Jeden z banków i towarzystwo ubezpieczeniowe mogą przekraczać swoje uprawnienia, żądając od klientów wyników badań medycznych – w tym radiologicznych i testu na HIV – jako warunku udzielenia kredytu hipotecznego i zawarcia umowy ubezpieczenia. Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły skargi obywateli. RPO prosi o stanowisko Urząd Ochrony Danych Osobowych i Rzecznika Finansowego.
RPO interweniuje: Kredyt hipoteczny tylko po zdjęciu RTG i teście na HIV
Opublikowano 16 lipca 2025 10:46
Fot. Thinkstock / Getty Images
Z tego artykułu dowiesz się:
- Banki i ubezpieczyciele mogą łamać prawo, żądając wyników badań medycznych, takich jak testy na HIV, aby przyznać kredyty hipoteczne. Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał liczne skargi od obywateli na tę praktykę.
- Żądania te budzą poważne wątpliwości dotyczące naruszenia tajemnicy lekarskiej oraz dyskryminacji ze względu na stan zdrowia. Obywatele wskazują na brak uzasadnienia medycznego dla takich wymagań.
- Wymaganie badań może prowadzić do nielegalnego przetwarzania danych osobowych. Instytucje finansowe mogą nie mieć podstaw prawnych do stosowania przymusowych testów, co rodzi pytania o bezpieczeństwo danych pacjentów.
- Rzecznik Praw Obywatelskich zareagował na te nieprawidłowości, zwracając się do Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz Rzecznika Finansowego. To krok w stronę wyjaśnienia sytuacji i ochrony obywateli przed naruszeniami ich praw.
Rzecznik Praw Obywatelskich poinformował o sygnałach dotyczących potencjalnych naruszeń praw obywatelskich przez jedną z instytucji bankowych oraz towarzystwo ubezpieczeniowe w procesie oceny ryzyka kredytowego. Z treści skarg wynika, że warunkiem uzyskania kredytu hipotecznego oraz ubezpieczenia na życie – które ma stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu – jest przedstawienie wyników badań laboratoryjnych, zdjęć rentgenowskich oraz testu na HIV.
Wnioskodawcy alarmują, że tego rodzaju żądania nie mają uzasadnienia medycznego, a przesyłane przez nich dane nie są należycie zabezpieczane. Ich zdaniem dochodzi do poważnych naruszeń przepisów Konstytucji RP, RODO, Karty Praw Podstawowych UE oraz krajowych ustaw chroniących pacjentów i dane wrażliwe.
Wskazują między innymi na:
- naruszenie tajemnicy lekarskiej,
- dyskryminację ze względu na stan zdrowia (art. 32 Konstytucji RP),
- nielegalne przetwarzanie danych osobowych, w tym danych o stanie zdrowia, co narusza art. 9 RODO oraz zasady minimalizacji danych i ograniczenia celu,
- nieuprawnione przesyłanie danych medycznych bez zabezpieczeń, co może być niezgodne z dyrektywą 2002/58/WE,
- brak podstawy prawnej do przymusowych testów na HIV, które zgodnie z ustawą o zapobieganiu chorobom zakaźnym mogą być wykonane jedynie za dobrowolną i wyraźną zgodą pacjenta.
Ponadto – jak zauważają – zgodnie z ustawą Prawo atomowe, badania radiologiczne mogą być zlecane wyłącznie przez osoby z odpowiednimi kwalifikacjami medycznymi, a pacjent musi być poinformowany o ryzyku i wyrazić na nie zgodę.
Zdaniem skarżących, wymaganie tego typu badań przez instytucje finansowe może prowadzić do nielegalnego przetwarzania danych wrażliwych oraz naruszenia praw pacjenta i konsumenta.
RPO zareagował na te sygnały i zwrócił się do dwóch instytucji – Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz Rzecznika Finansowego – z prośbą o wyjaśnienie, czy podobne przypadki były już im zgłaszane oraz jakie działania zostały lub będą podjęte.
Sprawa rodzi poważne pytania o granice uprawnień instytucji finansowych, zwłaszcza w kontekście przetwarzania danych zdrowotnych i dostępu do podstawowych usług finansowych bez ryzyka dyskryminacji.
Źródło: RPO
