Subskrybuj
Logo małe
Szukaj
Medyczna Racja Stanu

Czas w onkologii. Czas dla onkologii. Wspólnota europejskich wyzwań

MedExpress Team

Medexpress

Opublikowano 4 lutego 2025 12:04

Czas w onkologii. Czas dla onkologii. Wspólnota europejskich wyzwań - Obrazek nagłówka
Polska w leczeniu nowotworów u dzieci ma lepsze wyniki niż wynosi średnia europejska. Niestety, w onkologii dorosłych są one o 10% -15% gorsze od tej średniej. O tym jak poprawić te wskaźniki, dyskutowali eksperci Medycznej Racji Stanu podczas debaty pt. „Czas w onkologii. Czas dla onkologii. Wspólnota europejskich wyzwań” 31 stycznia br. Perspektywę i doświadczenia państw europejskich przedstawili reprezentanci Szwajcarii, Wielkiej Brytanii oraz Danii.

Wiceminister zdrowia Urszula Demkow przypomniała, że zapadalność na nowotwory rośnie w sposób lawinowy i chorują coraz młodsze osoby. - Przyczyną jest tryb życia, przetworzona żywność, rolnictwo wspomagane chemią, zanieczyszczona woda i powietrze. Dlatego w ramach unijnego podejścia „One Health” wszyscy musimy pochylić się nad kwestią zdrowia. Wszystkie ministerstwa muszą aspekt zdrowia mieć na względzie - wskazała.

Zaznaczyła, że w kontekście prezydencji Polski i jednego z jej priorytetów bezpieczeństwa zdrowotnego - onkologia jest bardzo istotna, bo poza chorobami układu krążenia, nowotwory są główną przyczyną zgonów obywateli. - W zakresie prewencji i profilaktyki mamy sporo do odrobienia, żeby nowotwory wykrywać na wczesnym etapie. Konieczna jest wczesna, szybka i sprawna diagnostyka. W ramach tworzonej krajowej sieci onkologicznej pacjenci z podejrzeniem raka będą kierowani do ośrodków o najwyżej referencyjności, gdzie będą mieli zapewnioną również diagnostykę molekularną i genetyczną. Koordynatorzy leczenia będą prowadzić pacjenta po ścieżce leczenia opracowanej przez wielodyscyplinarne konsorcjum. Potrzebny jest też dostęp do nowoczesnych terapii molekularnych i immunoterapii – wyliczała.

Bez nowoczesnej diagnostyki nie ma nowoczesnego leczenia

Prof. Artur Kowalik, kierownik Zakładu Diagnostyki Molekularnej w Świętokrzyskim Centrum Onkologii ubolewał, że w Polsce diagnostyka kuleje i „ciągnie się za terapią”. - Powinno być odwrotnie. Najpierw planujemy diagnostykę i równolegle wprowadzamy terapię. Tymczasem nie ma możliwości zrefundowania badań, które są wykonywane na materiale pobranym w ambulatorium, np. badania molekularnego wykonywanego ambulatoryjnie na materiale pobranym podczas biopsji prostaty – wskazał.

Prof. Artur Kowalik postulował wprowadzenie trzech koszyków badań diagnostycznych: prostych, złożonych i zaawansowanych. Wskazał, że dziś lekarz, żeby zrobić molekularne i genetyczne badanie, zleca jednodniową hospitalizację, której koszt jest równy lub nawet przekracza cenę tego badania.

- To jest po prostu kuriozum, strata czasu lekarzy i innego personelu w szpitalu – oburzał się. Dodał, że potrzebny jest też czwarty koszyk z bardziej zaawansowanymi badaniami, ale tylko w niektórych wskazaniach i nie u wszystkich. - Żeby np. wykonać badanie, kiedy materiał z prostatektomii wykonanej wiele lat wcześniej się nie nadaje i zwiększyć możliwość otwarcia drogi do nowoczesnej terapii pacjentów z rakiem prostaty poprzez wykonanie płynnej biopsji BRCA1, BRCA2. Jest to kosztowne badanie, którego trzeci koszyk nie objął refundacją. Albo np. badanie płynnej biopsji w przypadku raka płuca. Farmakoterapia rozwija się w raku płuca, a w niektórych przypadkach również jest problem z jakością lub ilością materiału – wskazał.

Ekspert apelował też o kierowanie chorych do placówek oferujących diagnostykę kompleksową. – Może pojawić się kontrargument, że nie będą one w stanie zaopiekować się wszystkimi chorymi. Ale chodzi o postawienie rozpoznania, wykonanie skomplikowanych zabiegów. A dalsze leczenie może odbywać się już w innych placówkach - tłumaczył.

