Na czym polegało naruszenie?
Jedna ze spółek przez ponad 10 lat kontrolowała ceny wprowadzanych przez siebie do obrotu suplementów diety na rynku w taki sposób, że ustaliła ceny minimalne po jakich suplementy te mogły być sprzedawane przez swoich kontrahentów. W konsekwencji konsumenci płacili dużo wyższe ceny niż ceny jakie mogłyby być ustalone na skutek swobodnej konkurencji pomiędzy poszczególnymi kontrahentami.
Początkowo ustalenia te miały wymiar postanowień wyrażonych wprost w umowie. Następnie od 2015 roku postanowienia te zostały usunięte z umów i zastąpione przez konkretne działania o charakterze nieformalnym korespondencję prowadzoną za pośrednictwem poczty elektronicznej, osobiste spotkania, ustalenia telefoniczne.
Spółka naruszająca monitorowała ceny po jakich były sprzedawane ich produkty i stosowała środki odwetowe w każdym przypadku ceni niższej niż ustalona cena minimalna. Środkami odwetowymi były: utrata preferencyjnych warunków zakupu lub w skrajnych przypadkach rozwiązanie umowy. Dodatkowo spółka stosowała zachęty dla swoich kontrahentów preferujące monitorowanie rynku i zgłaszanie spółce przypadków stosowania cen niższych niż ceny ustalone przez spółkę.
Czym jest kartel?
Kartele są jedną z najczęściej spotykaną formą antykonkurencyjnych zachowań przedsiębiorców polegające na zwieraniu porozumień ograniczających lub eliminujących konkurencję Przedsiębiorcy w drodze zmowy cenowej ustalają zasady, w tym warunki cenowe, na jakich będą działać na rynku, co prowadzi do eliminacji wzajemnej konkurencji. Kartele ograniczają mechanizm kształtowania warunków handlowych na skutek normalnej konkurencji rynkowej a w rezultacie ograniczają istotę działania mechanizmu wolnorynkowego.
Eliminacja mechanizmu konkurowania powoduje, że przedsiębiorcy nie są zainteresowani wprowadzaniem coraz to tańszych, lepszych jakościowo czy nowszych produktów lub usług. W rezultacie poszkodowani są konsumenci. Najczęstsze kartele dotyczą bezpośredniego lub pośredniego ustalania cen, podziału rynku, ograniczenia importu lub eksportu czy też podziale klienteli. Istnieją jednak porozumienia o wymianie informacji, ograniczeniu lub kontrolowaniu produkcji, innowacji lub inwestycji. Porozumienia mogą też dotyczyć wiązaniu produktów lub usług.
Kiedy dochodzi do zawarcia porozumienia?
Porozumienie dotyczy co najmniej dwóch przedsiębiorców i ma formę pisemnej, ustnej lub dorozumianej umowy. A zatem bez znaczenia jest forma porozumienia, ale również nie ma znaczenia czy porozumienie jest pobieżne czy fragmentaryczne. Najczęściej porozumienia są zawierane w formie uzgodnień dokonanych nieformalnie i w formie ustnej, porozumienie może zostać zawarte również w formie określonych „reguł gry” odnoszących się do warunków konkurowania między przedsiębiorcami i przyjęcie wspólnego planu postępowania na rynku. Porozumieniem będzie również akt jednostronny narzucający określone warunki rynkowe przy milczącej zgodzie innych przedsiębiorców. Aby uznać, że doszło do zawarcia porozumienia wystarczy wykazać istnienie wspólnej intencji co do podjęcia uzgodnionego zachowania na rynku, lub istnienia zbieżności intencji przedsiębiorców w podjęciu określonej praktyki antykonkurencyjnej. Trzeba pamiętać, że bez znaczenia jest zamiar, jeśli działanie prowadzi do skutku antykonkurencyjnego, jak również bez znaczenia jest skutej, jeśli działanie było prowadzone z zamiarem ograniczenia konkurencji.
