Priorytet: pieniądze

Czy minister zdrowia nie powinna mówić o tym, jak bardzo w systemie ochrony zdrowia brakuje pieniędzy? Przeciwnie – powinna mówić głównie o tym. Bo tak naprawdę skala niedofinansowania jest o wiele wyższa i to ona przede wszystkim (choć nie wyłącznie) generuje problemy i napięcia w systemie, łącznie z napięciami na tle wynagrodzeń. Politycy nie chcą o tym ani mówić, ani słyszeć (stąd zapewnienia premiera Donalda Tuska, że rząd nie podniesie składki zdrowotnej, brzmią przerażająco przewidywalnie), więc informacje, które przekazuje szefowa resortu zdrowia i przedstawiciele NFZ to „minimalny wyrok”: tyle miliardów brakuje, żeby było tak jak jest. Żeby utrzymać obecny poziom dostępności do świadczeń. Żeby móc, operując konkretnym przykładem, konsolidować, restrukturyzować placówki przez planowe wygaszanie czy ograniczanie pracy ostrych oddziałów, a nie być zaskoczonym nieplanowaną, oddolną, dziką wręcz „restrukturyzacją”, wynikającą z konieczności likwidacji i zamykania oddziałów, na których funkcjonowanie nie wystarczy pieniędzy. To oczywiście rysunek przyszłości grubą kreską, ale na pewno nie surrealistyczny.

Niezależnie od tego, jak ambitne plany ma resort zdrowia w zakresie cyfryzacji, kadr medycznych czy polityki lekowej, wszystko rozbija się o pieniądze, albo raczej ich brak. Jolanta Sobierańska-Grenda wprost przyznała, że podstawowym wyzwaniem jest zapewnienie płatnikowi równowagi finansowej, którą – jak uzupełnił wiceprezes NFZ, Jakub Szulc – utracono w 2023 roku. To zadanie ekstremalnie trudne, które będzie wymagać cięć kosztów (ustawa o minimalnym wynagrodzeniu pracowników ochrony zdrowia) i przynajmniej odczuwalnego, jeśli nie znacznego, zwiększenia przychodów. Nowelizacja ustawy podwyżkowej wydaje się niemożliwa, ale resort zapowiada podjęcie rozmów i poszukiwanie kompromisu. Nie ukrywa też, że w sprawę jest zaangażowany resort finansów, upatrujący w ustawie głównej przyczyny rozchwiania finansów na zdrowie. Nawet jeśli jest oczywiste, że główną przyczyną pozostaje niedofinansowanie ochrony zdrowia, trudno zaprzeczyć, że dynamika wzrostu wydatków na wynagrodzenia odgrywa w tej destabilizacji budżetu NFZ znaczącą rolę.

Czy kompromis jest możliwy? Wydaje się, że kartą przetargową może być wprowadzenie maksymalnych pułapów zarobków. Chodzi oczywiście o zarobki lekarzy – żadna inna grupa zawodowa nie ma tak mocnej karty w negocjacjach płacowych, więc można domniemywać, że górny pułap zarobków obejmie też – w takiej czy innej formie – umowy kontraktowe. Taka propozycja z pewnością się pojawi, jeśli nie ze strony Ministerstwa Zdrowia, to przedstawicieli związków zawodowych (oraz organizacji pracodawców) na pewno. Co na to związki zawodowe i samorząd lekarski? Reakcja również jest przewidywalna a pole kompromisu – trudne do dostrzeżenia bez użycia precyzyjnych narzędzi optycznych. – Jest silne oczekiwanie strony społecznej – mówiła podczas spotkania z dziennikarzami wiceminister Katarzyna Kęcka, odnosząc się do postulatu wprowadzenia maksymalnych pułapów zarobków. Wydaje się jednak, że w tej sprawie równie silny będzie również opór.