W dobie rosnącej liczby chorób przewlekłych system ochrony zdrowia coraz wyraźniej zmienia swoje oblicze. Leczenie staje się równie ważne, jak zapobieganie. Dlatego powołano nowy zawód — profilaktyka — który ma odegrać kluczową rolę w poprawie kondycji zdrowotnej społeczeństwa. Jego znaczenie, zadania oraz wymagania wobec kandydatów wyjaśnia dr hab. n. med. Mateusz Grajek ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
Profilaktyk mało znany, choć bardzo ważny zawód medyczny
Opublikowano 23 kwietnia 2025 08:06
Fot. Getty Images/iStockphoto
Jak tłumaczy dr Grajek, profilaktyk to wyspecjalizowany pracownik ochrony zdrowia, odpowiedzialny za zapobieganie chorobom i promowanie zdrowego stylu życia, zanim pojawi się konieczność interwencji lekarskiej. – Profilaktyk to nie konkurent lekarza, ale jego naturalny sojusznik — działa tam, gdzie odpowiednio wczesna interwencja może uratować zdrowie, a nawet życie – podkreśla.
Co istotne, profilaktykiem może zostać wyłącznie osoba, która ukończyła kierunek zdrowie publiczne. Wymóg ten wynika bezpośrednio z przepisów prawa — dokładnie z Ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o niektórych zawodach medycznych. Ustawa ta wprowadza zawód do polskiego systemu ochrony zdrowia i precyzuje, że prawo wykonywania zawodu profilaktyka zdrowotnego przysługuje wyłącznie absolwentom studiów wyższych na kierunku zdrowie publiczne.
W codziennej pracy profilaktyk zdrowotny zajmuje się m.in. przeprowadzaniem ocen czynników ryzyka zdrowotnego, edukacją zdrowotną społeczeństwa, organizowaniem programów profilaktycznych oraz udziałem w kampaniach promujących zdrowy styl życia. Może również współpracować z samorządami, szkołami, zakładami pracy, a także instytucjami ochrony zdrowia.
Dr Grajek zwraca uwagę, że znaczenie profilaktyków będzie z roku na rok rosnąć. – To zawód odpowiedzi na nasze czasy. Choroby przewlekłe, których dziś nie da się całkowicie wyeliminować leczeniem, można skutecznie ograniczyć poprzez działania profilaktyczne. A to oznacza realne oszczędności dla systemu ochrony zdrowia i ogromne korzyści dla społeczeństwa – zaznacza.
Ponadto: – Profilaktycy zdrowotni będą potrzebni wszędzie tam, gdzie myśli się nie tylko o leczeniu, ale przede wszystkim o budowaniu zdrowych społeczności – dodaje dr Grajek. I podkreśla: To szansa dla absolwentów zdrowia publicznego na pełnienie jednej z najważniejszych funkcji we współczesnym systemie zdrowotnym — funkcji strażnika zdrowia całych populacji.
Dzięki wejściu w życie nowych regulacji, profilaktyka w Polsce przestaje być dodatkiem, a staje się pełnoprawnym elementem systemu ochrony zdrowia. W czasach, gdy wyzwania zdrowotne przybierają na sile, tam, gdzie lekarz nie może, tam właśnie profilaktyk musi pójść — świadomy, wykształcony i gotowy do działania.
Źródło: Śląski Uniwersytet Medyczny