Kara dla przedsiębiorcy i osób zarządzających przedsiębiorstwem.
Kara za naruszenie reguł konkurencji jest nakładania zarówno przedsiębiorstwa jak i na osoby zarządzające przedsiębiorstwem, czyli konkretne osoby fizyczne.
Kara dla przedsiębiorcy może wynosić do 10% obrotu. Podstawą do określenia wysokości kary dla przedsiębiorcy jest obrót za ostatni rok, w którym stosowana była praktyka ograniczająca konkurencję. Wysokość kary jest ustalana adekwatnie do:
- natury naruszenia, gdzie Prezes UOKiK rozróżnia naruszenie bardzo poważane, poważne i pozostałe,
- specyfiki rynku i działalności przedsiębiorcy oraz skutków rynkowych danego naruszenia,
- okresu naruszenia.
Dodatkowo brane są pod uwagę okoliczności łagodzące oraz okoliczności obciążające. Do okoliczności obciążających zaliczają się: dobrowolne usunięcie skutków, zaniechanie praktyki ograniczającej konkurencję przed wszczęciem postepowania, podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków, bierna rola w naruszeniu, działanie pod przymusem czy współpraca z Prezesem UOKiK w toku postępowania.
Okolicznościami obciążającymi będą rola lidera lub inicjatora porozumienia, przymuszanie wywieranie presji lub stosowanie środków odwetowych, dokonanie uprzednio podobnego naruszenia, umyślność naruszenia.
Za zawarcie przez przedsiębiorcę porozumienia ograniczającego konkurencję odpowiedzialność mogą ponosić również osoby zarządzające danym przedsiębiorstwem, o ile przez swoje działanie lub zaniechanie dopuściły do naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję. UOKiK może za takie zachowanie nałożyć na osobę fizyczną karę pieniężną w wysokości do 2 000 000 zł (kara może być nałożona zarówno na obecnych, jak i byłych pracowników).
Postępowanie przeciwko osobom zarządzającym jest prowadzone w ramach postępowania antymonopolowego przeciwko przedsiębiorcy. W przypadku stwierdzenia naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję w tej samej decyzji oddzielnie ustalana jest wysokość kary pieniężnej dla przedsiębiorcy i osoby fizycznej.
Program łagodzenia kar -leniency
Przedsiębiorca, który zawarł ograniczające konkurencję porozumienie, może ubiegać się o całkowite zwolnienie z kary pieniężnej lub redukcję jej wymiaru, jeżeli przyzna się do udziału w porozumieniu i przedstawi Urzędowi informacje i dowody wskazujące na istnienie praktyki. Przedmiotem wniosku o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie może być wyłącznie porozumienie ograniczające konkurencję. Wniosek może być złożony pisemnie lub ustnie.
Wniosek leniency złożony przez przedsiębiorcę chroni osoby zarządzające tego przedsiębiorcy pod warunkiem, że współpracują one z Urzędem. Oznacza to, że w przypadku zwolnienia lub redukcji kary pieniężnej dla przedsiębiorcy analogiczne zwolnienie lub redukcję kary otrzyma osoba fizyczna.
Osoba zarządzająca może złożyć wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie niezależnie od przedsiębiorcy. Wymagane jest złożenie wniosku leniency zawierającego informacje i dowody w takim zakresie, w jakim osoba zarządzająca dysponuje nimi ze względu na pełnioną funkcję oraz swoją rolę w porozumieniu. Wniosek leniency złożony przez osobę fizyczna nie obejmuje przedsiębiorcy.
Jednym z rodzajów wniosków leniency jest wniosek leniency plus. Leniency plus polega na tym, iż wnioskodawca ubiegający się o redukcję kary pieniężnej może uzyskać dodatkową obniżkę kary o 30%, jeżeli przekaże informacje i dowody dotyczące innego, nieznanego wcześniej Prezesowi Urzędu porozumienia w sprawie, którego nie toczy się ani postępowanie wyjaśniające, ani antymonopolowe.
