Rak płuca
– Rak płuca najczęściej występuje u osób w wieku średnim i starszym. Najliczniejsza grupa chorych to osoby powyżej 60. roku życia, ale coraz częściej trafiają do mojej kliniki ludzie młodzi, 30-40-letni. Niepokojące jest to, że wśród nich jest coraz więcej młodych kobiet. Mój najmłodszy pacjent z rozpoznanym rakiem płuca miał zaledwie 24 lata. Trafił do kliniki z zaawansowanym nowotworem, gdy choroba była na etapie nieuleczalnym. Okazało się, że zaczął palić papierosy już w drugiej klasie szkoły podstawowej. Miał zatem kilkanaście lat palenia za sobą – mówi prof. Rodryg Ramlau, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.
Wśród pacjentów dotkniętych rakiem płuca jest jednak spora grupa młodych ludzi, którzy nie palili, ale byli pośrednio narażeni na dym papierosowy. Mieszkali z rodzicami lub partnerem, którzy palili papierosy. – Jednak ostatnio wydaje się, że istotny wpływ na zapadalność na raka płuca ma zanieczyszczenie środowiska. Chorują bowiem osoby, które niemal wyczynowo uprawiają sport -ćwiczą cały czas intensywnie przez cały rok, biegają w maratonach - mówi prof. Ramlau i dodaje, że wśród osób, u których lekarze wykrywają raka płuca, 20-30 proc. stanowią osoby, które nie paliły papierosów ani czynnie, ani biernie.
Nie miał kontaktu z azbestem, uprawiał sport, zdrowo się odżywiał. Nie palił ani nie przebywał wśród palaczy – nie był więc narażony na bierne palenie. Nie miał żadnych dolegliwości. Pewnego dnia wchodząc na 4. piętro dostał zadyszki i zaczął pokasływać. Lekarz pierwszego kontaktu stwierdził zapalenie oskrzeli i przepisał antybiotyk. Lek nie zadziałał. Stan mężczyzny był coraz gorszy. Miał duszności, nie mógł oddychać. W szpitalu okazało się, że ma zajęte całe jedno płuco, a w opłucnej trzy litry płynu, w którym nie było komórek nowotworowych. Gdy wreszcie rozpoznano u mężczyzny raka płuca, miał zaledwie 40 lat. Lekarze dawali mu 3-6 miesięcy życia. Dzięki lekom, m.in. immunoterapii i chemioterapii, żył ponad dwa lata od rozpoznania. Zmarł dwa lata temu.
To historia męża Aleksandry Wilk, która jest założycielem i administratorem strony na facebooku dla osób z rakiem płuc. Pomaga chorym na ten nowotwór dotrzeć do odpowiedniego ośrodka na badania diagnostyczne i leczenie. Robi wszystko, aby pacjenci nie musieli, tak jak jej mąż, czekać na postawienie diagnozy 2,5 miesiąca, bo to opóźnia rozpoczęcie leczenia i zmniejsza szanse na dłuższe życie. – Gdy zachorował mój mąż, nowoczesne leki, czyli immunoterapia i leki ukierunkowane molekularnie, nie były jeszcze refundowane. Dziś są dostępne, ale wciąż nie dla wszystkich chorych – mówi Aleksandra Wilk.
- Rak płuca jest największym zabójcą u mężczyzn i kobiet. Każdego roku umiera z jego powodu 23 tys. osób. - Wyleczalność raka płuca wynosi 14-15 proc. Dzieje się tak dlatego, że rak ten jest późno wykrywany – mówi prof. Paweł Krawczyk, kierownik Pracowni Immunologii i Genetyki Katedry Pneumonologii, Onkologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Raka płuca daje późno objawy i objawy te są niecharakterystyczne. – Rak ten rozwija się zazwyczaj u osób, które palą papierosy i mają POChP. Pacjenci ci mają duszności i kaszel i nie zauważają zmiany wywołanej rakiem – nieco inny rodzaj kaszlu i przemęczenie, osłabienie, większa duszność. Bagatelizują więc te objawy i to powoduje opóźnienie w diagnostyce – mówi prof. Krawczyk.
