Europa traci, Azja zyskuje. Czy Polska obroni swoją pozycję w badaniach klinicznych?

Autorzy raportu zwracają uwagę, że przy braku podjęcia zdecydowanych działań wspierających atrakcyjność kraju dla sponsorów badań klinicznych, spadek wartości tego rynku w Polsce w ciągu najbliższej dekady jest praktycznie nieunikniony, zwłaszcza że stagnacja – a nawet spadek – dotyczy całej Europy: bardziej atrakcyjne warunki do prowadzenia badań klinicznych sponsorzy (komercyjne firmy) odnajdują w Azji (zwłaszcza w Chinach) czy krajach Ameryki Południowej. Można się spodziewać, że o swoją pozycję mocno będzie również walczyć Waszyngton, co oznaczać będzie kolejne odpływy z Europy.

Wysoką pozycję w światowym rankingu Polska osiągnęła w latach 2020-2022. Potem nastąpiła stagnacja. Negatywne skutki spowolnienia? Nie utworzono ponad 600 miejsc pracy w sektorze badań i rozwoju, utracono prawie 250 milionów dolarów wartości ekonomicznej inwestycji w badania i rozwój, a ponad 3 tysiące pacjentów nie uzyskało dostępu do najnowocześniejszych terapii eksperymentalnych. - Bez znaczących, odważnych działań i środków mających na celu zwiększenie atrakcyjności Polski dla firm farmaceutycznych i biotechnologicznych - sponsorów badań klinicznych, Polska ryzykuje utratą swojego udziału w rynku, co miałoby poważne konsekwencje społeczno-ekonomiczne – przestrzegają autorzy raportu.

Konkurencyjność Polski jako miejsca prowadzenia badań klinicznych spada, dlatego warto wypracować jednolitą strategię w celu przyciągania badań klinicznych, jak miało to miejsce w przypadku innych krajów, np. lidera rynku europejskiego - Hiszpanii. - Polska znajduje się w szczególnym punkcie rozwoju sektora badań klinicznych – obszaru kluczowego dla nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy, danych i innowacjach. Obecnie, wobec spadku konkurencyjności Unii Europejskiej na rynku badań, wyzwań geopolitycznych, a także globalnego spowolnienia inwestycji w biotechnologię, Polska ma wyjątkową szansę, by odpowiedzieć na te wyzwania długoterminową strategią - podkreśla Wiktor Janicki, prezes Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA.

Aneta Sitarska-Haber, wiceprezes Stowarzyszenia na Rzecz Dobrej Praktyki Badań Klinicznych (GCPPL), przypomina, że uchwalenie i wprowadzenie w życie ustawy o badaniach klinicznych stanowiło istotny krok w kierunku uporządkowania i unowocześnienia systemu badań w Polsce. - Zakończenie prac legislacyjnych nie powinno jednak oznaczać zakończenia współpracy pomiędzy przedstawicielami branży, a Ministerstwem Zdrowia, czy Urzędem Rejestracji Produktów Leczniczych oraz Agencją Badań Medycznych. Ostatnie lata przyniosły znaczące zacieśnienie tej współpracy, m.in. poprzez regularny dialog z ABM oraz Naczelną Komisją Bioetyczną. Relacje te stwarzają realną możliwość wypracowania rozwiązań, które zwiększą atrakcyjność Polski jako lokalizacji dla prowadzenia badań klinicznych, szczególnie badań faz wczesnych – stwierdza.

W jej ocenie branża badań klinicznych powinna rozwijać współpracę ze środowiskiem pacjentów i organizacji pacjenckich, szczególnie w zakresie planowania badań, przygotowywania protokołów oraz oceny wykonalności projektów. - Pacjenci aktywnie uczestniczą również w procesie etycznej oceny badań klinicznych, co stanowi ważny element budowania zaufania społecznego i jakości systemu – przypomina.

Przewaga Polski – w skali Europy, ale i świata - w zakresie przyciągania badań opiera się w dużej mierze na dostępności nowoczesnych narzędzi cyfrowych (zintegrowane systemy dokumentacji medycznej, Internetowe Konto Pacjenta oraz platforma P1). - Jako państwo o dużym potencjale innowacyjnym, nie wymagamy znaczących nakładów inwestycyjnych. Największą barierą pozostaje wciąż opór mentalny i brak decyzyjności – ocenia.

Autorzy raportu i przedstawiciele innowacyjnych firm farmaceutycznych podkreślają zgodnie, że konieczne jest nowe otwarcie w obszarze wspierania rozwoju komercyjnych badań klinicznych (badania niekomercyjne dynamicznie zwiększają swój udział w rynku badań w Polsce) i liczą na wsparcie ze strony Ministerstwa Zdrowia oraz innych zainteresowanych resortów, odpowiedzialnych za naukę czy rozwój gospodarczy.