Wprowadzenie, w oparciu o zreformowany Ustawą Prawo Oświatowe, określenia terminów świadczeń udzielanych przez lekarza POZ oraz pielęgniarkę lub higienistkę szkolną w środowisku nauczania i wychowania ma na celu uniknięcie niejasności co do terminów udzielania przedmiotowych świadczeń oraz będzie pomocne w prawidłowym ich rozliczaniu.
Zastąpienie zapisu „Ostatnia klasa szkoły ponadgimnazjalnej do ukończenia 19 roku życia” wyrazami „Uczniowie kończący szkołę ponadpodstawową" umożliwi uczniom ostatnich klas liceum, pięcioletnich techników oraz szkół branżowych II stopnia, którzy ukończyli 19 rok życia korzystanie ze świadczeń udzielanych przez pielęgniarki szkolne. W szkołach ponadpodstawowych, w tym w liceach i szkołach branżowych uczniowie powyżej 19 r.ż. stanowią nawet do 20% wszystkich uczniów (wg danych GUS w roku szkolnym 2019/20 było 256 020 uczniów w wieku 19-21 lat). Należą do nich m.in. uczniowie, którzy z powodu problemów zdrowotnych lub trudności w nauce powtarzali klasę lub rozpoczęli naukę z opóźnieniem. Trudności w nauce często wiążą się z gorszym stanem zdrowia i różnymi problemami zdrowotnymi. Tak więc uczniowie ci w większym stopniu niż pozostali potrzebują wsparcia, również pielęgniarki szkolnej.
Mając na uwadze fakt, że obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne dzieci w wieku 6 lat, zgodnie z art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082), może odbywać się w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego, w celu objęcia wszystkich dzieci świadczeniami profilaktycznymi, bez względu na miejsce odbywania rocznego przygotowania przedszkolnego, w załączniku nr 2, w części II pkt. 8 do świadczeń gwarantowanych udzielanych przez pielęgniarkę POZ wprowadzono następujące świadczenia profilaktyczne udzielane dzieciom przed podjęciem edukacji szkolnej:
1. Test do wykrywania zaburzeń:
1) rozwoju fizycznego – pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index – BMI) z podaniem wartości centylowych;
2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa, zniekształceń statycznych kończyn dolnych;
3) w kierunku zeza (Cover test, test Hirschberga);
4) ostrości wzroku;
5) słuchu (badanie orientacyjne szeptem);
6) ciśnienia tętniczego krwi.
2. Ocena spełniania zaleceń aktywności fizycznej wg. rekomendacji WHO.
W związku z wprowadzeniem ww. świadczeń, w celu stworzenia rozdzielnych zbiorów czynności, zweryfikowano zakresy badań profilaktycznych lekarza POZ oraz testów wykonywanych przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną dzieciom w czasie rocznego przygotowania przedszkolnego, przed podjęciem nauki w szkole, w wyniku czego zmodyfikowano zakresy ww. świadczeń, jak poniżej:
Zakres badań profilaktycznych wykonywanych dzieciom przez lekarza POZ w okresie rocznego przygotowania przedszkolnego określony w załączniku nr 1, w części III w:
– lp. 7 Przyjął brzmienie: „Roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne ***(***), przed podjęciem przez dziecko nauki w szkole”,
Profilaktyczne badanie lekarskie (bilans zdrowia) obejmuje:
1) badanie podmiotowe, a w tym:
a) informacje od przedstawicieli ustawowych albo opiekunów prawnych i dziecka dotyczące:
- sposobu żywienia (objętość i kaloryczność posiłków - przekazanie zaleceń zgodnie z aktualnymi rekomendacjami PTGHiŻDz),
- stosowanej profilaktyki (szczepienia ochronne obowiązkowe i zalecane, suplementacja witaminą D),
- przyjmowanych leków,
- moczenia nocnego i/albo dziennego u dziecka,
- niepokojących objawów,
- przebytych chorób,
- hospitalizacji,
- wizyt w poradniach specjalistycznych,
- sytuacji dziecka w rodzinie, podejrzenia stosowania przemocy, oceny ryzykownych czynników i zachowań dla zdrowia, w tym palenia papierosów, nadużywania alkoholu lub innych używek przez rodziców, podjęcie działań adekwatnych do zidentyfikowanych problemów.
