Obserwuj wroga, czytaj donosy i raporty, czyli 20 wskazań istotnych przy powszechnym stosowaniu antybiotyków. Część II

4/ Wrażliwość in vitro na daną substancję nie musi mieć przełożenia klinicznego.
Niezbędne jest doświadczenie praktyczne, np.: w warunkach in vitro kloksacylina działa na różne szczepy bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, to w klinice stosowana jest najczęściej w zakażeniach wywoływanych przez gronkowce.
W zakażeniach wywołanych przez pałeczki Gram-ujemne i drobnoustroje z rodzaju Enterococcus kloksacylina jest nieskuteczna.
Szczepy gronkowców oporne na kloksacylinę wykazują również oporność na inne penicyliny i cefalosporyny (całkowita oporność krzyżowa).
Większość szczepów gronkowców (w niektórych środowiskach nawet ponad 90%) wytwarza penicylinazy; ale jeśli szczep wrażliwy na kloksacylinę jest także wrażliwy na penicylinę, należy stosować penicylinę benzylową, która wykazuje wyższą aktywność od kloksacyliny w stosunku do wrażliwych szczepów gronkowców.
Czasami droga penetracji antybiotyku wiąże się np. ze stanem zapalnym. Do płynu mózgowo-rdzeniowego kloksacylina przenika tylko w stanach zapalnych.

5/ Nie należy dowolnie stosować bez odpowiedniego przygotowania merytorycznego jednego antybiotyku w skojarzeniu z innymi substancjami o działaniu bakteriostatycznym: np. tetracyklina, erytromycyna, sulfonamidy, ponieważ obserwuje się antagonistyczne działanie przeciwbakteryjne, kolejna triada antagonistycznych działań przeciwbakteryjnych to klindamycyna, makrolity, erytromycyna.
Doksycyklina będąca półsyntetyczną tetracykliną nie może być podawana równocześnie z penicylinami, meropenem, imipenem, cefalosporynami.
Podawanie penicyliny z antybiotykami o działaniu bakteriostatycznym, jak chloramfenikol, erytromycyna, sulfonamidy, tetracykliny, może zmniejszać bakteriobójcze działanie penicylin, zatem należy unikać ich jednoczesnego podawania.
Chloramfenikolu nie należy podawać jednocześnie z penicylinami i cefalosporynami, ze względu na działanie antagonistyczne. Nie należy podawać chloramfenikolu z antybiotykami makrolidowymi, gdyż mają ten sam mechanizm działania. Istnieją doniesienia o toksycznym działaniu kolchicyny podawanej jednocześnie z klarytromycyną, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku zakończone zgonem.
Aminoglikozydy działają synergistycznie z większością antybiotyków ß-laktamowych, / jakkolwiek w kilku przypadkach u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek obserwowano zmniejszone działanie aminoglikozydów.
Natomiast właściwy dobór substancji bakteriostatycznych może dać korzystne działanie synergiczne występujące podczas leczenia skojarzonego. np.: obserwowany jest korzystny synergizm działania wobec bakterii beztlenowych w przypadku pary klindomycyna z lewofloksacyną.

6/ W przypadku leczenia antybiotykami może dochodzić do nadkażenia niewrażliwymi drobnoustrojami, np. podczas stosowania teikoplaniny, szczególnie długotrwałego, może dojść wystąpić dodatkowe zakażenie drobnoustrojami niewrażliwymi.
W nadkażeniach mamy ryzyko wystąpienia ich w różnych lokalizacjach.
Wystąpienie nadkażeń, szczególnie szpitalnego zapalenia płuc, wydaje się wiązać z gorszymi wynikami leczenia. Należy ściśle kontrolować, czy u pacjenta nie występuje nadkażenie. Jeśli po rozpoczęciu leczenia np. tygecykliną okaże się, że u pacjenta występuje ognisko zakażenia inne niż pierwotne - powikłane zakażenie skóry i tkanek miękkich czy powikłane zakażenie wewnątrzbrzuszne, należy rozważyć wdrożenie alternatywnej antybiotykoterapii, o wykazanej skuteczności w leczeniu takich zakażeń.
Kolejne szczególnie niebezpieczne u pacjentów w stanach określanych jako trudnych są nadkażenia grzybami. Obserwujemy nadmierny wzrost Candida.
Przedłużone stosowanie popularnej amoksycyliny, kloksacyliny może sporadycznie powodować nadmierny wzrost opornych bakterii lub drożdżaków. Należy uważnie obserwować, czy u pacjenta nie występują niepokojące objawy i stosownie reagować.
Do leków przeciwgrzybicznych zaliczamy: nystatynę-antybiotyk polienowy, amfoterycynę B także w formie liposomalnej, azole – flukonazol, itrakonazol, posakonazol, vorikonazol, inne- anidulafungina, flucytozyna, kaspafungina, micafungina.
W przypadku azoli zwracamy szczególną uwagę na możliwość interakcji lekowych z produktami stosowanymi w terapii chorób współistniejących.