Raport badawczy: Postawy Polek wobec rozwiązań systemowych wspierających diagnostykę i terapię raka piersi

Październik jest Miesiącem Świadomości Raka Piersi. Instytut Ochrony Zdrowia, we współpracy z Fundacją OmeaLife, Fundacją OnkoCafe – Razem Lepiej oraz Federacją Stowarzyszeń Amazonki przygotował raport badawczy: Postawy Polek wobec rozwiązań systemowych wspierających diagnostykę i terapię raka piersi.

Najważniejsze wnioski

• Lęk i oczekiwania: Ponad połowa badanych obawia się diagnozy raka piersi u siebie lub bliskich. Jednocześnie mniej niż połowa uważa, że chemioterapia jest konieczna w każdym przypadku (47,7%).
• Silne poparcie dla rozwiązań systemowych:
  • koordynacja opieki onkologicznej – 87,4% „za”,
  • możliwość „drugiej opinii” i potwierdzenia diagnozy/terapii – 87,4% „za”,
  • dostęp do narzędzi diagnostycznych (testów wielogenowych) wspierających decyzję o chemioterapii – 80,7% „za”.
• Unikanie niepotrzebnej chemioterapii: Ponad 90% Polek popiera działania, które – jeśli to bezpieczne – pozwoliłyby uniknąć chemioterapii.
• Akceptacja leczenia a testy wielogenowe: Ponad 80% respondentek deklaruje, że czułoby się pewniej i łatwiej akceptowałoby zalecenia onkologa, gdyby decyzja o chemioterapii była oparta na wielogenowym teście rokowniczym.
• Organizacja leczenia: 3 na 4 Polki popierają ograniczenie liczby wizyt w szpitalu do niezbędnego minimum.
• Rola społeczności pacjenckich: 77% badanych zadeklarowało chęć wymiany doświadczeń z innymi pacjentkami – to mocny mandat dla organizacji pacjenckich.

Rak piersi w Polsce

Rak piersi pozostaje najczęstszym nowotworem wśród kobiet w Polsce (ok. 25% zachorowań); co roku diagnozę słyszy ponad 20 tys. Polek. Mimo bezpłatnych badań przesiewowych (NFZ: mammografia co 24 miesiące dla kobiet 45–74 lata bez skierowania), z programu korzysta ok. 33,5% uprawnionych – daleko od poziomu 70–80% uznawanego za docelowy. Wyniki raportu sugerują, że wzmocnienie ścieżki diagnostyczno-terapeutycznej (koordynacja, druga opinia, nowoczesna diagnostyka) może podnieść zaufanie do systemu i pośrednio poprawić frekwencję w badaniach.

Perspektywa klinicystów i organizacji pacjenckich

prof. dr hab. n. med. Renata Duchnowska kierownik Kliniki Onkologii, Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy: Ponad połowa Polek w grupie wiekowej 45–74 lat (grupa kwalifikująca się do mammografii w ramach NFZ) obawia się diagnozy raka piersi u siebie lub u bliskiej osoby. Większość chorych deklaruje, że czułoby się pewniej i z większą akceptacją przyjęłoby leczenie, gdyby decyzja o chemioterapii była oparta na wyniku wielogenowego testu rokowniczego. Wnioski z raportu wskazują na społeczne oczekiwanie wobec medycyny personalizowanej i konieczność wdrożenia rozwiązań systemowych, takich refundacja wielogenowych testów rokowniczych, w celu zwiększenia poczucia bezpieczeństwa zdrowotnego Polek

dr n. med. Katarzyna Pogoda przewodnicząca Sekcji Raka Piersi Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej: Wyniki raportu pokazują, że Polki coraz częściej oczekują indywidualnego podejścia do leczenia raka piersi. To odzwierciedla kierunek, w jakim zmierza współczesna onkologia – od terapii jednolitych dla wszystkich pacjentek ku medycynie precyzyjnej, opartej na biologii guza i ryzyku nawrotu. Dziś dysponujemy szerokim wachlarzem skutecznych metod leczenia: od hormonoterapii i leków celowanych po nowoczesne przeciwciała sprzężone z cytostatykami. Coraz większe znaczenie zyskują również testy wielogenowe, które pozwalają zidentyfikować pacjentki odnoszące rzeczywistą korzyść z pooperacyjnej chemioterapii

Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej: Z perspektywy pacjentek niezwykle ważne jest, by decyzje terapeutyczne mogły być oparte na indywidualnych wynikach badań, a nie na ogólnych schematach leczenia. Kobiety chcą mieć pewność, że podejmowane wobec nich decyzje są spersonalizowane i oparte na wiedzy naukowej. Wyniki raportu to także przypomnienie, że skuteczna profilaktyka wymaga nie tylko dostępu do nowoczesnych badań, ale również edukacji i komunikacji. Polki potrzebują jasnych informacji, gdzie i w jaki sposób mogą skorzystać z badań – szczególnie tych, które mogą zadecydować o powodzeniu terapii. Dlatego tak ważne jest, by system ochrony zdrowia wspierał świadome decyzje pacjentek – poprzez refundację badań molekularnych, rozwój diagnostyki i rzetelną edukację zdrowotną. To inwestycja w lepsze leczenie, ale też w poczucie bezpieczeństwa kobiet.

Krystyna Wechmann, prezes Federacji Stowarzyszeń "Amazonki": Wprowadzenie koordynowanej opieki onkologicznej, możliwości uzyskania drugiej opinii lekarza oraz zastosowanie testów wielogenowych w diagnostyce raka piersi to rozwiązania pożądane społecznie i oczekiwane przez większość Polek. Kobiety obawiają się skutków ubocznych chemioterapii, dlatego chcą mieć pewność, że leczenie będzie rzeczywiście konieczne i bezpieczne. Wiele kobiet parę lat temu nie miało szansy skorzystania z testów wielogenowych. Chemioterapia nie przyniosła im oczekiwanych rezultatów, a jednocześnie pogorszyła jakość życia. Wdrożenie tych rozwiązań pozwoli lepiej dopasować terapię do potrzeb pacjentek, ograniczyć niepotrzebną chemioterapię oraz poprawić jakość życia kobiet w trakcie i po leczeniu. To także sposób na bar dziej efektywne i racjonalne wykorzystanie zasobów systemu ochrony zdrowia

Magdalena Kardynał, prezes Fundacji OmeaLife: Polskie pacjentki oczekują medycyny skrojonej na miarę, co oznacza zdecydowane odejście od uniwersalnych protokołów leczenia na rzecz terapii opartej na biologii ich własnego nowotworu. Kluczowym narzędziem realizacji tych oczekiwań są wielogenowe testy rokownicze. Badania te do starczają lekarzowi precyzyjnej informacji o tym, czy włączenie chemioterapii przyniesie pacjentce rzeczywistą korzyść. Możliwość uniknięcia niepotrzebnej chemioterapii jest dla kobiet priorytetem, co bezpośrednio przekłada się na lepszą jakość życia i minimalizację towarzyszącego chorobie lęku. To nowoczesne podejście do leczenia nowotworów, które jeszcze dekadę temu były uznawane w wielu środowiskach za niewyleczalne

Potrzeba zmian systemowych

Wyniki raportu pokazują jasny mandat społeczny dla rozwiązań podnoszących jakość i przewidywalność opieki nad pacjentkami z rakiem piersi: koordynacja opieki, druga opinia oraz implementacja testów wielogenowych wspierających decyzje terapeutyczne. To kierunki, które mogą jednocześnie zwiększyć akceptację leczenia, poprawić jakość życia i racjonalizować wydatki systemu.

Badanie zrealizowano w daniach 25-30 września 2025 r. metodą CAWI przy użyciu panelu badawczego SW Research na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 707 kobiet w wieku 45-74 lat.