Oczy są nie tylko zwierciadłem duszy ale i zwierciadłem ogólnego stanu zdrowia. Jak żaden inny organ są stale narażane na działanie czynników środowiskowych, pod wpływem których z biegiem lat istotnie degradują się ich naturalne zdolności ochronne. We współczesnym świecie godziny przed ekranem również znacząco przyczyniają się do obniżenia sprawności widzenia. Stres, palenie papierosów, brak odpowiedniej ochrony przed światłem słonecznym, przebywanie w suchym powietrzu zamkniętych pomieszczeń są poważnymi czynnikami ryzyka. Zaniedbane lub niezdiagnozowane w porę schorzenia ogólnoustrojowe podstępnie pogarszają zdrowie oczu i powodują poważne choroby tego narządu. A niewłaściwa dieta bezpośrednio i pośrednio nieodwracalnie wpływa na kondycję i przyspieszone procesy starzenia.
Aby opóźnić starzenie się wzroku należy przede wszystkim od najmłodszych lat zadbać o odpowiedni styl życia, którego najistotniejszym elementem jest dieta. Zarówno ta, która na co dzień dostarcza odpowiednich składników odżywczych i antyoksydacyjnych, jak i ta, która pomaga utrzymać właściwą masę ciała. Otyłość jest bowiem istotnym zagrożeniem dla zdrowia oczu. Dodatkowe kilogramy nie ograniczają wprawdzie zdolności widzenia, ale nadwaga przyczynia się do rozwoju wielu groźnych chorób takich jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, których konsekwencją są poważne uszkodzenia narządu wzroku. Jednym z najcięższych, ale i najczęstszych powikłań cukrzycy jest retinopatia cukrzycowa, którą uznaje się za główną przyczynę ślepoty w krajach rozwiniętych u pacjentów w przedziale wiekowym 20 – 65 lat. W jej przebiegu dochodzi do upośledzenia mikrokrążenia siatkówki. To z kolei uruchamia ciag dalszych nieprawidłowości i zmian na dnie oka. U osób z cukrzycą typu 2 retinopatia rozwija się stosunkowo szybko – nawet w ciągu 3 lat od rozpoznania choroby. Wszelkie wahania poziomu cukru we krwi mają bardzo niekorzystny wpływ na mikrokrążenie siatkówki i mogą sprzyjać szybszemu postępowi retinopatii. Z kolei nadciśnienie tętnicze i zaburzenia gospodarki lipidowej prowadzą do zaawansowanych zmian w dnie oka i utraty ostrości widzenia. Do chorób prowadzących do degradacji widzenia zalicza się również zwyrodnienie plamki żółtej, w którym do istotnych czynników ryzyka zalicza się nadwagę, cukrzycę i nadciśnienie tętnicze ale także niewłaściwą dietę.
Dieta, która skutecznie ochroni narząd wzroku powinna być źródłem witamin, kwasów tłuszczowych omega 3, antocyjanów (barwniki należące do grupy polifenoli), luteiny i minerałów takich jak miedź, cynk, mangan, selen i cynk. Należy włączyć do niej dużą codzienną porcję warzyw i owoców, oleje roślinne i produkty pełnoziarniste, ryby i owoce morza, a także orzechy i pestki. Oczywiście istotnie jest właściwe zbilansowanie diety, bowiem zarówno nadmiar pewnych substancji jak i ich niedobór są równie szkodliwe dla organizmu. Dla przedłużenia młodości oczu bardzo ważnym elementem są przede wszystkim kwasy tłuszczowe Omega 3 w tym kwas DHA i EPA. Stanowią one budulec tkanki nerwowej siatkówki. Niestety niedobory pod tym względem są częstym zjawiskiem. Ich niska podaż w codziennej diecie jest spowodowana zbyt małą ilością ryb obecnych w menu oraz odpowiednich tłuszczów. Aby je uzupełniać należy co najmniej dwa razy w tygodniu spożywać łososia, makrelę, dorsza lub sardynki – nawet te w puszce spełniają swoje zadanie. Należy także dbać o uzupełnianie diety oliwą z oliwek oraz orzechami i pestkami słonecznika czy dyni.
Innym istotnym elementem diety są witaminy, które mają działanie antyoksydacyjne. Stymulują syntezę kolagenu, który odpowiada za elastyczność naczyń krwionośnych. Jedną z najważniejszych witamin, wspomagających zdrowie oczu, jest witamina A. Jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania fotoreceptorów siatkówki. Jej niedobór prowadzi do tzw. kurzej ślepoty oraz zwyrodnienia plamki żółtej. Znaczny, stale utrzymujący się ubytek tej witaminy doprowadzić może nawet do całkowitej utraty wzroku. Jest łatwo dostępna, bowiem znajdziemy ją w popularnych warzywach i owocach takich jak marchew, szpinak, papryka czerwona, brokuły czy mango i dynia. Znajdziemy ją również w produktach odzwierzęcych takich jak wątróbka, żółtko jaja, twaróg, masło. Na ostrość wzroku wpływają witaminy z grupy B. Witaminy C i E jako najlepsze przeciwultleniacze zwalczają wolne rodniki, groźne również dla oczu.
Jeśli chodzi o składniki mineralne w diecie zapobiegającej starzeniu się wzroku jednym z najważniejszych jest cynk. Bierze on udział w wytwarzaniu rodopsyny, dzięki której rozróżniamy odcienie szarości, ułatwiającej widzenie po zmierzchu, chroni więc przed „kurzą ślepotą” . Najlepsze źródła cynku to: jaja, ryby, pieczywo pełnoziarniste, orzechy i nasiona. Ważne są też selen, miedź i mangan zwalczające wolne rodniki Miedź ponadto utrzymuje wiązania kolagenowe, przez co zapewnia odpowiednią trwałość naczyń krwionośnych oka. Z kolei najlepszą profilaktykę i ochronę przed szkodliwym wpływem promieniowania UV stanowi luteina i zeaksantyna. Nie bez powodu znajdują się one w wielu suplementach przeznaczonych do ochrony oczu przed przedwczesnym starzeniem. Luteina działa na zasadzie filtra, zabezpieczającego wzrok przed szkodliwym działaniem światła słonecznego z kolei zeaksantyna chroni przed działaniem światła niebieskiego emitowanego przez ekrany telefonów , telewizorów i komputerów. Są to dwa bezcenne przeciwutleniacze, które pełnią rolę „naturalnych okularów przeciwsłoneczne”. Najbogatszym źródłem tych substancji są zielone warzywa, zwłaszcza jarmuż, zielona kapusta, dynia ale także wszystkie borówki porzeczki i maliny.
W trosce o oczy należy spożywać odpowiednia ilość płynów w ciągu dnia. Najlepsza jest woda, która pita regularnie, małymi łykami zabezpiecza oczy przed suchością i zaczerwienieniem. Odpowiedni nawilżone gałki oczne są mnie podatne za działanie patogenów i alergii. Jest to szczególnie ważne dla osób pracujących przed komputerem i przebywających w klimatyzowanych pomieszczeniach.