Dostęp do innowacyjnych leków poprawia efekty terapii

Dr Leszek Kraj z Kliniki Onkologii UCK WUM wskazał, że jednym z najczęstszych nowotworów jest rak jelita grubego. – Mówimy o 20 tys. pacjentów rocznie w Polsce – poinformował. Dodał, że obserwowany jest wzrost zachorowania na nowotwory przewodu pokarmowego i to u coraz młodszych pacjentów. - Jak zaczynałem pracę 12-15 lat temu, to nie przypominam sobie dwudziestoparolatków z rakiem jelita grubego. Dzisiaj mam takich pacjentów w praktyce klinicznej – zaznaczył. Dodał, że poprawa wyników leczenia wymaga sprawnego procesu diagnostycznego, a potem szybkich decyzji diagnostyczno-terapeutycznych. – Niestety, dużą część chorych diagnozujemy w momencie, kiedy mamy do czynienia z chorobą zaawansowaną. Tych pacjentów już nie interesuje profilaktyka, ale dostęp do terapii – podkreślił. Dodał, że biorąc pod uwagę wytyczne europejskie i amerykańskie, możliwości leczenia w Polsce nie są złe.

Iga Rawicka, prezes Fundacji EuropaColon Polska zwróciła uwagę na sytuację pacjentów w stanach terminalnych, kiedy jakość życia jest szalenie istotna.

25 kwietnia 2024 r. EMA pozytywnie zaopiniowała przyznanie pozwolenia na dopuszczenie do obrotu frukwintynibu. Badania wykazały, że leczenie frukwintynibem spowodowało statystycznie istotną i klinicznie znaczącą poprawę przeżycia całkowitego i czasu przeżycia wolnego od progresji choroby, niezależnie od wcześniejszych rodzajów terapii, które chorzy otrzymywali. - Mamy nadzieję, że ten lek za chwilę będzie refundowany – powiedziała. – Mamy świadomość problemów finansowych NFZ, jednak terapia dotyczy małej grupy - dodała.

Dr Leszek Kraj zwrócił uwagę na problem nierówności w dostępie do leczenia w różnych częściach kraju. - Widzimy różnicę w czasie trwania diagnostyki i procesu dojścia do rozpoznania – powiedział. Apelował też o uelastycznianie programów lekowych. - Za tym wszystkim kryje się ogromna biurokracja. Dzisiaj praca onkologa często sprowadza się do poruszania się pomiędzy tymi dokumentami. Upraszczanie tych procedur na pewno też by poprawiło tą dostępność leczenia – wskazał.

Aleksandra Wilk, dyrektor Sekcji Raka Płuca Fundacji „To się Leczy" podkreśliła, że jest wdzięczna Ministerstwu Zdrowia za przedłużenie pilotażu badań przesiewowych w kierunku raka płuca do połowy tego roku. - Trzymam resort za słowo, że od połowy roku będzie to w koszyku świadczeń gwarantowanych. Będzie to taki sam program, jak mammografia, cytologia czy kolonoskopia - dodała.

- Po pozytywnej opinii AOTMiT czekamy drugi rok na wprowadzenie kompleksowego profilowania genomowego. To nie jest badanie dla wszystkich pacjentów z rakiem płuca. A przez to, że nie ma odpowiednio wykonanej diagnostyki, marnujemy pieniądze na leki, bo chory dostaje na początku terapię, która nie zadziała - wskazała.

To problem wielu przewlekłych chorób, który generuje straty medyczne, ale i systemowe, i finansowe. W Polsce szacowane są na 6 mld zł, w UE na ponad 120 mld euro. A to nie tylko pieniądze, bo 200 tys. mieszkańców Europy umiera rocznie, bo nie przestrzega zaleceń terapeutycznych.

Z kolei prof. Maciej Harat z Zakładu Neuroonkologii i Radiochirurgii, Zakładu i Oddziału Klinicznego Radioterapii Centrum Onkologii im. prof. F. Łukaszczyka w Bydgoszczy mówił o dostępności do innowacji w glejaku wielopostaciowym. O ile w Polsce od ponad 20 lat w katalogu świadczeń refundowanych nie zmieniło się nic, to na świecie kilka lat temy dokonał się przełom i to zarówno w terapii, i jak i diagnostyce. Chodzi o terapię zmiennym polem magnetycznym i precyzyjną diagnostykę z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej z dedykowanymi radioznacznikami. - O ile urządzenia są niemal przy każdym centrum onkologii, to dostępność do rzadkich radioznaczników jest bardzo ograniczona – podkreślił.

Grażyna Mierzejewska, eksperta MRS i PUO oraz prowadząca debatę Iwona Schymalla zwróciły uwagę na znaczenie adherence. To problem wielu przewlekłych chorób, który generuje straty medyczne, ale i systemowe i finansowe. W Polsce szacowane są na 6 mld zł, w UE na ponad 120 mld euro. A to nie tylko pieniądze, bo 200 tys. mieszkańców Europy umiera rocznie, bo nie przestrzega zaleceń terapeutycznych.

