Minister Rodziny i Polityki Społecznej Marlena Maląg, otwierając debatę mówiła o współzależności między kondycją zdrowotną kobiet i dobrostanem ich rodzin. - Aby polityka prorodzinna była skuteczna, musi być konsekwentna i długofalowa. Dlatego staramy się budować markę polskich szczęśliwych rodzin. Potrzebna jest w tym celu koalicja rządu, samorządów, organizacji pozarządowych i pracodawców na rzecz rodzin. Dzięki temu kobiety będą mogły realizować siebie i swoje zadania. Ważnym jest, aby miały świadomość, że dbanie o swoje zdrowie i profilaktyka przyczyniają się do tego, by cała rodzina była zdrowa – powiedziała minister.
Zdrowie psychiczne kobiet
- Pacjent zgłaszający się z problemami zdrowia psychicznego do systemu ma twarz kobiety – powiedział prof. Marek Balicki, prezes Stowarzyszenia Oddziałów Psychiatrycznych Szpitali Ogólnych, były minister zdrowia.
Grzegorz Błażewicz, zastępca Rzecznika Praw Pacjenta zwrócił uwagę na wyzwania dla zdrowia psychicznego kobiet mieszkających w Polsce. - Epidemia, wojna na Ukrainie, kryzys finansowy, inflacja, grożące bezrobocie wpływają na kondycję psychiczną Polaków. Na to nakłada się brak psychiatrów, szczególnie dziecięcych, a odbudowa kadry może potrwać nawet kilkanaście lat – wyliczał.
Przypomniał, że 10% społeczeństwa w Polsce cierpi na depresję, a 5 tysięcy Polaków co roku odbiera sobie życie. Kobiety cierpią na depresję dwukrotnie częściej niż mężczyźni i częściej są z tego powodu hospitalizowane.
Prof. Marek Balicki poinformował, że najczęstsze zaburzenia dotykające Polki to zaburzenia lękowe. - Mamy też narastający kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Liczba zachowań samobójczych w tej grupie wiekowej w ubiegłym roku w stosunku do 2020 r. wzrosła o 80% i dotyczyła częściej dziewczynek. To barometr tego, co dzieje się w rodzinie i społeczeństwie. Problem wymaga systemowej interdyscyplinarnej diagnozy - dlaczego mamy tak ogromne pogorszenie. Potrzebna jest nie tylko terapia i leczenie, ale też nowe instrumenty, jeśli chodzi o profilaktykę - wskazał. Mówił również o zdrowiu reprodukcyjnym, które wiąże się ze zdrowiem psychicznym, bo problemy z zajściem w ciążę są często przyczyną depresji kobiet. Podkreślił, że dostępność do leczenia powinna być na poziomie społeczności lokalnej, na miejscu i stąd olbrzymia rola centrów zdrowia psychicznego.
Prof. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii, omawiając specyfikę zaburzeń psychicznych u kobiet, wyjaśnił, że ciało modzelowate, czyli to, co łączy lewą i prawą półkulę mózgu u kobiet jest o 12% większe niż u mężczyzn. - To oznacza, że kobiety w swoim funkcjonowaniu wykorzystują obie półkule, a mężczyźni częściej lewą. W efekcie kobiety podejmują dłużej decyzje, ale są one bardziej trafne, a mężczyźni szybciej, ale mniej trafnie. Ma to też konsekwencje w rozpowszechnieniu zaburzeń psychicznych. Wykorzystując obie półkule, filtruje się więcej informacji i więcej można odczytać jako niebezpieczne. Stąd kobiety częściej chorują na zburzenia lękowe, afektywne. Ale pozytywnym aspektem jest to, że lepiej sobie z tym radzą, częściej szukają pomocy i przychodzą do lekarza z zaburzeniami mniej nasilonymi niż mężczyźni - tłumaczył.
Dr Mariola Kosowicz, kierownik Poradni Zdrowia Psychicznego w Narodowym Centrum Onkologii w Warszawie mówiła o brakach kadrowych, co niebezpiecznie wydłuża czas oczekiwania na wizytę. Zwróciła uwagę na problem systemowego uzależnienia czasu pracy psychologów w poradni w zależności od liczby godzin pracy psychiatrów, co ogranicza funkcjonowanie tych placówek.
Mec. Piotr Mierzejewski z biura Rzecznika Praw Obywatelskich przypomniał, że w październiku br. odbyło się posiedzenie ekspertów ds. zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Wskazano m.in. na znaczenie działań profilaktycznych i potrzebę współdziałania ze szkołami, konieczność skoordynowania opieki psychiatrycznej z leczeniem uzależnień, połączenia reformy psychiatrii dzieci i młodzieży z psychiatrią dorosłych, by była możliwość kontynuacji leczenia.
