Rzecznik Praw Obywatelskich po doniesieniach mediów oraz towarzyszącej obawie o zdrowie i życie pacjentów wystąpił do ministra zdrowia o stanowisko ws. utrzymującej się niedostępności wielu lekarstw.
• W aptekach nadal brakuje lekarstw, w szczególności tych wydawanych na receptę: leków przeciwpadaczkowych, leków na nadciśnienie, insuliny, dotyczących choroby tarczycy, astmy czy alergii.
• Zauważane są braki w lekach onkologicznych oraz neurologicznych.
• Skutkiem braków w aptekach są wydłużające się kolejki do specjalistów w celu wypisania zamiennika. Takie środki zastępcze, drugiej bądź trzeciej kategorii nie zawsze gwarantują skuteczną terapię.
Dotychczas RPO nie podejmował działań w tej tematyce, ponieważ 10 lipca minister zdrowia skierował list do NIA z deklaracjami działań mającymi rozwiązać problem brakujących leków w aptekach. Obecnie problem narasta, świadczą o tym chociażby niepokojące doniesienia medialne.
324 deficytowe leki znalazły się na liście produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego czy wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności, zawartej w załączniku do obwieszczenia ministra zdrowia z 5 lipca 2019 r. (Dziennik Urzędowy Min., poz. 54).
Na liście znajdują się produkty, których brakuje co najmniej w 5 % aptek w danym województwie. Chorzy chcąc zaopatrzyć się w niektóre lekarstwa mogą mieć spory problem, aby je otrzymać. Są to przede wszystkim: różne rodzaje insuliny, leki przeciwpadaczkowe, przeciwzakrzepowe, na nadciśnienie, choroby tarczycy, astmę czy alergię. Zauważane są braki w lekach onkologicznych oraz neurologicznych. Co więcej, na ministerialnej liście znajdują się też szczepionki, m.in. chroniące przed błonicą, tężcem i krztuścem, odrą, świnką i różyczką, a także grypą.
Lista sukcesywnie się wydłuża, dlatego NIA zwróciła uwagę na niedostępność produktów leczniczych wydawanych na recepty w aptekach ogólnodostępnych.
Zwróćmy uwagę np. na Toruń, gdzie od kilkunastu dni wśród najbardziej popularnych leków nadal brakuje leków na nadciśnienie tętnicze, kropli do inhalacji, pasków do mierzenia poziomu cukru oraz szczepionek. Podobna sytuacja jest w Rybniku – niedostępnych jest prawie 90 % leków ważnych dla mieszańców.
- Moje obawy budzi również fakt, że brak leków w aptece może generować dalsze problemy w systemie opieki zdrowotnej . Pacjenci, którzy nie otrzymali leków w aptece, udają się na wizyty do lekarzy w celu zmiany zaordynowanego specyfiku. Może to wydłużyć kolejki oczekujących na leczenie oraz wpłynąć na przyjmowanie pacjentów już się w niej znajdujących - podkreśla Adam Bodnar.
Z kolei, przedstawiciel NRL uwypuklił, że w przypadku powrotu pacjenta do lekarza w celu zmiany lekarstwa niekiedy będzie to możliwe – ale na lek tzw. drugiego czy trzeciego rzutu, który w ocenie lekarza nie gwarantuje takiej samej skuteczności terapeutycznej, jak pierwotnie zaordynowany.
Zdaniem RPO, pacjenci będą mieli ograniczony, bądź też wyłączony, dostęp do produktów leczniczych dających gwarancję skuteczności terapeutycznej. A to bez wątpienia może stanowić zagrożenie dla ich zdrowia, a w części przypadków - nawet życia.
Odnosząc się do art. 68 Konstytucji, który gwarantuje wszystkim obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych - w obowiązku władz publicznych jest zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnych oraz starszym.
Państwo ma za zadanie chronić godność każdego człowieka oraz zapewniać jak najlepszą efektywność systemu ochrony zdrowia.
Apel RPO do ministra zdrowia uwzględnia nie tylko prośbę o stanowisko ministra, ale także informację, jakie działania do tej pory zostały podjęte, aby opanować sytuację oraz zapobiec jej w przyszłości.
Źródło: RPO
