty takich opakowań. Czy Pani zdaniem będzie to skuteczna forma prewencji?
Tak. Badania pokazują, że jest to jedna z form pomagająca ograniczyć liczbę palących w danym kraju. Dodatkowo na każdym opakowaniu znajdzie się numer telefonu do Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym, pod którym będzie można uzyskać pomoc. Do tej pory taka informacja była na co czternastym opakowaniu, w tej chwili będzie na każdym. Czy to pomoże? Wszystkie działania zmierzające do zmniejszenia osób palących dotykają różnych sfer funkcjonowania takich osób np. pomaga się im rzucić palenie, zwiększa się akcyzę na wyroby tytoniowe, czyli ich cena rośnie, ogranicza się miejsca gdzie jest dozwolone palenie, wprowadza się ostrzeżenia obrazkowe. Wszystko to po to, by dotrzeć do palącego. Możemy oprzeć się na doświadczeniach innych krajów, ponieważ w Kanadzie, Brazylii czy Tajlandii funkcjonują one już wiele lat. Na podstawie danych z tych krajów można powiedzieć, że jest to metoda skuteczna.
Jakie są najważniejsze punkty Kodeksu Walki z Rakiem?
Tych punktów jest dwanaście. Pierwsze dwa dotyczą niepalenia. Czyli po pierwsze nie palić, po drugie, stworzyć sobie środowisko wolne od dymu tytoniowego. Kolejne dotyczą prawidłowej masy ciała, aktywności fizycznej i prawidłowego żywienia. Kolejne zalecenia dotyczą alkoholu. Mówią one, aby ograniczyć a najlepiej zrezygnować zupełnie z picia alkoholu. Kolejne zalecenie dotyczy ekspozycji na promienie słoneczne: używać filtrów przeciwsłonecznych, nie eksponować się na słońce bez ubrań ochronnych i filtrów zwłaszcza w godzinach największego promieniowania. Kolejny punkt dotyczy karmienia piersią kobiet oraz ograniczenie korzystania z hormonalnej terapii zastępczej. Szczepienie dzieci na HPV i WZW B. Oraz poddawanie się badaniom przesiewowym w celu wczesnego wykrywania raka jelita grubego, piersi czy szyki macicy.
