Blaszki miażdżycowe – jak powstają i dlaczego?
Miażdżyca rozwija się często bezobjawowo przez długie lata. Jak wygląda ten proces? W uproszczeniu można powiedzieć, że:
- gdy we krwi znajduje się zbyt dużo „złego” cholesterolu LDL, zaczyna on przenikać do ścian tętnic;
- tam cholesterol utlenia się i wywołuje stan zapalny;
- to prowadzi do gromadzenia się komórek odpornościowych (monocytów, które przekształcają się w makrofagi, kiedy pochłoną cząstki LDL).
W efekcie powstają blaszki miażdżycowe, które zwężają światło naczyń krwionośnych, ograniczając przepływ krwi[1].
Nie dzieje się to z dnia na dzień, ale latami. Jednak w pewnym momencie blaszka miażdżycowa może oderwać. To doprowadzi do powstania zakrzepu, który całkowicie zablokuje przepływ krwi. Gdy stanie się to w tętnicach wieńcowych, dochodzi do zawału serca[2], a gdy w tętnicach mózgowych – do udaru[3]. Jak zatem widać, ryzyko jest potężne i warto zrobić wszystko, co możliwe, aby go uniknąć.
Z czego bierze się miażdżyca?
Najważniejszym czynnikiem rozwoju miażdżycy jest dyslipidemia aterogenna[4] – zaburzenie profilu lipidowego charakteryzujące się podwyższonym poziomem LDL, obniżonym poziomem HDL oraz podwyższonym stężeniem trójglicerydów[5]. Paradoksalnie to dobra wiadomość, która oznacza, że masz duży wpływ na ryzyko zapadnięcia na miażdżycę. Decydującą rolę odgrywa dieta.
Co jeść, żeby uniknąć miażdżycy?
To, jak wygląda Twój profil lipidowy, zależy w dużej mierze od tego, jak wygląda Twój codzienny jadłospis. Zobacz, co sprzyja obniżeniu poziomu cholesterolu, a co za tym idzie – ryzyka miażdżycowego.
1. Sterole roślinne
Fitosterole to związki naturalnie występujące w roślinach, które mają wyjątkową zdolność do blokowania wchłaniania cholesterolu w jelitach[6]. Te naturalne związki obniżają poziom cholesterolu LDL o 7-12% w ciągu 2-3 tygodni przy dziennym spożyciu 1,5-3 g oraz prowadzeniu zdrowego stylu życia[7].
Gdzie je znajdziesz? Występują naturalnie w niewielkich ilościach w olejach roślinnych, orzechach i nasionach. Jednak aby osiągnąć podaż na poziomie terapeutycznym, warto sięgnąć po produkty wzbogacone o te związki[8]. Dobrym wyborem jest np. miękka margaryna kubkowa Optima Cardio produkowana na bazie olejów roślinnych i zawierająca fitosterole.
2. Zdrowe tłuszcze
Ważną kwestią w profilaktyce miażdżycy jest zastąpienie tłuszczów nasyconych i trans nienasyconymi[9]. Te pierwsze sprzyjają wzrostowi poziomu LDL, drugie działają wręcz przeciwnie[10]. Jak to przełożyć z teorii na praktykę? Oliwa z oliwek do smażenia zamiast smalcu, miękka margaryna kubkowa zamiast masła do smarowania pieczywa, chude białe mięso, strączki i tłuste ryby morskie zamiast wieprzowiny czy wołowiny… niewielkie zmiany robią różnicę.
3. Orzechy i nasiona
Orzechy i nasiona to doskonały wybór dla Twoich tętnic. Orzechy włoskie, migdały, chia czy siemię lniane zawierają np.:
- kwasy omega-3, które wspierają działania kardioprotekcyjne[11];
- błonnik rozpuszczalny, który pomaga obniżyć LDL[12];
- antyoksydanty wspierające walkę z wolnymi rodnikami.
Pamiętaj jednak o umiarze – te przekąski są kaloryczne!
4. Produkty pełnoziarniste
Białe pieczywo, makaron czy ryż zastąp pełnoziarnistymi odpowiednikami. Zawierają m.in. beta-glukany – rozpuszczalny błonnik, który tworzy w jelitach żelową substancję wiążącą cholesterol, pomagającą usunąć go z organizmu[13].
5. Warzywa i owoce
Kolorowe warzywa i owoce to nie tylko źródło witamin i minerałów, ale także polifenoli – związków o silnym działaniu przeciwutleniającym[14].
Szczególnie cenne są[15]:
- pomidory zawierające likopen;
- czosnek bogaty w allicynę;
- owoce jagodowe pełne antocyjanów;
- cytrusy dostarczające flawonoidów.
Warzywa i owoce powinny stanowić co najmniej połowę każdego posiłku – im bardziej kolorowy talerz, tym lepiej dla Twoich tętnic.
Jak widzisz, profilaktyka miażdżycy nie musi oznaczać rygorystycznej diety. Możesz cieszyć się smacznymi posiłkami, a jednocześnie skutecznie chronić swoje serce. Poeksperymentuj i przekonaj się, że warto!
[1] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/informacje/definicje/54556,miazdzyca
[2] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zawal/62035,zawal-serca
[3] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.29.
[4] https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/miazdzyca-cz-2-cholesterol-glowny-winowajca/
[5] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.2.
[6] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62385,sterole-i-stanole-roslinne
[7] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
[8] https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62385,sterole-i-stanole-roslinne
[9] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/88067,hipercholesterolemia-dieta-na-obnizenie-cholesterolu-jadlospis-przepisy
[10] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67338,tluszcze-podzial-budowa-funkcje-i-wlasciwosci
[11] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/72288,kwasy-tluszczowe-omega-3-i-omega-6-zrodla-i-wlasciwosci
[12] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67301,blonnik-pokarmowy
[13] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67301,blonnik-pokarmowy
[14] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/zasady-zdrowego-zywienia/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-doroslych-2/
[15] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/153070,wlasciwosci-przeciwutleniajace-warzyw
