Osteoporoza - cicha epidemia
Starzenie się społeczeństwa nieuchronnie prowadzi do wzrostu zagrożenia osteoporozą – czyli poważną, metaboliczną chorobą kości. W grupie osób powyżej 50-tego roku życia osteoporozę stwierdza się już
u 30% kobiet i 8% mężczyzn. U kobiet zasadniczą przyczyną osteoporozy jest nagłe obniżenie poziomu estrogenów z powodu menopauzy, u mężczyzn jedną z przyczyn może być postępujący z wiekiem niedobór testosteronu. Osteoporoza może się rozwinąć również w przebiegu innych schorzeń, takich jak: cukrzyca, nadczynność przytarczyc, tarczycy, kory nadnerczy. Może być także skutkiem długotrwałego zażywania niektórych leków, takich jak: glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, leki przeciwpadaczkowe, leki zmniejszające krzepliwość krwi. Osteoporoza istotnie zmniejsza masę kostną, powoduje kruchość kości i jej podatność na złamania. Osłabione chorobą kości łatwo ulegają złamaniom w sytuacjach, które dla zdrowych kości nie stanowiłyby żadnego zagrożenia. Ten rodzaj złamań z powodu banalnych urazów, upadku z własnej wysokości czy nawet bez wyraźnej przyczyny, nazywa się złamaniami niskoenergetycznymi. Najczęściej takim złamaniom ulegają: kręgosłup, kość promieniowa, szyjka kości udowej, kość ramieniowa.
Złamania kości na tle osteoporozy stanowią w naszym kraju ogromny, niedoszacowany problem medyczny i społeczny. Występują bardzo licznie, najczęściej nie są prawidłowo diagnozowane i leczone. Według szacunków prof. E. Czerwińskiego, w 2015 roku było w Polsce ponad 2 mln 700 tys. wszystkich złamań z powodu osteoporozy, w tym 2 mln 247 tys. złamań wśród kobiet i 463 tys. wśród mężczyzn, a tylko ok. 7% z nich było prawidłowo leczonych. Konsekwencje złamań niskoenergetycznych bardzo często są dramatyczne. Prowadzą do inwalidztwa, odbierają samodzielność i powodują zwiększoną śmiertelność. W grupie osób, które doznały złamania szyjki kości udowej, umiera w ciągu roku co 5-ta kobieta i co 4-ty mężczyzna. A trzeba pamiętać, że pierwsze złamanie zwiększa 6-10 razy prawdopodobieństwo kolejnych.
Prof. E. Czerwiński podkreśla: Osteoporoza nie ma siły przebicia, chociaż prawdziwa skala problemu jest ogromna. Mało kto wie, że w Polsce więcej kobiet umiera w wyniku komplikacji po złamaniu biodra na tle osteoporozy niż z powodu raka piersi!
Każdy może sprawdzić czy jest w grupie ryzyka
Złamaniom można zapobiegać. Kluczowa jest identyfikacja osób, którym grozi złamanie kości z powodu osteoporozy. Dzięki metodzie FRAX każdy, bez wychodzenia z domu, może samodzielnie sprawdzić, czy należy do grona osób zagrożonych tym ryzykiem. Taki "test" może być także wykonany przy okazji konsultacji medycznej dotyczącej innego tematu, przez każdego pracownika medycznego. Wystarczy wejść na prowadzoną przez Polskie Towarzystwo Osteoartrologii i Polską Fundację Osteoporozy stronę www.osteoporoza.pl i kliknąć na link kalkulator ryzyka złamania. Po wprowadzeniu kilku informacji, takich jak m.in.: wiek, płeć, przebyte złamanie; program oblicza w procentach ryzyko złamania, a wynik można wydrukować. Jeśli jest równy i wyższy niż 10% – należy bezwzględnie udać się do lekarza pierwszego kontaktu po skierowanie do dalszej diagnostyki i terapii w specjalistycznej poradni osteoporozy.
Podstawą rozpoznania osteoporozy jest pomiar gęstości kości kręgosłupa i szyjki kości udowej – czyli tzw. badanie densytometryczne. Jest to bezpieczne badanie wykorzystujące minimalne dawki promieniowania X (dawka wynosi tyle, ile otrzymujemy z promieniowania kosmicznego w ciągu 4 godz. pobytu poza domem). Wynik pomiaru jest wyrażany wskaźnikiem T, który oznacza porównanie wyniku danej osoby do grupy kontrolnej. Według definicji WHO, wartość wskaźnika T poniżej -2,5 SD diagnozuje osteoporozę, stan wymagający aktywnego leczenia lekami wpływającymi na metabolizm kości. W trakcie terapii bardzo istotne jest uzupełnianie niedoborów wapnia i wit. D, zapobieganie upadkom i prowadzenie zdrowego stylu życia, ze szczególną rolą wysiłku fizycznego.
