Jak w tej chwili wygląda w Polsce kwestia dostępu do szczepień przeciwko pneumokokom?
W Polsce od 2008 roku szczepienia przeciwko pneumokokom w grupach ryzyka, czyli u wcześniaków oraz w wybranych chorobach przewlekłych u dzieci do lat 5 są bezpłatne, objęte programem obowiązkowych szczepień ochronnych. Początkowo była to szczepionka PCV7, później wprowadzono dla wcześniaków szczepionkę PCV10. W kolejnym roku pojawiła się szczepionka PCV13, będąca kontynuacją PCV7. Od tego momentu dwie szczepionki były więc dostępne, a o wyborze jednej z nich decydował lekarz. Z biegiem czasu okazało się, że dostępność do szczepionki PCV13 jest ograniczona, a jednak jest to szczepionka, która posiada jako jedyna rejestrację np. u dzieci z zaburzoną odpornością. Niestety, jako immunolog, muszę powiedzieć, że mam przypadki, kiedy naszych pacjentów zaszczepiono szczepionką PCV10, ponieważ poinformowano lekarzy, że w sanepidach PCV13 nie ma. Naraża to na poważne zakażenia tych pacjentów, gdyż szczepionka ta nie ma rejestracji w tych wskazaniach, nie znany jest jej profil bezpieczeństwa i efektywności. Wysłaliśmy jako Pediatryczny Zespół Ekspertów ds Programu Szczepień Ochronnych przy MZ pismo do Głównego Inspektora Sanitarnego oraz do Departamentu Matki i Dziecka MZ wytyczne, gdzie określiliśmy zasady – jaką szczepionkę u kogo można stosować.
Co znalazło się w tych wytycznych przygotowanych przez ekspertów?
Wybór szczepionki przeciwko pneumokokom zależy od lekarza. Jeżeli lekarz uzna, że ma być to PCV13 na przykład ze względu na szerszy zakres ochrony u niedojrzałego immunologicznie wcześniaka, czy podejrzewa lub stwierdza chorobę przewlekłą, to powinien tę szczepionkę otrzymać, gdyż tylko ona jest zarejestrowana w tych wskazaniach. Tak się jednak nie dzieje, dostępność PCV13 szczególnie w małych sanepidach jest niedostateczna. Z tym były i są problemy. Mamy nadzieje, że pismo Głównego Inspektora Sanitarnego z 7 marca, w którym informuje, że o rodzaju szczepionki decyduje lekarz i że stacje sanepidu powinny je wydawać - pomoże lekarzom.
Pediatryczny Zespół Ekspertów ds Programu Szczepień Ochronnych przy MZ formułuje rekomendacje dla Departamentu Matki i Dziecka. Czy one są brane pod uwagę?
Nasze uwagi, nasze zalecenia niestety nie są brane pod uwagę, chociaż oparte są na merytorycznych przesłankach.
Jakie mogą być konsekwencje zaszczepienia dziecka szczepionką, która nie chroni w pełni przed pneumokokami?
Może zachorować na inwazyjną chorobę penumokokową lub inne zakażenia pneumokokowe, wywołane szczepami, które nie są zawarte w szczepionce. Według wytycznych WHO z 2012 roku każdy kraj powinien wybierać do programu powszechnych szczepień ochronnych, w tym się oczywiście mieszczą dzieci z grup ryzyka, szczepionkę dającą najszersze pokrycie. W Polsce, wg danych z KOROUN, szczepionka PCV13 zapewnia ponad 25 procent szersze pokrycie serotypów niż PCV10. Zgodnie z wytyczną WHO polskie dzieci powinny dostawać właśnie szczepionkę PCV13. Ponad 25 proc. różnicy w pokryciu to bardzo dużo. PCV10 to też dobra szczepionka, skuteczna w krajach, gdzie występują zawarte w niej serotypy, np: w Holandii. W Nowej Zelandii w powszechnych szczepieniach u dzieci do drugiego roku życia stosowano szczepionkę PCV10 i kiedy zaczęły występować poważne zachorowania i zgony z powodu zakażeń serotypem 19A, którego nie ma w PCV10, do tego szczepu wieloantybiotykoopornego to zamieniono ją na PCV13, podobnie obserwacje dotyczą kilku innych krajów. W Polsce dominuje serotyp 3., którego nie ma w PCV10, który występuje u nas najczęściej i jest najczęstszą przyczyną zgonów, szczególnie u ludzi starszych. Wszystko wskazuje, że PCV13 po prostu stwarza najszerszą ochronę, buduje odporność zbiorowiskową, która nie tylko chroni przed inwazyjną chorobą pneumokokową ale także przed zapaleniami płuc nie tylko zaszczepione dzieci, ale także chroni nie szczepioną populacje; rodzeństwo, rodziców i dziadków. Potwierdzają to obserwacje z Kielc, gdzie od 10 lat szczepione są dzieci do drugiego roku życia PCV13, spadło nosicielstwo pneumokoków, hospitalizacji z powodu zapaleń płuc. Pediatryczny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy MZ rekomenduje szczepionkę PCV13 do programu powszechnych szczepień ochronnych w Polsce, dzieci do drugiego roku życia.
