Polska Unia Pacjentów Onkologicznych opublikowała stanowisko w sprawie zmian wprowadzanych przepisami ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw.
W ocenie PUOP projektowane przepisy:
1) będą skutkowały naruszeniem praw pacjenta do świadczeń gwarantowanych udzielanych zgodnie z wiedzą medyczną oraz adekwatnych do stanu zdrowia pacjenta i dotychczasowego leczenia;
2) naruszają porządek prawa zamówień publicznych poprzez nadanie organowi administracji publicznej prawa występowania w imieniu wykonawcy, którego oferta nie jest zgodna z obiektywnymi potrzebami zamawiających mierzonych potrzebami medycznymi pacjentów i bez takiej ingerencji wykonawca ten nie byłby zdolny do skutecznego złożenia oferty;
3) naruszają ład administracyjno-regulacyjny bowiem ingerują w kompetencje organów kontrolnych i odwoławczych powołanych do rozpatrywania skarg i prowadzenia kontroli zamówień publicznych na terenie Rzeczypospolitej Polskiej;
4) są niezgodne z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE z dnia 26 lutego 2014 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 94, str. 65) poprzez co skutkują wadliwą i niepełną implementacją ww. dyrektywy i stanowią o naruszeniu Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z dnia 26 października 2012 r. (Dz.Urz.UE.C Nr 326, str. 47).
UZASADNIENIE
Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z uzasadnieniem - na etapie konsultacji publicznych oraz konsultacji międzyresortowych nie zawierał przepisów art. 4 pkt 3 i 4 Ustawy, tj. przepisów nadających Narodowemu Funduszowi Zdrowia jako organizatorowi świadczeń uprawnień występowania w roli zamawiającego, wykonawcy i kontrolującego postępowania w sprawie zamówień publicznych. Przepis ten został wniesiony w drodze opinii zgłoszonej przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia pismem z dnia 5 kwietnia 2018 roku. W konsekwencji żaden z podmiotów zgłaszających uwagi ani żaden z Ministrów w tym Rzecznik Praw Pacjenta, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych, nie mieli szans zgłaszając opinie do projektu odnieść się do przepisu zgłoszonego przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. W rezultacie na etapie podejmowania uchwały przez Radę Ministrów, zgodnie z protokołem ustaleń nr 25/2018 posiedzenia Rady Ministrów w dniu 26 czerwca 2018 r., Rada Ministrów dysponowała opiniami międzyresortowymi nieobejmującymi swoim zakresem poprawki zgłoszonej przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia.
Należy zwrócić uwagę, iż w warstwie merytorycznej poprawka ta pozostaje w oderwaniu od treści i celu projektu jakim jest wprowadzenie Internetowego Konta Pacjenta, bowiem sama w sobie dotyczy nadania Prezesowi Narodowego Funduszu Zdrowia uprawnień w zakresie przepisów prawa zamówień publicznych. W konsekwencji płatnik wbrew prawu pacjenta do świadczeń gwarantowanych udzielanych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną będzie jako Odwołujący de facto występował w imieniu wykonawców, których oferty nie spełniają oczekiwań zamawiającego podmiotu leczniczego, czyli również będą niezgodne z potrzebami medycznymi pacjentów.
Dodatkowo nie sposób pominąć, że zarówno centralizacja zamówień publicznych jak i nadanie dodatkowych kompetencji Prezesowi Narodowego Funduszu Zdrowia stanowi ryzyko dla dochodzenia prawa danego pacjentowi wynikającego z decyzji o refundacji konkretnego leku. Należy zwrócić uwagę, że Minister Zdrowia wydając decyzję o refundacji leku w programie lekowym gwarantuje każdemu z pacjentów, których stan zdrowia pozwala zakwalifikować do leczenia w programie lekowym równy dostęp do każdego z leków wobec którego wydana została decyzja o refundacji. Decyzja ta ma charakter indywidualny co oznacza, że dotyczy leku opisanego nazwą handlową, dawką, drogą podania. O ile z całą stanowczością należy podkreślić, że pacjenci nie kwestionują bezpieczeństwa ani skuteczności żadnego z leków, które zostały dopuszczone do obrotu, o tyle trzeba podnieść, że pacjenci są zaniepokojeni administracyjną możliwością zamiany tych leków w oderwaniu od potrzeb medycznych podmiotu leczniczego.
