Naukowcy z University of Florida opublikowali wyniki badań nad eksperymentalną szczepionką mRNA zaprojektowaną do walki z nowotworami. W przeciwieństwie do większości dotychczasowych szczepionek onkologicznych, opartych na identyfikacji konkretnych antygenów nowotworowych, nowa formuła miałaby działać w sposób nieswoisty – imitując infekcję wirusową, aktywować układ odpornościowy w szerokim zakresie. Dzięki takiemu podejściu w przyszłości możliwe stać się może leczenie różnych typów nowotworów bez potrzeby wcześniejszego dostosowania szczepionki do profilu molekularnego guza.

Z tego artykułu dowiesz się:

Nowa szczepionka mRNA może zrewolucjonizować terapię nowotworową – intrygujący sposób działania, który nie wymaga wcześniejszej analizy guza, otwiera drzwi do leczenia różnych typów nowotworów.
Badania na myszach wykazały obiecujące rezultaty – regresja guzów w przypadkach czerniaka oraz trudnych do leczenia nowotworów skóry, kości i mózgu daje nadzieję na przyszłość.
Strategia „one-two punch” łączy dwie metody leczenia – nieswoiste pobudzenie odporności przez szczepionkę mRNA oraz zastosowanie inhibitorów punktów kontrolnych, co znacząco wzmacnia efekt terapeutyczny.
Publikacja w prestiżowym czasopiśmie – wyniki badań zostały opublikowane w Nature Biomedical Engineering, co zwiększa szanse na przejście do fazy badań klinicznych.
Potencjał do masowej produkcji – nowa szczepionka może być wytwarzana jako preparat gotowy do zastosowania, co ma szansę na szerszą dostępność dla pacjentów.

Kluczowym mechanizmem działania nowej szczepionki jest wzbudzenie silnej odpowiedzi interferonowej, charakterystycznej dla reakcji organizmu na infekcję wirusową. W odpowiedzi na obecność syntetycznego RNA, komórki nowotworowe zwiększają ekspresję białka PD-L1, które odgrywa istotną rolę w mechanizmach immunosupresji guza. Choć pozornie może to wydawać się niekorzystne, w rzeczywistości zwiększenie ekspresji PD-L1 czyni komórki nowotworowe bardziej „widocznymi” dla układu odpornościowego, zwłaszcza przy jednoczesnym zastosowaniu tzw. inhibitorów punktów kontrolnych, takich jak przeciwciała anty-PD-1.

Badanie prowadzone było na myszach. Autorom udało się wykazać, że podanie szczepionki mRNA prowadziło do regresji guzów w modelach czerniaka oraz trudnych do leczenia nowotworów skóry, kości i mózgu. W wielu przypadkach działanie to było na tyle silne, że guz ulegał całkowitemu zanikowi. Jeszcze bardziej obiecujące wyniki uzyskano, gdy szczepionkę podawano w skojarzeniu z inhibitorem PD-1 – wtedy efekt terapeutyczny był znacząco wzmocniony, również w nowotworach wcześniej opornych na immunoterapię.

Autorzy badania opisują swoją strategię jako „one-two punch”, czyli uderzenie w dwóch krokach. Pierwszym etapem jest nieswoiste pobudzenie odporności za pomocą szczepionki mRNA, co tworzy sprzyjające środowisko immunologiczne wewnątrz guza. Drugi etap polega na ukierunkowanym zablokowaniu mechanizmów hamowania odpowiedzi immunologicznej, czyli zastosowaniu inhibitorów punktów kontrolnych. Co istotne, tak skonstruowana terapia nie wymaga wcześniejszej identyfikacji mutacji nowotworowych czy tzw. neoantygenów, co w przypadku szczepionek spersonalizowanych jest procesem czasochłonnym i kosztownym. Autorzy są przekonani, że ich szczepionka będzie mogła być produkowana seryjnie jako preparat gotowy do zastosowania u szerokiego grona pacjentów, niezależnie od typu nowotworu.

Pracami nad nową szczepionką kieruje zespół naukowców kierowany przez dr. Eliasa Sayoura i prof. Duane’a Mitchella. Badacze są już znani z wcześniejszych prac nad spersonalizowanymi szczepionkami mRNA dla pacjentów z glejakiem wielopostaciowym.

Publikacja wyników w renomowanym czasopiśmie Nature Biomedical Engineering oraz szerokie zainteresowanie środowisk naukowych i instytucji finansujących badania (m.in. National Institutes of Health) dają nadzieję na to, że projekt wejdzie do fazy badań klinicznych już w najbliższej przyszłości.

Źródła:

Nature Biomedical Engineering: https://doi.org/10.1038/s41551-025-01380-1
University of Florida News: https://news.ufl.edu/2025/07/universal-cancer-vaccine/