Bezpieczeństwo onkologiczne kobiet w Polsce
Prof. Barbara Radecka, ordynator Kliniki Onkologii Opolskiego Centrum Onkologii mówiła o leczeniu potrójnie ujemnego raka piersi, który często dotyczy młodych kobiet i jest rozpoznawany w późnym stadium. - Do niedawana mogliśmy tylko stosować chemioterapię. Teraz mamy nowy lek sacytuzumab gowitekanu, który od 1 listopada br. jest refundowany. Łączy w sobie cytostatyk i przeciwciało skierowane na określony cel molekularny - poinformowała. Dodała, że w programie lekowym pojawił się też alpelisyb do leczenia I lub II linii przerzutowego HER-2 ujemnego raka piersi z obecnością mutacji PIK3CA oraz talazoparyb w dwóch wskazaniach - leczenie I lub II linii przerzutowego potrójnie ujemnego raka piersi z obecnością mutacji w genach BRCA 1/2 oraz II lub III linii przerzutowego HER-2 ujemnego raka piersi z obecnością mutacji w genach BRCA 1/2, po uprzednim zastosowaniu hormonoterapii z lub bez inhibitorów CDK4/6.
Prof. Barbara Radecka mówiła też o leczeniu wczesnego raka hormonozależnego, u chorych, które mają czynniki wysokiego ryzyka nawrotu. - Mamy nadzieję, że abemacyklib, który zmniejsza ryzyko nawrotu będzie refundowany - zaapelowała. Wspomniała, że lek jest dobrze tolerowany. Jego podstawowym działaniem niepożądanym jest biegunka, która występuje najczęściej w początkowym okresie leczenia, a dieta może przed nią chronić.
Dr Katarzyna Pogoda z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej NIO-PIB mówiła o czynnikach rokowniczych w tej grupie chorych, którymi są przerzuty do węzłów chłonnych, średnica guza nowotworowego, wysokie G67, stan receptorów estrogenowych i stan HER2.
Powiedziała, że ogromnie pozytywnym zaskoczeniem była refundacja w potrójnie ujemnym raku piersi sacytuzumabu gowitekanu i wyraziła nadzieję na szybkie wpisanie na listę refundacyjną kolejnego koniugatu pembrolizumabu.
Prof. Radosław Mądry, kierownik Oddziału Ginekologii Onkologicznej Szpitala Klinicznego im. Heliodora Święcickiego UM w Poznaniu, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej poinformował, że dane Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują bardzo niepokojący trend wzrostu śmiertelności z powodu raka endometrium w Polsce, co odróżnia nas od innych krajów europejskich. Jego zdaniem, wpływ na to mają gorsza jakość diagnostyki histopatologicznej i brak po leczeniu operacyjnym radioterapii u pewnej grupy pacjentek.
Prof. Radosław Mądry przypomniał, że według europejskich rekomendacji ESMO każda chora z rakiem endometrium powinna być testowana w kierunku tzw. dMMR (defektu naprawy niesparowanych nukleotydów,) bo mamy lek, którego stosowanie jest determinowane wynikiem tego badania. W 2021 r. zarejestrowano w UE dostarlimab – pierwsze przeciwciało anty-PD-1 do stosowania nawrotowego lub zaawansowanego raka endometrium. – Nowy lek pozwoli wydłużyć życie u pacjentek, które mają zaawansowany nowotwór - podkreślił.
Prof. Marek Wojtukiewicz, kierownik Kliniki Onkologii UM w Białymstoku oraz Oddziału Onkologii Klinicznej Białostockiego Centrum Onkologii poinformował, że na ostatniej liście refundacyjnej w terapii raka trzustki pojawił się olaparyb, ale dla bardzo wąskiej grupy osób, który można zastosować po 16 tygodniach skutecznego leczenia pochodnymi platyny. - Jeśli weźmiemy pod uwagę, że to jest 900 pacjentów, z których 5% ma mutację BRCA, to jest około 45 chorych. Ale zważywszy, że 30% materiału histopatologicznego nie nadaje się do badań molekularnych, co może spowodować, że chorzy nie wejdą do tego programu oraz możliwość progresji w leczeniu pochodnymi platyny, może się okazać, że terapia dotyczy zaledwie 20 chorych - wyliczał.
Poinformował, że w zakresie leczenia drugiej linii raka trzustki istotną potrzebą jest możliwość zastosowania liposomalnego irinotecanu, czyli zapakowanego w liposomy chemioterapeutyku, który dzięki temu lepiej penetruje do tkanek nowotworu i może znamiennie wydłużyć czas do kolejnej progresji choroby.