b) analizę informacji zawartej w karcie profilaktycznego badania ucznia od pielęgniarki lub higienistki szkolnej, ze szczególnym uwzględnieniem wyników testów przesiewowych,
c) analizę informacji o stanie zdrowia na podstawie innej dostępnej indywidualnej dokumentacji medycznej;
2) badanie przedmiotowe, w tym ocenę:
a) rozwoju fizycznego: interpretacja pomiarów wysokości i masy ciała, w tym współczynnika masy ciała BMI z podaniem wartości centylowych,
b) rozwoju psychomotorycznego (ocena rozwoju ruchowego, mowy, społecznego), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zalecanie wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej,
c) rozwoju mowy i wykrywanie wad wymowy, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zalecenie wizyty u logopedy,
d) słuchu na podstawie wyników testów przesiewowych, w tym ryzyka nabytych uszkodzeń słuchu, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zalecenie wizyty w poradni specjalistycznej,
e) wzroku na podstawie wyniku testów przesiewowych,
f) narządów wewnętrznych (płuc, brzucha),
g) układu naczyniowego i serca (w tym chorób i wad serca) oraz interpretacja wyników pomiaru ciśnienia tętniczego krwi z podaniem wartości na siatkach centylowych,
h) jamy ustnej (ocena próchnicy) i wieku zębowego z podaniem zaleceń ograniczających próchnicę u dziecka. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zalecanie wizyty u stomatologa.
i) rozwoju i wad układu moczowo-płciowego (u chłopców – obecności jąder w mosznie, u dziewczynek możliwość swobodnego rozsuwania warg sromowych),
j) lateralizacji,
k) sprawności i koordynacji ruchowej oraz zaburzeń układu ruchu, na podstawie wyniku testów przesiewowych;
3) w przypadku stwierdzenia wskazań wykonanie badań laboratoryjnych lub diagnostycznych lub kierowanie do poradni specjalistycznej;
4) poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu życia;
5) podsumowanie badania i udokumentowanie w obowiązującej dokumentacji medycznej zdrowotnej dojrzałości szkolnej i kwalifikacji do grupy na zajęciach wychowania fizycznego (w tym nauki pływania) wraz z podaniem ewentualnego problemu zdrowotnego.
Mając na uwadze, że badania profilaktyczne lekarza POZ udzielane są dzieciom w wieku 4 lat, a następnie sześciolatkom zrezygnowano z udzielania przedmiotowych świadczeń dzieciom w 5. r.ż.
Zakres badań wykonywanych przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną dzieciom w okresie rocznego przygotowania przedszkolnego określony w załączniku nr 4, w części II w:
1) lp. 1 przyjął brzmienie „Roczne obowiązkowe przygotowanie przedszkolne ***(***), przed podjęciem przez dziecko nauki w szkole - w przypadku realizowania tego obowiązku w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej,
1. Test do wykrywania zaburzeń:
1) rozwoju fizycznego – pomiary: wysokości i masy ciała, w tym określenie współczynnika masy ciała (Body Mass Index – BMI) z podaniem wartości centylowych;
2) układu ruchu, w tym bocznego skrzywienia kręgosłupa, zniekształceń statycznych kończyn dolnych;
3) w kierunku zeza (Cover test, test Hirschberga);
4) ostrości wzroku;
5) słuchu (badanie orientacyjne szeptem);
6) ciśnienia tętniczego krwi.
2. Ocena spełniania zaleceń aktywności fizycznej wg. rekomendacji WHO.
W załączniku nr 1, rozpoczynając od badania podmiotowego wykonywanego przez lekarza POZ u dzieci w wieku 1-4 tyg., po badanie u uczniów kończących szkołę ponadpodstawową wprowadzono pytania o:
- sposób karmienia (a w tym o objętość i kaloryczność posiłków wraz z przekazaniem zaleceń zgodnie z aktualnymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci),
- stosowaną profilaktykę (obejmującą szczepienia ochronne obowiązkowe i zalecane oraz suplementację witaminą D),
- przyjmowane leki,
- niepokojące objawy,
- przebyte choroby,
- wizyty w poradniach specjalistycznych,
- hospitalizację.
W załączniku nr 1, we wszystkich okresach badań profilaktycznych wykonywanych przez lekarza POZ wprowadzono zapisy dotyczące:
- wykonywania badań laboratoryjnych i diagnostycznych lub kierowania do poradni specjalistycznej – w przypadku stwierdzenia wskazań,
- podsumowania badania z podaniem ewentualnego problemu zdrowotnego.
