Panie Profesorze, jakie są najczęstsze rodzaje alergii u dzieci? I jak często alergia występuje u najmłodszych?
Mówiąc o dzieciach, myślimy zarówno o nastolatkach jak i o niemowlętach. Alergia w różny sposób przejawia się u niemowląt i u osób nastoletnich. U najmłodszych dzieci pierwszą manifestacją alergii zazwyczaj jest atopowe zapalenie skóry, później alergia pokarmowa, astma, a następnie alergiczny nieżyt nosa, podczas gdy u nastolatków najczęstszą manifestacją alergii jest alergiczny nieżyt nosa. Alergia dotyka już niestety znacznej część najmłodszych. Ocenia się, że ponad 1/3 dzieci ma problemy przejściowe lub też stałe z alergią. Jeżeli popatrzymy na osoby, które również w wieku późniejszym zaczynają mieć kłopoty, to często początki sięgają dzieciństwa. Jest to problem, niestety bardzo częsty.
Panie Profesorze, jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców? Co może wskazywać na to, że właśnie rozpoczyna się u dziecka alergia?
Trzeba znowu rozdzielić te grupy wiekowe dlatego, że najmłodsze dzieci charakteryzują się zazwyczaj tym, że częściej sprawiają problemy zdrowotne. Jeżeli widzimy ewidentnie manifestację na skórze, to jest dosyć proste. Zawsze mówię, że alergia swędzi i świąd jest takim charakterystycznym odczuciem, które dominuje u pacjentów z chorobami alergicznymi. Natomiast nie zapominajmy również o tej grupie dzieci, które mają bardzo często nawracające objawy, które czasami mylnie są traktowane jako zakażenie układu oddechowego i czasami, szczęśliwie coraz rzadziej, leczone niepotrzebnie antybiotykami. Jeżeli tych epizodów jest wiele, powinniśmy pomyśleć również o alergii. Tym bardziej jeżeli dotyczą np. trudność w oddychaniu, świst podczas wdychania czy też wydychania powietrza. No i oczywiście takie reakcje, które są reakcjami sprowokowanymi, a więc ewidentne narażenie na alergen wiąże się z odpowiedzią jak np. pogłaskanie kota i później zaczerwienie oczu, kichanie wyciek z nosa, to też powinno budzić podejrzenia.
Panie Profesorze, szczególnie latem coraz częściej słyszymy o tym jak groźny jest wstrząs anafilaktyczny. Czy wstrząs anafilaktyczny występuje u dzieci i jakie są jego objawy? Czy jest u dzieci właśnie szczególnie groźny?
Niestety wstrząs anafilaktyczny dotyczy wszystkich grup wiekowych. Czasami rozpoznajemy go w sposób nieprawidłowy. Wstrząs anafilaktyczny kojarzy nam się z bardzo gwałtowną reakcją, która przebiega nieuchronnie, prowadząc do niepomyślnego zakończenia. Nieczęsto tak jest. Pamiętajmy o tym, że część wstrząsów anafilaktycznych ulega jak gdyby samoograniczeniu, a zgony podczas wstrząsu anafilaktycznego nie są aż tak częste, jak by nam się wydawało. U dzieci, szczególnie u najmłodszych ta manifestacja może być bardzo mocno zakamuflowana. Po spożyciu pokarmów mogą pojawić się np. wymioty, bóle brzucha, zaczerwienie twarzy. Rodzice czasami traktują to jako coś co jest zupełnie nieważne i zapominają o tym. Natomiast jeżeli taka reakcja pojawia się przy kolejnej podaży pokarmu, to rozpoznanie wstrząsu anafilaktycznego powinno wchodzić w grą.
Oczywiście są też ewidentne reakcje wstrząsu anafilaktycznego jak np. po ukąszeniu przez owady. I pamiętajmy, że dotyczy to również dzieci. Tutaj identyfikacja jest dosyć łatwa, ale nie zawsze. Jeżeli dziecko biega boso po trawie i nadepnie na owada, wpadając w rozpacz, rodzice mogą to traktować jako coś nieistotnego. Natomiast ta reakcja może rozwijać się dużo gwałtowniej np. niż w przypadku podaży na pokarmy. I to też powinno budzić niepokój.
Panie Profesorze, jaki jest schemat postępowania w przypadku wystąpienia u dziecka wstrząsu anafilaktycznego?
Jedynym lekiem, który de facto działa we wstrząsie anafilaktycznym jest adrenalina, wszystkie dodatkowe leki mają znaczenie pomocnicze. Jeżeli wstrząs anafilaktyczny występuje po raz pierwszy, to często nie mamy dostępu do adrenaliny. Wtedy wdrożenie samoleczenia czy leczenia przez rodziców jest zwykle opóźnione. Takiego pacjenta możemy przede wszystkim położyć na poziomej powierzchni, pamiętając o tym, żeby najpierw sprawdzić czy drogi oddechowe są drożne i czy serce bije. To bardzo ważne. Powinniśmy pamiętać również o tym, że sami zwykle nie jesteśmy w stanie pacjentowi pomóc i powinniśmy głośno wołać o pomoc. Osoba, która nam pomaga, powinna wezwać pomoc specjalistyczną. Jeżeli jest dostępna adrenalina, to powinniśmy ją podać. Są ampułkostrzykawki, które powinny być dostępne dla wszystkich pacjentów zagrożonych wstrząsem anafilaktycznym czy wstrząsem anafilaktycznym w wywiadzie, wtedy można je podać przez ubranie. Te ampułkostrzykawki, które nie są do tego przystosowane, najlepiej jest podawać domięśniowo w odkryte powierzchnie ciała i oczekiwać na fachową pomoc medyczną.
Wiemy, że jeżeli chodzi o diagnozowanie, ale także metody leczenia alergii, to w ostatnich latach dokonał się bardzo znaczący postęp. Takim miejscem, żeby wymienić te wszystkie ważne informacje są kongresy, sympozja, zjazdy. Wiem, że Pan Profesor ma zaproszenia do udziału w takich bardzo ważnych wydarzeniach. Ważnych nie tylko dla lekarzy ale też dla pacjentów.
Szczęśliwie właśnie ten rok, kiedy mam nadzieję powoli będziemy zapominać o erze COVID-19 i skupimy się znowu na tym co dla populacyjnego zdrowia jest bardzo istotne, a więc jeżeli chodzi o alergologię, będziemy mogli zająć się aktywną działalnością, to Polskie Towarzystwo Alergologiczne jest dumne z tego, że w tym roku może być gospodarzem Europejskiego Kongresu Europejskiej Alergologii i Immunologii Klinicznej. W lipcu będziemy mieli okazję w Krakowie gościć ten kongres. To będzie kongres hybrydowy, gdzie część kongresu będzie odbywać się w Madrycie, a część stacjonarna właśnie w Krakowie w połowie lipca.
Natomiast dla polskiej alergologii największym świętem, które celebrujemy co trzy lata jest Kongres Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, który odbędzie się na przełomie września i października. Zapraszamy do Katowic i również nie zapomnimy o tych osobach, które nie będą mogły się tam bezpośrednio udać i będziemy obrady transmitować.
