Wielka dziura w budżecie NFZ. Zabraknie 23 mld zł

Eksperci Federacji Przedsiębiorców Polskich oceniają, że ostrożny szacunek potrzeb wydatkowych NFZ na 2026 r. przy obecnym stanie prawnym wynosi ok. 240 mld zł. Tymczasem plan finansowy Funduszu przewiduje przychody na poziomie 217 mld zł – różnica wyniesie więc przynajmniej 23 mld zł. Autorzy publikowanego cyklicznie opracowania poświęconego finansom ochrony zdrowia oceniają, że budżet na zdrowie jest skonstruowany na poziomie planu minimum, czyli realizuje ustawowy próg 6,8 proc. PKB na zdrowie (według reguły n-2), który musi być osiągnięty w przyszłym roku. Plan ów (podobnie jak plan tegoroczny) nie uwzględnia rzeczywistej dynamiki kosztów systemu. W połączeniu z praktycznym wyzerowaniem funduszu zapasowego (w tym roku wyniesie on ok. 2 mld zł) oznacza to narastające problemy z płynnością finansową płatnika, zwłaszcza że gwałtownie rośnie wartość niezapłaconych przez Fundusz tzw. nadwykonań, również w świadczeniach nielimitowanych (ok. 6,3 mld zł), które NFZ będzie musiał pokryć z przyszłorocznego budżetu.

Zgodnie z przedstawionym projektem planu finansowego, planowane całkowite koszty NFZ w 2026 r. mają wynieść 217,4 mld zł, z czego lwią część stanowią wpływy ze składki zdrowotnej (184,3 mld zł), uzupełnione przez środki z opłat prozdrowotnych (1,8 mld zł), transfery z funduszy celowych (2,6 mld zł) i – przede wszystkim - dotację podmiotową z budżetu państwa (26 mld zł). Planowa dotacja na przyszły rok jest przy tym niższa od tej, którą do tej pory budżet państwa przekazał Funduszowi w tym roku.

Eksperci zwracają uwagę, że w latach 2016-2024 liczba wykonywanych świadczeń opieki zdrowotnej ogółem w ramach NFZ zwiększyła się o 9,8 proc., przy jednoczesnym wzroście kosztów ich realizacji w ujęciu nominalnym o 160,3 proc. Wzrost kosztów skorygowany o inflację wyniósł 64,4 proc., zaś skorygowany o nominalną dynamikę PKB sięgnął 25,2 procent.

Największy wzrost liczby wykonywanych świadczeń - aż o 119,1 proc. - wystąpił w przypadku opieki paliatywnej, przy jednoczesnym zwiększeniu finansowania tego obszaru o 356,8 proc. (w ujęciu nominalnym). Najmniejszy wzrost finansowania i zarazem największy spadek liczby wykonywanych świadczeń dotyczył natomiast obszaru stomatologii. W przypadku ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, mimo zwiększenia finansowania aż o 208,7 proc. (nominalnie) liczba wykonywanych świadczeń wzrosła o 6 proc. Trudności w dostępie do opieki specjalistycznej to jedna z najczęściej wskazywanych bolączek w polskim systemie ochrony zdrowia, mimo że od kilku lat świadczenia w AOS są nielimitowane.

Autorzy analizy zwracają uwagę, że koszy świadczeń zdrowotnych rosną radykalnie szybciej niż poziom inflacji. Zwracają uwagę, że gdy jednostkowy koszt pojedynczego świadczenia w NFZ przez ostatnie dziewięć lat urósł o 137 proc., poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych podniósł się o 52,1 proc. Jednym z czynników decydujących o tak wysokim tempie wzrostu kosztów w ochronie zdrowia jest obowiązująca od 2022 r. nowelizacja ustawy o sposobie ustalania najniższego zasadniczego wynagrodzenia w ochronie zdrowia.