Ministerstwo Zdrowia analizuje kilkaset uwag, zgłoszonych w ramach konsultacji publicznych do projektu nowelizacji ustawy refundacyjnej i zakłada, że wkrótce po wakacjach parlamentarnych projekt trafi do Sejmu. Zmiany dotyczą m.in. programów lekowych.
Nowelizacja ustawy refundacyjnej po wakacjach. Ministerstwo obiecuje szybszy dostęp do programów lekowych
Opublikowano 11 lipca 2025 13:11
fot. Rafał Gronecki
Z tego artykułu dowiesz się:
- Ministerstwo Zdrowia planuje istotne zmiany w ustawie refundacyjnej, które mogą zrewolucjonizować dostęp do programów lekowych. Nowe przepisy mają na celu skrócenie czasu oczekiwania na terapie, co jest kluczowe dla pacjentów.
- Obecnie w Polsce funkcjonuje aż 140 programów lekowych, a ich znaczenie rośnie z roku na rok. W 2023 roku wydatki na te programy wyniosły prawie 9 miliardów złotych, a do 2026 roku mogą wzrosnąć do 15 miliardów.
- Ministerstwo dostrzega potrzebę usunięcia barier finansowych i administracyjnych, które utrudniają pacjentom dostęp do innowacyjnych terapii. Wprowadzenie "pomostowego dostępu" ma umożliwić szybkie rozpoczęcie leczenia, nawet następnego dnia po zatwierdzeniu terapii.
- Programy lekowe muszą mieć ograniczenia i kryteria włączenia, co jest niezbędne z punktu widzenia finansów publicznych. Przykładowo, koszt leczenia pacjentów z stwardnieniem rozsianym w 2024 roku wyniósł ponad 800 milionów złotych, co ilustruje ogromne wydatki związane z refundacją.
Informacje przekazał posłom podczas środowego posiedzenia Podkomisji stałej ds. organizacji ochrony zdrowia, poświęconego m.in. barierom administracyjnym w dostępie do programów lekowych Mateusz Oczkowski, zastępca dyrektora Departamentu Polityki Lekowej MZ.
Oczkowski przypomniał, że programy lekowe funkcjonują w Polsce od 2011 roku a na przestrzeni kilkunastu lat ich znaczenie w systemie ochrony zdrowia rosło – w tej chwili liczba programów lekowych sięga 140 i obejmują one blisko 300 tysięcy pacjentów. Rosną też koszty finansowania terapii, dostępnych w ramach programów. - W 2023 roku to było prawie 9 mld zł, w 2024 - 11 mld zł, a szacowane wydatki na 2025 rok to ponad 12 mld zł. Zgodnie z planem finansowym na 2026 rok będzie to już 15 mld zł – podkreślał. W 2024 roku całkowity budżet na refundację wynosił nieco ponad 25 mld zł, co oznacza że leczenie 293 tysięcy pacjentów w programach lekowych pochłonęło ok. 40 proc. całkowitych wydatków na refundację. Z refundacji korzystało w tym samym czasie 24 mln osób. Oczkowski tłumaczył, że programy lekowe muszą mieć ograniczenia, kryteria włączenia i oferowane w ich ramach terapie nie mogą być dostępne dla wszystkich osób z rozpoznaną jednostką chorobową. Podał, m.in., przykład stwardnienia rozsianego. W programie lekowym w 2024 roku było ok. 25 tys. chorych, czyli połowa wszystkich pacjentów z tym rozpoznaniem. Ich leczenie kosztowało ponad 800 mln zł. - Gdybyśmy chcieli objąć wszystkich, to dodatkowo musielibyśmy dorzucić około miliard złotych tylko na jeden kod ICD-10. Kodów ICD-10 mamy 14 tys. Po to istnieje system refundacji, żeby selekcjonował tych pacjentów, komu należy się w określonym stanie klinicznym dana terapia - zaznaczył.
Jednak ministerstwo widzi potrzebę usuwania barier w dostępności programów lekowych – dlatego proponuje zmiany w ustawie refundacyjnej. Mają one poprawić (skrócić) czas dostępu pacjentów, którzy w tej chwili muszą czekać nawet kilka miesięcy na teoretycznie dopuszczoną do refundacji nową terapię. MZ zakłada, że po zmianach przepisów leczenie stanie się dostępne bardzo szybko, wręcz „następnego dnia”, dzięki pomostowemu dostępowi do terapii, który z jednej strony nakłada obowiązek dostarczania leku przez podmiot odpowiedzialny, z drugiej – obliguje NFZ do zakończenia postępowań i podpisania umów z ośrodkami na prowadzenie programów w ciągu maksymalnie trzech miesięcy. W jakiej formie ostatecznie to rozwiązanie zostanie wdrożone, trudno przesądzić – w trakcie dyskusji zarówno posłowie jak i przedstawiciele strony społecznej, eksperci, podnosili szereg wątpliwości związanych, na przykład, ze wskazywaniem przez konsultantów krajowych, ośrodków (mają być jeden, dwa w skali kraju), które będą gwarantować pomostowy dostęp do terapii.
Wskazywano również, że jedną z kluczowych barier w dostępności do programów lekowych są finanse, a konkretnie – opóźnienia, z jakim płatnik reguluje należności wobec szpitali, które muszą kredytować kosztowne leczenie pacjentów.