W powołanym powyżej kontekście uzasadniona jest troska pacjentów o ich proces leczenia, który miałby być uzależniony nie od decyzji lekarza a woli urzędnika, których w celu pozyskania dodatkowych oszczędności lub faworyzowania niektórych producentów leków mógłby ingerować w proces zamówień publicznych organizowanych przez szpital. Jako organizacja pacjentów jesteśmy głęboko zaniepokojeni ryzykiem przedkładania partykularnych interesy wykonawców nad zdrowie i poprawę leczenia oraz prawa pacjenta. Należy z całą mocą podkreślić, że zasada ochrony życia ludzkiego w każdej fazie rozwoju oznacza również zapewnienie pacjentom możliwości leczenia zgodnie z ich stanem zdrowia oraz zgodnie z aktualna wiedzą medyczną w szczególności. Trybunał Konstytucyjny stanął na następującym stanowisku: „Podstawowym przepisem, z którego należy wyprowadzić konstytucyjną ochronę życia ludzkiego, jest (...) zasada demokratycznego państwa prawnego. Państwo takie realizuje się bowiem wyłącznie jako wspólnota ludzi i tylko ludzie mogą być właściwymi podmiotami praw i obowiązków stanowionych w takim państwie. Podstawowym przymiotem człowieka jest jego życie. (...) Wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim jest życie ludzkie, nie może być różnicowana. Brak jest bowiem kryteriów pozwalających na dokonanie takiego zróżnicowania w zależności od fazy rozwojowej ludzkiego życia. Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc wartością chronioną konstytucyjnie" (orz. TK z 28.5.1997 r., K 26/96, OTK 1997, Nr 2, poz. 19). Tym bardziej trudno sobie wyobrazić uzasadnienie do uzależnienia ochrony życia ludzkiego od wyniku przetargu publicznego lub ingerencji płatnika polegającej na wnoszeniu środków ochrony prawnej określonych prawem zamówień publicznych, które z definicji przysługują wykonawcom. W konsekwencji paradoksalnie płatnik jako organizator świadczeń zdrowotnych będzie występował w interesie jednego z wykonawców. Dodatkowo ten sam płatnik będzie mógł prowadzić kontrolę poprawności prowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na leki w programach lekowych oraz katalogu chemioterapii – czyli tych obszarach terapeutycznych, które są dedykowane najciężej chorym pacjentom – onkologicznym, reumatologicznym bądź pacjentom cierpiącym na choroby autoimmunologiczne.
Konkludując należy podnieść, że przepisy art. 4 pkt 3 i 4 Ustawy tj. przepisy związane z uprawnieniami Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w zakresie zamówień publicznych:
1) nie były przedmiotem konsultacji publicznych, uzgodnień ani opiniowania,
2) nie zawierają szczegółowego uzasadnienia wskazującego na celowość wprowadzania ww. mechanizmu,
3) nie był przedmiotem analizy przedlegislacyjnej pod kątem spodziewanych ekonomicznych i społecznych skutków regulacji (OSR) i sposobu ich ewaluacji po wejściu w życie ustawy,
4) nie były konsultowane Prezesem Urzędu Zamówień Publicznych, Prezesem Krajowej Izby Odwoławczej, Ministrem Przedsiębiorczości i Technologii, Rzecznikiem Praw Pacjenta oraz Rzecznikiem Praw Obywatelskich ani w zakresie zgodności z prawami pacjenta i obywatela, ani w zakresie zgodności z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE z dnia 26 lutego 2014 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 94, str. 65),
5) w sposób oczywisty naruszają przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE z dnia 26 lutego 2014 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 94, str. 65).
Źródło: PUOP
