Emolienty w ostatnich latach stały się bardzo popularne i postrzegane są jako bezkonkurencyjny, wręcz cudowny składnik preparatów pielęgnacyjnych, który potrafi skutecznie zaradzić problemom skóry i włosów. Od dawna stosuje się je w maściach leczniczych, dermokosmetykach, a od kilku lat powszechnie także w produktach drogeryjnych. Od zawsze sprawdzają się w leczeniu skóry problemowej, szczególnie atopowej, łuszczycy, rybiej łuski i wielu innych dermatozach. Dobrze dobrany preparat zawierający właściwy emolient pozwala ograniczyć konieczność stosowania leków zawierających glikokortykosteroidy i inhibitory kalcyneuryny, wydłuża okresy remisji i zapobiega nawrotom istniejących chorób dermatologicznych. Obecnie uważa się, że właściwie wyselekcjonowane emolienty należy stosować w przypadku określonych problemów dermatologicznych, natomiast skóra zdrowa, bez problemów z elastycznością, nawilżeniem i natłuszczeniem, potrzebuje ich jedynie ramach profilaktyki polegającej na ochronie przed parowaniem wody. Emolienty należy starannie dobierać do potrzeb skóry i włosów, bowiem każdy z nich ma inne działanie.
Emolienty to substancje tłuszczowe, które mają za zadanie zapobiegać wysuszeniu warstwy rogowej naskórka, tworząc na nim swoisty opatrunek, tzw. okluzję, który chroni przed utratą wilgoci. Mają za zadanie uszczelnienie go tak, by ograniczyć ucieczkę wilgoci ze skóry. Emolleire po łacinie – oznacza zmiękczać. Zatem gdy warstwa hydrolipidowa naskórka zostaje naruszona, skóra przestaje być miękka i elastyczna a staje się sucha, szara, napięta i podrażniona. Zaburzenie funkcji ochronnych prowadzi z kolei do wielu problemów dermatologicznych.
Skóra zbudowana jest z kilku warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Dla utrzymania funkcji ochronnej najistotniejsza jest warstwa rogowa. Zbudowana z komórek – zwanych korneocytami, pomiędzy którymi znajduje się macierz lipidowa składająca się między innymi z: ceramidów, kwasów tłuszczowych i estrów cholesterolu. Oprócz tego tworzy ją naturalny czynnik nawilżający, który odpowiada za prawidłowe wilgotność skóry. Macierz lipidowa oprócz nawilżenia skóry odpowiada także za jej natłuszczenie. Gdy dochodzi do zaburzeń funkcji bariery naskórkowej, należy właśnie zadbać i o natłuszczenie i o nawilżenie skóry.
Zarówno w produktach leczniczych jak i w kosmetykach stosuje się dwa podstawowe rodzaje emolientów. Naturalne - do których zalicza się masła, oleje roślinne i odzwierzęce takie jak lanolina, woski i alkohole tłuszczowe. Drugą grupę stanowią emolienty syntetyczne takie jak oleje mineralne, do których zalicza się wazelinę i parafinę, estry kwasów tłuszczowych i oleje silikonowe. Emolienty syntetyczne są bardziej trwałe i skuteczne jeśli chodzi o zapobieganie utracie wody niż składniki naturalne. Istnieje jednak ryzyko, że tworząc zbyt szczelną okluzję, doprowadzą do zapchania porów. Z całą pewnością najlepiej sprawdzają się w kosmetykach chroniących skórę przed mrozem i zmiennymi czynnikami atmosferycznymi.
Emolienty dzieli się także pod względem funkcji jaką pełnią i jak działają na skórę. Są to trzy podstawowe grupy. Pierwsza to emolienty o właściwościach intensywnie nawilżających, których zalicza się mocznik, mleczan sodu, cukry proste, aminokwasy, alkohole wielowodorotlenowe. Następną grupą są emolienty łagodzące, czyli również mocznik i wyciągi roślinne oraz obojętne, których zadaniem jest przede wszystkim ochrona skóry. Ważne jest, by wybierając kosmetyk prawidłowo rozpoznać, z jakimi problemami ona się boryka i jakie są jej potrzeby. W przypadku wątpliwości związanych warto zwrócić się o pomoc do farmaceuty, który zaproponuje produkt dobrany pod indywidualne potrzeby cery. Produkty określane mianem emolientów występują na rynku w różnych postaciach. Najczęściej są to emulsje olej w wodzie – gdzie składniki emoliencyjne stanowią do 30% składu produktu oraz emulsje woda w oleju – gdzie składniki emoliencyjne stanowią nawet ponad 50% składu.
Składniki zmiękczające są ostatnio stosowane nie tylko w kremach do twarzy, ale także w produktach myjących, kąpielowych i do pielęgnacji włosów. Emolienty stosowane w produktach do włosów mają takie same zadania, jak w kosmetykach do skóry. Mają zatrzymać wilgoć w łodydze włosa. Zapobiegają wysuszeniu i puszeniu przez zatrzymanie wilgoci w łuskach włosów oraz chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi spowodowanymi suszeniem ciepłym powietrzem lub stylizacją przy użyciu lokówki. Wygładzają włosy dzięki czemu są one zdrowsze, bardziej lśniące i łatwiejsze w układaniu.
