Jak się sprawdza pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego?
Pilotaż wystartował w lipcu ubiegłego roku. Jest przewidziany na trzy lata. Jego celem jest przetestowanie w Polsce tego, co nazywamy modelem środowiskowym. Model polega na odejściu od koncentrowania opieki w dużych szpitalach psychiatrycznych. Chcemy, żeby opieka była udzielana w poradni zdrowia psychicznego w ramach leczenia środowiskowego na oddziale dziennym i blisko miejsca zamieszkania. W ramach pilotażu działa 27 centrów zdrowia psychicznego. Każde z centrów ma swój punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny. Większe centra mają dwa, albo trzy takie punkty, w których każdego roboczego dnia od godz. 8 do 18 dyżurują profesjonalni psychologowie, terapeuci środowiskowi, pielęgniarki psychiatryczne. Można się zgłosić do takiego punktu bez wcześniejszego umawiania się. Można tak po prostu przyjść, zasięgnąć informacji np. co zrobić, jeśli w rodzinie ktoś potrzebuje pomocy. W Centrum Zdrowia Psychicznego będą działać także asystenci zdrowienia czyli osoby, które były pacjentami i korzystały z systemu opieki zdrowotnej. Teraz są w stabilnym stanie. Odbyły szkolenie i mogą pomagać osobom będącym w kryzysie. O wiele łatwiej jest się otworzyć przed kimś, kto miał podobne problemy, przeżycia.
Ludzie wstydzą się przebywać w szpitalach psychiatrycznych. Często ukrywają swoje problemy związane ze zdrowiem psychicznym, bo obawiają się pójść do psychiatry. Czy według Pana dzięki Centrom Zdrowia Psychicznego więcej ludzi zacznie się leczyć?
Obecnie jest tak, że jeśli mamy problem i chcielibyśmy uzyskać pomoc, to czasem musimy na nią czekać wiele miesięcy. A problem narasta. I czasem narasta tak, że później szpital pozostaje jedynym rozwiązaniem. Obecnie, jeśli lekarz rodzinny powie, że jego kompetencje nie są wystarczające, to będziemy mogli pójść do Centrum Zdrowia Psychicznego. Tam na pewno zostaniemy przyjęci. Chcemy, żeby było mniej pobytów w szpitalu.
Czy w Centrum Zdrowia Psychicznego będą przeprowadzane kontrole?
Praca centrów jest nadzorowana. Będą one co roku, czy nawet częściej, przedstawiać sprawozdania ze swojej działalności (co udzielają, jakie formy opieki). W ramach pilotażu sprawowane są wizytacje. Od wielu lat jest to pierwszy przypadek w opiece psychiatrycznej, że instytucja, biuro ds. pilotażu na miejscu monituje i konfrontuje rzeczywistość z tym co jest na papierze.
Jakie wyciągnął Pan wnioski po pierwszym roku funkcjonowania Centrów Zdrowia Psychicznego?
Deinstytucjonalizacja opieki jest dobrym kierunkiem. Deinstytucjonalizacja to nie tylko przeniesienie głównego ciężaru na rzecz opieki w środowiskach, tej dziennej czy przydomowej, ale również wprowadzanie nieprofesjonalistów do systemu – asystentów zdrowienia. To wszystko się potwierdza. Natomiast, my testujemy jakie szczegóły techniczne, finansowania trzeba wprowadzić do rozporządzenia. Pilotaż jest też odpowiedzią na porażkę pierwszej edycji Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego. Były prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski nazwał fiaskiem program na lata 2011-2015. Oceniając przyczyny, stwierdziliśmy, że próba wprowadzenia zmiany w jednym momencie w całym kraju jest w Polsce niemożliwa. Wszystko trzeba wprowadzać stopniowo. Stąd pilotaż – testowanie tych rozwiązań technicznych, ale również sposobu wprowadzania go czyli etapowo. Myślę, że do końca tego roku już cztery i pół miliona Polaków będzie miało dostęp do centrów. W przyszłym roku, myślę, że ta liczba zwiększy się do pięciu i pół, sześć miliona osób. Jeszcze w trakcie pilotażu co piąty, szósty Polak będzie miał zorganizowaną opiekę tak, jak byśmy chcieli.