Lecząc otyłość, zapobiegamy nowotworom

Prof. Lucyna Ostrowska, prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, kierownik Zakładu Dietetyki i Żywienia Klinicznego UM w Białymstoku poinformowała, że cierpiący na otyłość mają wysokie ryzyko zachorowania na raka z różnych powodów. - Powodem jest sama klinika tej choroby, ponieważ występowanie insulinooporności, która jest powikłaniem chorego lipocyta trzewnego generuje możliwość zwiększenia nowotworzenia w ustroju. Występuje również stan zapalny ogólnoustrojowy, który nasila się wraz z powiększaniem się pola trzewnego tkanki tłuszczowej i ektopowej tkanki tłuszczowej. Dochodzi też zjawisko, przynajmniej u niektórych pacjentów, hiperestrogenizacji ustroju, ponieważ zrąb tkanki tłuszczowej powoduje konwersję androgenów do estrogenów, w związku z tym mamy nowotwory estrogenozależne – wskazała.

Zwróciła uwagę, że czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na raka u cierpiących na chorobę otyłościową jest model diety zachodniej, tj. diety wysokotłuszczowej, wysokobiałkowej, niskobłonnikowej. Stąd częstość występowania raka jelita grubego. Dieta ta powoduje też zmianę mikrobioty jelitowej, która też jest czynnikiem ryzyka nowotworowego. Również tzw. dysbioza w przewodzie pokarmowym może sprzyjać zarówno zjawisku insulinooporności, jak i pogłębianiu się stanu zapalnego w tkance tłuszczowej - dodała.

Wskazała też, że wśród pacjentów cierpiących na otyłość diagnoza nowotworu jest zdecydowanie opóźniona. - Pacjenci cierpiący na otyłość, zwłaszcza otyłość II lub III stopnia, rzadziej chodzą na badania kontrolne, nawet ginekologiczne, ze względu na stygmatyzację, której mogą tam doświadczyć i na którą się skarżą. Ponadto sama diagnostyka obrazowa jest trudniejsza ze względu na przezroczystość tkanek. Problem bywa samo USG, czy wykonanie tomografii komputerowej, wykorzystanie metody densytometrycznej czy rezonansu magnetycznego, bo nie zawsze jesteśmy w stanie umieścić pacjenta w urządzeniu i zdiagnozować go - wyjaśniła.

Poinformowała, że w efekcie wyniki leczenia nowotworów u pacjentów cierpiących na otyłość są gorsze. – Jeśli chodzi o opracowanie ścieżki dla pacjenta cierpiącego na otyłość, jesteśmy jeszcze na początku drogi, ale eksperci zostali już wezwani do Ministerstwa Zdrowia i pracują nad rozwiązaniami, aby skuteczniej diagnozować i leczyć pacjenta cierpiącego na otyłość – wskazała.

Dodała, że dotyczy to 9 tysięcy osób cierpiących na otyłość w Polsce.

Prof. Lucyna Ostrowska poinformowała, że 60% nowotworów w Polsce nie występowałoby, gdyby nie było otyłości, a 40% nowotworów jest związanych z otyłością. - Mamy wiele do zrobienia. Jeśli chodzi o leczenie otyłości, mamy bardzo skuteczne narzędzia w postaci farmakoterapii i możemy ją łączyć z metodami niefarmakologicznymi. To naprawdę daje nam bardzo dobrą skuteczność. Jednak w Polsce spośród tych 9 milionów ludzi leczy się tylko 800 tysięcy, co stanowi mniej niż 1% - ubolewała.

Bez nowych technologii nie pokonamy raka

Arkadiusz Grądkowski, prezes Polmedu i członek zarządu TechnoMed Europe przypomniał, że w budżecie NFZ brakuje 20 mld zł. – To nie napawa optymizmem. Tymczasem 1 na 3 dostawców nowych technologii nie wybiera Europy jako pierwszego miejsca ich uruchomienia, 1 na 5 wyrobów medycznych w ciągu najbliższych lat wypadnie z rynku, bo tak niesprzyjające są regulacje u nas w Europie. A 1 na 3 lekarzy już zauważa braki w dostępie do wyrobów medycznych, zwłaszcza są to wyroby do leczenia dzieci - poinformował.

Podkreślał, że problemy należy rozwiązywać w dialogu z Ministerstwem Zdrowia, a nie tylko na konferencjach. - To powinien być dialog na poziomie roboczym, a nie tylko na poziomiejuż projektów legislacji. Brakuje nam w Polsce odwagi na zmiany systemowe. I choć nakłady na onkologię rosną, pacjenci nie czują poprawy. Rozwiązaniem byłoby zwiększenie kompetencji Wojewódzkich Oddziałów NFZ, tak by ułatwić komunikację ze świadczeniodawcami i dystrybucję środków. Przekłada to się na wyposażenie, nowe świadczenia, nowe procedury. Należałoby też umocować konsultantów krajowych i towarzystwa naukowe do tego, aby mogli wnioskować o tworzenie nowych świadczeń gwarantowanych. Ministerstwo Zdrowia powinno być zobowiązane terminem do podejmowania kluczowej decyzji, aby ten transfer wiedzy i decyzyjności o nowych technologiach mógł po prostu płynąć – postulował.

Zrzut ekranu 2025-02-4 o 10.46.54

Szukaj nowych pracowników

Dodaj ogłoszenie o pracę za darmo

Lub znajdź wyjątkowe miejsce pracy!

Zobacz także