– Objawy, które towarzyszą procesowi nowotworowemu, są niejednokrotnie ignorowane przez lekarzy rodzinnych, którzy uważają, że osoby nałogowo palące papierosy mają prawo mieć kaszel, duszność czy upośledzoną wydolność fizyczną. Bagatelizują te symptomy, a mogą one świadczyć o rozwoju raka płuca – mówi prof. Ramlau. Z tego powodu rak płuca najczęściej jest wykrywany w stadium zaawansowanym. – Rzadko trafiają do nas pacjenci we wczesnej fazie rozwoju raka płuca, ale u nich nowotwór został wykryty przypadkowo, np. podczas badań okresowych albo kompletowaniu dokumentów przed wyjazdem do sanatorium – przyznaje prof. Ramlau.
- Jedynym badaniem, które pozwoliłoby wykryć ten nowotworów na wczesnym etapie, jest niskodawkowa tomografia komputerowa bez konieczności podawania kontrastu. Wszystkie pozostałe badania, które wydawały się być pomocne w wykryciu wczesnego raka płuca, np. zdjęcie rentgenowskie czy analiza plwociny, okazały się wysoce nieskuteczne – mówi prof. Ramlau.
W Polsce program badań przesiewowych pozwalających na wczesne wykrycie raka płuca ma jednak minimalny zasięg. – Nakłady na te badania są małe. Pozwalają na przeprowadzenie zaledwie kilku tysięcy badań rocznie, a potrzeby są dużo większe, bo powinniśmy badać wszystkich intensywnych palaczy papierosów – mówi prof. Krawczyk.
Leczenie
Lekarze dzielą raka płuca na dwie odrębne choroby: raka niedrobnokomórkowego
i drobnokomórkowego.
Rak drobnokomórkowy rozwija się u ponad 15 proc. pacjentów z rakiem płuca. Wykrywany jest zazwyczaj w fazie zaawansowanej, kiedy chorych nie można już operować. Pacjenci poddawani są leczeniu farmakologicznemu i radioterapii.
Rak niedrobnokomórkowy jest diagnozowany u ponad 80 proc. pacjentów z rakiem płuca. – Tylko u 15 proc. pacjentów wykrywany jest na tyle wcześnie, że można ich poddać operacji. U 85 proc. chorych musimy zastosować leczenie systemowe, czasem dodatkowo z radioterapią – mówi prof. Krawczyk.
Ostatnio pojawiły się dwie metody spersonalizowanego leczenia chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca. - Pierwsza to terapie ukierunkowane molekularnie. Aby je zastosować, trzeba znaleźć nieprawidłowości genetyczne charakterystyczne dla komórek nowotworowych i zablokować białka kodowane przez zmutowane geny. Pozwala to wyeliminować komórki raka z organizmu. Drugą jest immunoterapia, która polega na odblokowaniu własnych komórek odpornościowych chorego po to, aby mogły one zniszczyć komórki nowotworowe - mówi prof. Krawczyk.
Istotne efekty przynosi immunoterapia skojarzona z chemioterapią stosowana w pierwszej linii leczenia. - Dowiedziono bowiem, że metody te działają synergistycznie. Chemioterapia niszczy komórki nowotworowe i uwalnia antygeny nowotworowe. Dzięki temu limfocyty T , czyli komórki układu odpornościowego, rozpoznają komórki nowotworowe i są w stanie je zabić. Niestety, taka terapia nie jest u nas refundowana. Refundacją objęta jest tylko monoterapia pembrolizumabem u chorych posiadających pewien czynnik predykcyjny (25 proc. chorych). Dlatego aż 75 proc. pacjentów nie może otrzymać leczenia z udziałem chemioterapii. Ci chorzy są więc najpierw poddawani chemioterapii i dopiero gdy ich stan się pogorszy, dostają immunoterapię – mówi prof. Krawczyk.