Prof. Krzysztof Giannopoulos, prezes Stowarzyszenia Hematologia Nowej Generacji, kierownik Zakładu Hematoonkologii Doświadczalnej UM w Lublinie, kierownik Oddziału Hematologicznego Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej zwrócił uwagę, że na listach refundacyjnych pojawiło się dużo nowych leków, a także zmienia się formuła programów leków, które zaczynają dotyczyć chorób, a nie cząsteczek.
- W szpiczaku plazmocytowym dla pacjentów lepiej rokujących mamy nadzieję, że chemioterapia zostanie zamieniona na bardziej nowoczesne leki. Lenalidomid, który stracił wyłączność rynkową mógłby wejść do katalogu chemioterapii – postulował. Mówił też o potrzebie refundacji denosumabu do leczenia wspomagającego choroby kostnej, zwłaszcza dla pacjentów z niewydolnością nerek, którzy nie mogą dostawać dwufosfonianów.
Dr Janusz Meder, prezes PUO mówił, jak zwiększyć zgłaszalność na badania profilaktyczne.
Choroby sercowo-naczyniowe, metaboliczne i otyłość
Prof. Mariusz Wyleżoł, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, przewodniczący Sekcji Chirurgii Metabolicznej i Bariatrycznej Polskiego Towarzystwa Badań Nad Otyłością, kierownik Warszawskiego Centrum Kompleksowego Leczenia Otyłości i Chirurgii Bariatrycznej w Szpitalu Czerniakowskim w Warszawie podkreślał, że otyłość jest chorobą niezawinioną przez pacjentów.
Przypomniał, że wskazaniem do operacji bariatrycznej jest BMI 40.
Prof. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM również podkreślał, że otyłość to przewlekła choroba powodująca liczne powikłania kardiologiczne – nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, udary, zawały, powikłania zakrzepowo-zatorowe.
- Dostaliśmy niezwykle skuteczne narzędzie - analogi GLP-1, które u niektórych pacjentów przynoszą efekty na poziomie chirurgii bariatrycznej. Te rezultaty są dla nas zachwycające. W przyszłym roku spodziewamy się podwójnych analogów, które w badaniach klinicznych u pacjentów o wadze 105 kg powodują utratę 26 kg masy ciała w ciągu roku – wskazał prof. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych WUM.
Czy choroby autoimmunologiczne mają płeć?
Prof. Irena Walecka, kierownik Kliniki Dermatologii CSK MSWiA wskazała, że łuszczyca jest dla kobiet większym obciążeniem psychicznym niż dla mężczyzn. – Najczęściej objawia się u kobiet młodych. Stygmatyzuje, bo zaczyna się wtedy, kiedy chcemy atrakcyjnie wyglądać. Często kończy się to ucieczką w alkohol i inne używki. Leczenie rozpoczynane jest w okresie prokreacyjnym, co rodzi obawy związane z zajściem w ciążę – wymieniała.
Dodała, że chorzy na łuszczycę powinni być poddani opiece skoordynowanej, bo zdecydowanie częściej dotykają ich choroby układu sercowo- naczyniowego, otyłość, cukrzyca, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, łuszczycowe zapalenie stawów. Prof. Irena Walecka zaznaczyła, że wiele nowych i potrzebnych leków zostało wpisanych na listę refundacyjną, brakuje tylko likwidacji administracyjnego ograniczenia czasu leczenia.
Bezpieczeństwo matki i dziecka
Prof. Małgorzata Kołodziejczak ze Szpitala św. Elżbiety w Warszawie apelowała o refundację świadczeń związanych z uszkodzeniem okołoporodowym zwieraczy odbytu. Dziś ta skomplikowana operacja nie jest wyceniona przez NFZ. Poza tym po operacji pacjentki wymagają rehabilitacji, a nie ma ośrodków, które by ją prowadziły. - Nietrzymanie gazów i stolca jest „cichą chorobą”, o której się nie mówi – poinformowała. Dodała, że zwieracze można „naprawić”, ale jest to trudna operacja specjalistyczna, wymagająca zdobywanego latami doświadczenia. - Tymczasem niejednokrotnie pacjentki w oczekiwaniu na planowy zabieg rekonstrukcyjny mają wyłonioną stomię, a są to młode kobiety, matki chcące jak najszybciej wrócić do aktywności społecznej zawodowej i rodzinnej – zaznaczyła.
Prof. Ewa Helwich, krajowa konsultant w dziedzinie neonatologii i prof. Ryszard Lauterbach, prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego mówili o kompleksowym programie opieki nad dzieckiem urodzonym przedwcześnie. - Kończy się jego procedowanie. Program pilotażowy obejmie 8 jednostek i mamy nadzieję, że doświadczania z pilotażu pozwolą go rozszerzyć na cały kraj – wyjaśniła prof. Helwich.
