Denis Mukwege oraz Nadia Murad otrzymali Nagrodę Nobla za „ogromne wysiłki, by położyć kres przemocy seksualnej jako broni w konfliktach zbrojnych. (…) Oboje osobiście ryzykowali własnym bezpieczeństwem, odważnie zwalczając zbrodnie wojenne” – powiedziała w uzasadnieniu Berit Reiss-Andersen, przewodnicząca Norweskiego Komitetu Noblowskiego.
Denis Mukengere Mukwege, 63-letni ginekolog z Demokratycznej Republiki Konga, od 1999 r. prowadzi w Bukavu klinikę, w której pomoc znajdują ofiary gwałtów. Do tej pory w placówce leczono już ponad 85 tysięcy kobiet, z których połowa to ofiary przemocy seksualnej – w wielu przypadkach ofiary brutalnych, zbiorowych gwałtów. Duża część pokrzywdzonych wymaga leczenia chirurgicznego.
Mukwege ukończył medycynę na Université du Burundi, a specjalizację z ginekologii i położnictwa zdobył na francuskim Université d'Angers. Wrócił do ojczystego Kongo z zamiarem założeniu kliniki położniczej. Jednak pierwszą pacjentką, która trafiła do nowej placówki nie była ciężarna, ale ofiara brutalnego gwałtu. Wydarzenie to wpłynęło na dalszą działalność Mukwege, który bez reszty oddał się pomocy ofiarom przemocy seksualnej. W Demokratycznej Republice Konga dochodzi rocznie do ok. 400 tys. gwałtów. Są to dane szacunkowe z 2011 r., a więc już na długo po zakończeniu II Wojny Domowej trwającej od 1998 do 2003 roku.
– Mukwege wielokrotnie potępiał bezkarność masowej przemocy oraz krytykował wadze Kongo oraz innych państw za to, że nie robiły wystarczająco dużo, aby powstrzymać przemoc seksualną jako strategię i broń podczas wojny – podkreśliła Berit Reiss-Andersen.
Przez niemal dwie ostatnie dekady lekarz i aktywista stworzył zespół specjalistów, którzy uratowali życie tysiącom, a zdrowie dziesiątkom tysięcy zgwałconych kobiet.
W 2012 r. działalność Mukwege omal nie zakończyła się dla niego tragicznie. Oddział bojówkarzy napadł na jego dom. Napastnicy próbowali porwać lub zabić lekarza, jednak zdołał on uciec.
Denis Mukwege jest laureatem m.in. Nagrody Praw Człowieka ONZ, nagrody Right Livelihood Awar (przyznanej mu „za pełną odwagi pracę na rzecz kobiet, które doświadczyły wojennej przemocy seksualnej i za odważne mówienie o głębokich przyczynach tej przemocy”) oraz Nagrody Sacharowa.
Urodzona w 1993 r. w Iraku Nadia Murad to jedna z młodszych Noblistek. W 2014 roku po ataku oddziałów tzw. Państwa Islamskiego na jej rodzinne strony, została przez terrorystów z ISIS uprowadzona. Przez trzy miesiące była więziona i wielokrotnie gwałcona, szczególnie okrutnie po pierwszej próbie ucieczki. Druga – powiodła się. Murad udało się wyemigrować do Niemiec, gdzie mieszka wraz z siostrą, korzystając z ochrony niemieckich służb.
Murad opowiedziała swoją historię publicznie w grudniu 2015 roku podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ. Od tamtej pory wygłosiła liczne prelekcje o sytuacji ludności cywilnej na obszarach objętych walkami z ISIS, działa też aktywnie na rzecz pomocy uciekinierom z tych terenów. Od 2016 jest ambasadorką dobrej woli ONZ do spraw ofiar handlu ludźmi.
– Murad wykazała niezwykłą odwagę w mówieniu o cierpieniu własnym oraz innych kobiet. Jest jedną z trzech tysięcy jazydzkich dziewcząt, które zostały zgwałcone przez terrorystów tzw. Państwa Islamskiego - przypomniała Reiss-Andersen, podkreślając, że przemoc seksualna ISIS miała charakter planowy, systematyczny i była częścią strategii militarnej.
Źródła: NobelPrize.org / CNN / TVN24