Wprowadzono zalecenie kierowania do poradni psychologiczno-pedagogicznej lub neurologicznej w sytuacji zdiagnozowania nieprawidłowości ze spektrum autyzmu w badaniach profilaktycznych wykonywanych przez lekarza POZ u dzieci w wieku 12 miesięcy, 2 oraz 4 lat.
W przypadku badań odbywanych w 1-4 tyg. oraz 12 miesięcy wprowadzono zalecenie kierowania na specjalistyczne badania okulistyczne dzieci urodzonych <36 tyg. ciąży lub z wewnątrzmacicznym opóźnieniem wzrastania lub leczonych w oddziale intensywnej terapii.
W załączniku nr 1, poczynając od uczniów klas III szkoły podstawowej po ostatnie badanie profilaktyczne odbywane przez uczniów kończących ostatnią klasę szkoły ponadpodstawowej wprowadzono
- badanie rozwoju psychospołecznego (ocena przystosowania szkolnego, kontakt z rówieśnikami, uczestniczenie w dodatkowych zajęciach szkolnych i pozaszkolnych),
- poradnictwo w zakresie prozdrowotnego stylu życia.
W załączniku nr 1, w badaniu uzębienia dzieci odbywanym w wieku 2-6 i 9 miesięcy wprowadzono przekazywanie zaleceń dotyczących higieny jamy ustnej, a poczynając od dzieci w wieku 12 miesięcy do młodzieży kończącej szkołę ponadpodstawową określono, że badanie jamy ustnej obejmuje:
- podanie zaleceń ograniczających próchnicę,
- zalecanie wizyty u stomatologa w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości.
W załączniku nr 1, poczynając od uczniów klasy III szkoły podstawowej wprowadzono wywiad o sytuacji szkolnej ucznia, zamiast informacji od nauczyciela, który w związku z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. z 2020 r., poz. 666) nie może dokonywać wpisów w karcie badania profilaktycznego ucznia.
W załączniku nr 1, rozpoczynając od badania dzieci odbywających roczne przygotowanie przedszkolne po uczniów VII klasy szkoły podstawowej wprowadzono wywiad dotyczący sytuacji dziecka w rodzinie, podejrzenia stosowania przemocy, oceny ryzykownych czynników i zachowań dla zdrowia, w tym palenia papierosów, nadużywania alkoholu lub innych używek przez rodziców, podjęcie działań adekwatnych do zidentyfikowanych problemów.
Do świadczeń udzielanych przez higienistkę szkolną lub pielęgniarkę uczniom w klasie VII szkoły podstawowej oraz uczniom kończącym szkołę ponadpodstawową w załączniku nr 4 wprowadzono test do wykrywania zaburzeń słuchu (badanie orientacyjne szeptem), zaś w załączniku nr 1 - interpretację przez lekarza wyników testu do wykrywania zaburzeń słuchu (badanie orientacyjne szeptem). Jest to uzasadnione ze względu na coraz większą częstość występowania uszkodzeń słuchu spowodowanych przez zanieczyszczenia środowiska hałasem.
Zachowując tygodniowy wymiar czasu pracy pielęgniarki i higienistki szkolnej wyliczony z uwzględnieniem typu szkoły i liczby uczniów, zrezygnowano ze szczegółowego określania harmonogramu pracy.
Pozostałe zmiany polegały na doprecyzowaniu zapisów i nie wymagają uzasadnienia, np. do oceny tarczycy dodano występowanie wola, guzków itp.
Zaktualizowano zakres świadczeń położnej POZ do przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U. poz. 1756).
Oczekiwanym efektem wprowadzanych regulacji będzie prawidłowe, terminowe udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu profilaktycznych badań lekarskich (bilans zdrowia) oraz przeprowadzanie testów przesiewowych przez pielęgniarkę lub higienistkę szkolną w środowisku nauczania i wychowania, a także ujednolicenie standardu udzielania świadczeń położnej POZ zgodnie ze standardem organizacyjnym opieki okołoporodowej.
Wprowadzenie do pakietu badań diagnostycznych wykonywanych na zlecenie lekarza POZ, badania stosowanego do określenia poziomu żelaza będzie umożliwiało lekarzom wystawienie, w uzasadnionych medycznie przypadkach, skierowań na przedmiotowe badania w celu ustalenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego.
Projekt: TU
Źródło: RCL
