Nowe badanie opublikowane w czasopiśmie Thorax sugeruje, że jedzenie wysoko przetworzonych produktów spożywczych (UPF – ultra-processed foods) może być związane ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka płuca – zarówno niedrobnokomórkowego (NSCLC), jak i drobnokomórkowego (SCLC).
Rak płuca przez śmieciowe jedzenie?
Opublikowano 5 sierpnia 2025 10:43
Fot. iStock/Getty Images
Z tego artykułu dowiesz się:
- Nowe badania sugerują, że dieta bogata w wysoko przetworzone produkty może zwiększać ryzyko zachorowania na raka płuca, zarówno w przypadku najczęściej występującego niedrobnokomórkowego, jak i rzadszego drobnokomórkowego raka płuca.
- U uczestników spożywających największe ilości ultraprzetworzonej żywności zaobserwowano o 41% wyższe ryzyko względne rozwoju nowotworu, w porównaniu do osób z najniższym spożyciem tych produktów.
- Mimo ograniczeń badania, takich jak brak pełnych danych o paleniu tytoniu, wyniki wpisują się w coraz większą liczbę dowodów wskazujących na negatywne skutki zdrowotne diety bogatej w ultraprzetworzoną żywność.
Wysoko przetworzone produkty to żywność zawierająca liczne dodatki poprawiające smak, kolor, konsystencję czy trwałość, często kosztem wartości odżywczych. W diecie mieszkańców USA tego typu produkty mogą stanowić nawet 60% całkowitej energii dostarczanej z pożywienia.
Naukowcy zebrali dane od uczestników badań przesiewowych w kierunku raka prostaty, płuc, jelita grubego i jajnika. Do analizy włączono 50 187 mężczyzn i 51 545 kobiet. Średni wiek uczestników na początku badania wynosił 62,5 roku.
Podczas rekrutacji wszyscy uczestnicy wypełnili kwestionariusz, w którym zawarto informacje demograficzne, dane dotyczące historii medycznej oraz innych czynników ryzyka nowotworów. Dodatkowo każdy z nich uzupełnił kwestionariusz dotyczący historii żywieniowej, pozwalający ocenić częstotliwość i wielkość spożywanych porcji oraz poziom spożycia składników odżywczych w ciągu ostatniego roku.
W oparciu o dane z kwestionariusza oraz dodatkowe wywiady dietetyczne naukowcy oszacowali ilość spożywanej przez uczestników wysoko przetworzonej żywności. Na tej podstawie podzielili badanych na cztery kwartyle w zależności od poziomu spożycia UPF. Uczestnicy z najniższego kwartyla spożywali średnio około 0,5 porcji dziennie, podczas gdy ci z najwyższego – 6,0 porcji. Średnie spożycie w całej grupie wynosiło 2,8 porcji dziennie.
Po średnio 12,2 latach obserwacji zdiagnozowano 1706 przypadków raka płuca. Spośród nich 1473 przypadki (86,3%) stanowił niedrobnokomórkowy rak płuca (NSCLC), a 233 przypadki (13,7%) – rak drobnokomórkowy (SCLC).
Analiza wykazała, że osoby spożywające większe ilości wysoko przetworzonej żywności miały nieco wyższe ryzyko rozpoznania raka płuca. W grupie z najniższym spożyciem UPF diagnozę postawiono u 331 z 25 433 osób (1,3%), natomiast w grupie z najwyższym spożyciem – u 485 z 25 434 uczestników (1,9%).
Osoby z najwyższym poziomem spożycia UPF miały więc o 41% wyższe względne ryzyko zachorowania na raka płuca w porównaniu z osobami należącymi do najniższego kwartyla.
Autorzy zwracają uwagę na możliwe mechanizmy wpływu UPF na ryzyko nowotworów płuca, m.in. poprzez niską wartość odżywczą, dodatki zaburzające mikrobiotę jelitową i płucną (np. glutaminian, karagen), a także obecność zanieczyszczeń i substancji potencjalnie kancerogennych pochodzących z procesu produkcji i z opakowań.
Eksperci komentujący badanie podkreślają jego ograniczenia, szczególnie brak danych o intensywności palenia tytoniu i ekspozycji zawodowej uczestników, a także ograniczoną różnorodność etniczną próby badawczej. Choć analiza uwzględniała fakt palenia, nie uwzględniała jego długości i intensywności, które mają fundamentalnie istotne znaczenie w kontekście raka płuca. Zaleca się więc ostrożność w interpretacji jej wyników.
Mimo wszystko, wyniki badania dobrze wpisują się w rosnący zbiór dowodów naukowych wskazujących na negatywne skutki zdrowotne nadmiernego spożycia żywności ultraprzetworzonej. Wcześniejsze analizy łączyły wysokie spożycie UPF z podwyższonym ryzykiem otyłości, cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych, a także z występowaniem różnych nowotworów, w tym raka piersi i jajnika.
Choć palenie tytoniu wciąż pozostaje głównym czynnikiem ryzyka raka płuca, wyniki badania podkreślają istotną rolę, jaką odgrywa dieta w profilaktyce nowotworowej. Ograniczenie spożycia produktów ultraprzetworzonych na rzecz żywności minimalnie przetworzonej (bogatej w warzywa, owoce oraz produkty pełnoziarniste) może przynieść znaczące korzyści dla zdrowia ogólnego i zmniejszyć ryzyko wielu chorób przewlekłych.
Źródła: Thorax/MNT
