W związku z prowadzonym protestem głodowym przez jedną z osób przebywających w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zaburzeniom Dyssocjalnym w Gostyninie oraz zarzutami formułowanymi w przestrzeni medialnej przez panią profesor Monikę Płatek pod adresem Rzecznika Praw Pacjenta, Rzecznik przedstawia co następuje:
Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zaburzeniom Dyssocjalnym w Gostyninie został utworzony na mocy ustawy z dnia 22 listopada 2013 roku o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Przebywają w nim m.in. byli więźniowie, którzy odbywali karę pozbawienia wolności za zabójstwa czy przestępstwa na tle seksualnym w odniesieniu do dzieci. Ochrona praw osób przebywających w ośrodku należy m.in. do Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego. Jest ona realizowana zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności ww. ustawy z 2013 roku oraz ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawodawca nie przewidział stosowania wobec osób umieszczonych w Ośrodku art. 10a ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, w tym jego ust. 4 pkt 2. Tym samym w przypadku pacjentów KOZZD nie ma zastosowania prawo do spotkania z Rzecznikiem Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego w terminie siedmiodniowym. Zatem zarzut prof. Moniki Płatek o naruszeniu tego przepisu jest całkowicie nieuzasadniony. W obecnym stanie prawnym nie ma też regulacji prawnych zobowiązujących Rzecznika Praw Pacjenta do zapewnienia stałej obecności Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego w każdej z placówek, w której może on działać. Nie pozwalają zaś na to ograniczone zasoby Biura, dla którego priorytetem są dzieci, młodzież i osoby starsze. Dlatego też podjęta została decyzja o przeniesieniu Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego z Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zaburzeniom Dyssocjalnym (60 łóżek) do Wojewódzkiego Samodzielnego Zespołu Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. prof. Eugeniusza Wilczkowskiego (316 łóżek) – tak więc aktualnie Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego obejmuje wsparciem ponad pięciokrotnie większą liczbę pacjentów.
W tej sytuacji zadania Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego obejmujące pomoc osobom umieszonym w ośrodku są wykonywane przez Biuro Rzecznika Praw Pacjenta – dokładnie Departament ds. Zdrowia Psychicznego funkcjonujący w ramach urzędu.
Dysponowanie zasobami kadrowymi Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego odbywa się w sposób umożliwiający objęcie ich wsparciem możliwie jak największej liczby pacjentów podmiotów leczniczych udzielających świadczeń z zakresu psychiatrii i leczenia uzależnień. Na początku 2018 roku obejmowali oni swoim wsparciem 109 takich placówek. Aktualnie liczba ta została zwiększona do prawie 200 podmiotów leczniczych. Przy podejmowaniu decyzji o objęciu działalnością Rzeczników nowych szpitali kierowano się m.in. potrzebą wyrównania szans ochrony praw osób doświadczających kryzysu psychicznego przez organy państwa. Zwiększenie liczby podmiotów było możliwe dzięki podjętym przez nowego Rzecznika Praw Pacjenta działaniom optymalizującym pracę całego Biura Rzecznika Praw Pacjenta – nakierunkowanym na zwiększenie efektywności realizowanych zadań przez wszystkie komórki organizacyjne urzędu.
Jedna z osób przebywających w ośrodku podjęła protest głodowy, który został rozpoczęty, ze względu na czasowe ograniczenie jej możliwości korzystania z telefonu komórkowego. Decyzja w tym zakresie została podjęta przez kierownika KOZZD. Tego typu zarządzenia podlegają kontroli sądu, o ile zainteresowana osoba wniesie do niego zażalenie. Decyzja o podjęciu protestu głodowego jest – jak się wydaje – niewspółmierna do subiektywnie odczuwanych czasowych niedogodności związanych z brakiem możliwości korzystania z telefonu komórkowego. Odpowiedzialność za jej skutki ponosić będzie zatem sam protestujący, jak również osoby utwierdzające go w słuszności tego postępowania. Rzecznik Praw Pacjenta stoi na stanowisku, że – uwzględniając przywołaną powyżej przyczynę rozpoczęcia protestu – tak drastyczna jego forma jest nieuzasadniona, dlatego też zwrócił się do odmawiającego przyjmowania pokarmów o zaprzestanie głodówki. Podobny apel wystosował do głodującego Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego podczas osobistego spotkania z pacjentem. Z uwagi na fakt, że niewątpliwym autorytetem dla osoby prowadzącej protest jest występująca w obronie jej interesów prof. Monika Płatek, Rzecznik zwrócił się z prośbą do Pani Profesor o przyłączenie się do przywołanego apelu o zaprzestanie głodówki, a tym samym wsparcie działań Rzecznika mających na celu deeskalację protestu.
Rzecznik Praw Pacjenta, przy tej okazji, pragnie również zwrócić uwagę na sytuację dzieci i młodzieży oraz osób starszych w obszarze psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Obydwie grupy pacjentów niejednokrotnie ze względu na napotykane bariery i ograniczenia nie są w stanie samodzielnie zadbać o swoje podstawowe potrzeby, dlatego też wymagają
wsparcia innych osób i instytucji. Przytoczenia wymaga chociażby sytuacja jednego z oddziałów psychiatrycznych dla dzieci na Mazowszu, który w ostatnim czasie został zamknięty – wpisuje się to w bardzo trudną sytuację psychiatrii dzieci i młodzieży w całej Polsce.
Źródło: Rzecznik Praw Pacjenta
