Zadaniem NIK na niską skuteczność programów samorządowych wpłynęły niewielkie nakłady finansowe oraz uwarunkowania prawne i organizacyjne. Brakuje m.in. precyzyjnych wskazówek dotyczących opracowywania, wdrażania i monitorowania programów. Zdaniem NIK w obecnej formie programy utrwalają nierówności w dostępie do świadczeń zdrowotnych, bowiem zależą od zasobności poszczególnych samorządów.
Udział wydatków poniesionych przez samorządy na programy polityki zdrowotnej był znikomy. W 2015 r. wyniósł tylko 0,04 proc. ogółu wydatków samorządów.
Mimo trudności systemowych kontrolowane samorządy podejmowały inicjatywy prozdrowotne w zakresie ochrony zdrowia mieszkańców. W latach 2013 - 2015 zbadane jednostki zrealizowany 178 programy polityki zdrowotnej, które kosztowały ponad 38 mln zł. Dominowały w nich działania profilaktyczne, obejmujące m.in. nieobowiązkowe szczepienia ochronne. Większość skontrolowanych podmiotów prowadziła kampanie informacyjne o realizowanych programach, tak aby mieszkańcy mogli się dowiedzieć o możliwości skorzystania z nich.
NIK zauważa, że połowa kontrolowanych samorządów nie analizowała efektów programów i nie oceniała ich skuteczności.
Uwagi i wnioski NIK
W celu zwiększenia skuteczności realizacji przez samorządy programów polityki zdrowotnej, a w konsekwencji poprawy zdrowia i jakości życia mieszkańców, NIK wnosi o podjęcie przez Ministra Zdrowia następujących działań:
stworzenie we współpracy z NFZ, Agencją Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji, środowiskiem eksperckim i samorządowym zbioru dobrych praktyk dotyczących samorządowych programów polityki zdrowotnej, wraz z wzorcowymi programami, których tematyka powinna odnosić się do najistotniejszych zidentyfikowanych problemów zdrowotnych Polaków;
zapewnienie stałego i adekwatnego do potrzeb źródła finansowania samorządowych programów polityki zdrowotnej;
poprawę koordynacji działań podejmowanych w ramach programów pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, a administracją rządową i NFZ.
NIK wnosi także do Ministra Zdrowia o zainicjowanie procesu legislacyjnego mającego na celu dokonanie zmian w obowiązujących przepisach dotyczących programów polityki zdrowotnej, tak, aby:
zawierały upoważnienie ustawowe dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia, w drodze rozporządzenia, wzorcowych programów polityki zdrowotnej wraz z wytycznymi co do treści tych programów;
uchylony został obowiązek opiniowania projektu programu polityki zdrowotnej przez Agencję Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji, który został opracowany na podstawie programu wzorcowego.
W ocenie NIK, zaproponowane rozwiązania prawne ułatwiłyby wdrażanie programów, gwarantując zachowanie odpowiedniej jakości i uniezależniając datę rozpoczęcia ich realizacji od oczekiwania, często długotrwałego, na opinię Agencji.
Źródło: NIK
