Z myślą o potrzebach młodych pacjentów onkologicznych w Polsce powstały nowe wytyczne dla populacji AYA (Adolescent and Young Adult), czyli osób w wieku 15–39 lat. Ta polska adaptacja zaleceń NCCN przygotowana została przez zespół ekspertów pod kierownictwem prof. Jana Styczyńskiego przy wsparciu Krajowego Ośrodka Monitorującego.
Nowe wytyczne dla młodych pacjentów onkologicznych (AYA)
Opublikowano 24 kwietnia 2025 10:45
Fot. iStock/Getty Images
Populacja AYA (Adolescent and Young Adult) to określenie stosowane w onkologii dla pacjentów w wieku od 15 do 39 lat. Osoby te, choć formalnie nie są już dziećmi, często nie pasują również do standardów leczenia dorosłych. Ich potrzeby zdrowotne, społeczne i psychologiczne są wyjątkowe – wymagają więc podejścia uwzględniającego m.in. kwestie edukacji, planowania kariery, zakładania rodziny, a także wpływu leczenia na płodność i długofalowe skutki zdrowotne.
Polski zespół ekspertów opracował adaptację amerykańskich wytycznych NCCN do warunków krajowego systemu ochrony zdrowia. Dokument koncentruje się przede wszystkim na okresie po zakończeniu leczenia onkologicznego – obejmuje zalecenia dotyczące obserwacji pacjentów, zapobiegania skutkom ubocznym terapii oraz wsparcia psychospołecznego.
Czym są wytyczne NCCN?
Wytyczne opracowane przez amerykańskie towarzystwo National Comprehensive Cancer Network (NCCN) są jednymi z najczęściej aktualizowanych i najbardziej szczegółowych dokumentów klinicznych na świecie. Tworzone na podstawie solidnych dowodów naukowych i szerokiego konsensusu ekspertów, stanowią standard opieki onkologicznej m.in. w USA, Kanadzie czy Europie Zachodniej. Ich celem jest zapewnienie każdemu pacjentowi możliwie najlepszego leczenia – skutecznego, dostępnego i zorientowanego na potrzeby chorego.
Dzięki współpracy NCCN z Narodowym Instytutem Onkologii – Państwowym Instytutem Badawczym (NIO-PIB), możliwe było przygotowanie polskiej wersji dokumentu dostosowanej do:
- obowiązujących w Polsce refundacji i dostępnych świadczeń,
- krajowych standardów organizacyjnych i klinicznych,
- aktualnych danych naukowych.
Znaczenie wytycznych AYA dla praktyki klinicznej
Nowe zalecenia należą do kategorii opieki wspomagającej, a nie diagnostyczno-terapeutycznej. Oznacza to, że ich głównym celem jest poprawa jakości życia pacjentów po leczeniu oraz zapobieganie długoterminowym konsekwencjom choroby i terapii. Uwzględniają m.in. konieczność monitorowania zdrowia psychicznego, wspierania w powrocie do życia społecznego oraz edukację w zakresie płodności i prewencji wtórnych nowotworów.
Adaptacja została przeprowadzona przez zespół specjalistów pod kierunkiem prof. Jana Styczyńskiego, we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Monitorującym, który pełni funkcję koordynatora procesu adaptacji i aktualizacji wytycznych w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej.
Kompleksowa opieka w praktyce – poradnia AYA w Warszawie
W Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie działa już specjalistyczna poradnia AYA, zapewniająca opiekę zgodną z nowymi wytycznymi. To krok w stronę lepszej, bardziej spersonalizowanej i kompleksowej opieki dla młodych pacjentów onkologicznych w Polsce.
Pełna treść wytycznych dostępna jest tutaj → Wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u chorych na raka w populacji AYA (Adolescent and Young Adult Oncology – Poland).
Źródło: NIO