Dlatego z takiej możliwości leczenia nie wszyscy mogą skorzystać. - Po chemioterapii pacjenci szybko progresują, stan ich zdrowia ulega pogorszeniu. Są już w tak złym stanie ogólnym, że mogą nie kwalifikować się do dalszego leczenia. Gdyby na początku leczenia dostali skojarzenie immunoterapii i chemioterapii, to mieliby szanse na dłuższe życie i byliby w lepszej kondycji – tłumaczy prof. Krawczyk. I dodaje: - Jeśli w pierwszej linii leczenia u chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca zastosujemy chemioterapię i immunoterapię, to obserwujemy ponad dwukrotne wydłużenie czasu przeżycia chorych w porównaniu do pacjentów, którzy otrzymali tylko chemioterapię.
- W większości krajów Unii Europejskiej immunoterapia jest stosowana w I linii leczenia. Przed nami stoi zatem wyzwanie, aby jak najszybciej taką terapię zaproponować wszystkim naszym chorym w ramach programu lekowego, którzy się kwalifikują do takiego leczenia – mówi prof. Ramlau. Skuteczność stosowania chemio-i immunoterapii już w pierwszej linii leczenia potwierdziło także międzynarodowe badanie kliniczne, którego wyniki zostały przedstawione podczas tegorocznego, wirtualnego, kongresu ASCO.
Nowe terapie spowalniają postęp choroby i pozwalają wydłużyć życie chorych. Poprawiają stan ogólny i jakość życia. Przed erą leków ukierunkowanych molekularnie i leków immunokompetentnych chorzy z rozpoznanym zaawansowanym rakiem płuca żyli średnio kilkanaście miesięcy, a teraz są i tacy, którzy żyją trzy, cztery, czy więcej lat. - Mam pacjentkę, 44-letnią kobietę, którą leczymy już ponad siedem lat. Gdy do nas trafiła, uznano, że jej nowotwór jest nieuleczalny i że kobieta ma przed sobą zaledwie kilka miesięcy życia. Szczęśliwie wtedy pojawiły się nowe terapie. Dzięki lekom ukierunkowanym molekularnie kobieta żyje tak długo i jest w dobrym stanie. Jest w pełni sprawna. Ma rodzinę, pracuje i tylko co kilka miesięcy przyjeżdża do nas na kontrolę – opowiada prof. Ramlau.
Zapewnienie dostępu do immunochemioterapii w ramach I linii leczenia nie drobnokomórkowego raka płuca to zdaniem wielu ekspertów jedno z największych wyzwań i potrzeb refundacyjnych z obszaru onkologii.
Nowych leków dla chorych na raka płuca przybywa. Niemal każdego roku pojawiają się informacje o nowych możliwościach terapeutycznych. - Rozpoznajemy coraz więcej mutacji i powstaje coraz więcej leków ukierunkowanych na określone zaburzenia genetyczne. Coraz bardziej udaje się nam spersonalizować leczenie chorych na raka płuca – mówi prof. Ramlau. Jest zatem nadzieja, że dzięki nowym spersonalizowanym terapiom rak płuca przestanie być takim zabójcą, jakim jest dziś, i stanie się chorobą przewlekłą. – Postęp, jaki niedawno się dokonał, to był przeskok do zupełnie innej rzeczywistości – dodaje prof. Ramlau. - Mam nadzieję, że za sprawą nowych terapii liczba chorych umierających na raka płuca każdego roku znacząco się zmniejszy.
- Idealnie by było, gdyby powstały lung cancer unity, w których pacjent z rakiem płuca miałby kompleksową diagnostykę i w zależności od rozpoznania - leczenie. Trafiałby tam tuż po wstępnej diagnozie. Miałby wykonane badania molekularne, które pozwoliłyby ustalić, jaki rodzaj raka płuca u niego się rozwinął. Tam też miałby leczone przerzuty i choroby towarzyszące. Taka skoordynowana opieka pozwoliłaby zaoszczędzić czas tracony na poszukiwania właściwego specjalisty i szybko zastosować właściwe leczenie – mówi Aleksandra Wilk.
Źródło: mat. prasowe
