Tegoroczna Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny podzielą się Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi, autorzy pionierskich badań nad mechanizmami obwodowej tolerancji immunologicznej. Ich odkrycia umożliwiły głębsze zrozumienie równowagi między obroną organizmu a jego samoregulacją.
Nobel za "obwodową tolerancję immunologiczną"
Opublikowano 6 października 2025 12:10
Nagrodzeni naukowcy wykazali, że dla prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędna jest ścisła kontrola układu odpornościowego, który w przeciwnym razie może zwrócić się przeciwko własnym tkankom. Laureaci odkryli kluczową rolę tzw. komórek regulatorowych T – wyspecjalizowanych limfocytów nadzorujących działanie pozostałych elementów układu odpornościowego i zapobiegających rozwojowi chorób autoimmunologicznych. Ich prace położyły podwaliny pod nowe strategie leczenia nowotworów (metoda CAR-T), schorzeń autoimmunologicznych oraz poprawę wyników transplantacji narządów.
W 1995 roku Shimon Sakaguchi dokonał przełomowego odkrycia, które zmieniło dotychczasowe rozumienie działania układu odpornościowego. Udowodnił, że mechanizmy tolerancji immunologicznej nie ograniczają się wyłącznie do eliminacji szkodliwych limfocytów w grasicy (tzw. tolerancji centralnej). Zidentyfikował nowy typ komórek odpornościowych, które pełnią funkcję „strażników” - zapobiegają nadmiernej aktywności układu odpornościowego i chronią organizm przed autoagresją.
Kilkanaście lat później, w 2001 roku, Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell odkryli, że szczególna podatność pewnego szczepu myszy na choroby autoimmunologiczne wynika z mutacji w genie nazwanym Foxp3. Badacze wykazali również, że zmiany w ludzkim odpowiedniku tego genu prowadzą do ciężkiej choroby autoimmunologicznej.
W 2003 roku Sakaguchi dowiódł, że gen Foxp3 kontroluje rozwój komórek, które sam wcześniej opisał. To właśnie te komórki, limfocyty T regulatorowe, odpowiadają za utrzymanie równowagi immunologicznej i zapobieganie atakom układu odpornościowego na własne tkanki organizmu.
- Mary E. Brunkow (ur. 1961) jest amerykańską badaczką z Institute for Systems Biology w Seattle, gdzie kieruje programami naukowymi. Specjalizuje się w genomice i biotechnologii, a jej dorobek obejmuje liczne patenty i projekty badawcze w dziedzinie medycyny molekularnej.
- Fred Ramsdell (ur. 1960) to immunolog z wieloletnim doświadczeniem w sektorze biotechnologicznym; obecnie współpracuje z firmą Sonoma Biotherapeutics w San Francisco, wcześniej pracował m.in. w NIH, ZymoGenetics i Parker Institute for Cancer Immunotherapy.
- Shimon Sakaguchi (ur. 1951) jest profesorem Uniwersytetu w Osace, uznawanym za jednego z czołowych immunologów na świecie. Jego odkrycia dotyczące komórek regulatorowych T zrewolucjonizowały rozumienie funkcji układu odpornościowego.
Laureaci podzielą między siebie 11 milionów koron szwedzkich (ok. 1,17 mln dolarów).
Tematy
Nagroda Nobla
