To, co czyni sepsę szczególnie niebezpieczną, to brak zdolności organizmu do wyciszenia reakcji zapalnej. Zamiast opanować infekcję, układ odpornościowy zaczyna atakować własne tkanki i narządy. Wbrew powszechnemu przekonaniu, niemal 80% przypadków sepsy nie ma związku z zakażeniami szpitalnymi. Choroba często rozwija się w domu, szkole czy przedszkolu – wszędzie tam, gdzie występują skupiska ludzkie sprzyjające transmisji patogenów.
Według danych opublikowanych przez prestiżowe czasopismo “The Lancet”, każdego roku na sepsę zapada około 50 milionów osób, z czego aż 11 milionów umiera (Rudd et al., 2020). To oznacza, że co trzy sekundy ktoś na świecie umiera z powodu sepsy. W Polsce, według szacunków, liczba zachorowań sięga 100 tysięcy rocznie, przy śmiertelności bliskiej 50%. Warto podkreślić, że przeżycie sepsy nie oznacza pełnego powrotu do zdrowia – wielu pacjentów doświadcza trwałych powikłań i obniżonej jakości życia. Niektóre analizy wskazują, że nawet połowa ozdrowieńców umiera w ciągu trzech lat od przebycia sepsy (Iwashyna et al., 2010).
Dlatego kluczowe znaczenie ma szybka diagnostyka i natychmiastowe wdrożenie leczenia – tzw. szybka ścieżka septyczna. Każda godzina opóźnienia w rozpoznaniu zmniejsza szansę przeżycia o około 8% (Kumar et al., 2006). Nie mniej istotna jest edukacja – zarówno wśród personelu medycznego, jak i społeczeństwa. Kampanie społeczne pozwalają zwiększyć świadomość i umożliwić szybszą reakcję na pierwsze objawy (WHO, 2023).
Sepsa pozostaje wyzwaniem terapeutycznym. Pomimo ponad 100 prób klinicznych, nie udało się opracować jednego skutecznego leku. Leczenie wymaga zastosowania wielu metod równocześnie: antybiotykoterapii, podawania płynów, leków stymulujących krążenie, sterydów, wspomagania oddychania czy dializoterapii. Dobrą wiadomością jest to, że wszystkie te procedury są w Polsce refundowane.
Ponieważ nie da się przewidzieć, kto jest bardziej podatny na sepsę, kluczową rolę odgrywa profilaktyka. Szczepienia – zarówno obowiązkowe u dzieci, jak i zalecane u dorosłych – stanowią skuteczną, niedrogą i łatwo dostępną formę ochrony przed chorobami, które mogą prowadzić do sepsy.
Jako osoba, która doświadczyła sepsy bezpośrednio 24 lata temu wiem ile emocji, strachu, niepewności, nagłości zdarzeń, ale i nadziei mieści krótkie słowo „SEPSA”. Dlatego reprezentując pacjentów w naszych działaniach od ponad 27 lat jako Fundacja Urszuli Jaworskiej podjęliśmy wyzwanie i chcemy zmierzyć się z problemem, który stanowi sepsa.
Cytując Dr n. med. Konstatego Szułdrzyńskiego, Zastępcę Dyrektora ds. Medycznych PIM MSWiA w Warszawie – udział pacjentów w tworzeniu systemu opieki zdrowotnej i dokonywania w nim zmian jest bardzo istotny, bo pacjent jest podmiotem działań, a perspektywa pacjenta uświadamia środowisku medycznemu problemy, których oni mogą nie dostrzegać lub traktować je jako mniej istotne.
Z okazji Światowego Dnia Sepsy, obchodzonego corocznie 13 września, Fundacja Urszuli Jaworskiej we współpracy z Państwowym Instytutem Medycznym MSWiA w Warszawie zaprasza na II Międzynarodowe Seminarium „SEPSA – WIZJA PRZYSZŁOŚCI”, które odbędzie się 11 września 2025 roku. To wyjątkowa okazja, by wspólnie – eksperci, pacjenci i decydenci – poszukali rozwiązań dla jednego z najtrudniejszych wyzwań współczesnej medycyny.
Ewa Pląsek - Wiceprezes fundacji Urszuli Jaworskiej
Literatura:
- Iwashyna, T. J., Ely, E. W., Smith, D. M., & Langa, K. M. (2010). Long-term cognitive impairment and functional disability among survivors of severe sepsis. JAMA, 304(16), 1787–1794.
- Kumar, A., Roberts, D., Wood, K. E., Light, B., Parrillo, J. E., Sharma, S., ... & Cheang, M. (2006). Duration of hypotension before initiation of effective antimicrobial therapy is the critical determinant of survival in human septic shock. Critical Care Medicine, 34(6), 1589-1596.
- Rudd, K. E., Johnson, S. C., Agesa, K. M., Shackelford, K. A., Tsoi, D., Kievlan, D. R., ... & Naghavi, M. (2020). Global, regional, and national sepsis incidence and mortality, 1990–2017: analysis for the Global Burden of Disease Study. The Lancet, 395(10219), 200-211.
- Singer, M., Deutschman, C. S., Seymour, C. W., Shankar-Hari, M., Annane, D., Bauer, M., ... & Angus, D. C. (2016). The Third International Consensus Definitions for Sepsis and Septic Shock (Sepsis-3). JAMA, 315(8), 801–810.
- World Health Organization. (2023). Sepsis. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sepsis
