Finansowanie
Zgodnie z zapowiedziami, w budżecie państwa powstanie odrębny państwowy fundusz celowy dedykowany ochronie zdrowia. Na razie nie jest pewne, jak będzie finansowany, ponieważ rząd oficjalnie wycofał się w grudniu z pomysłu wdrożenia podatku jednolitego, który zastąpiłby m.in. składkę zdrowotną i emerytalną. Będzie to jednak pewnie forma podatku, a nie składki. Od 2018 roku wpływy na zdrowie z naszych pensji mają być zwiększane o dodatkowe środki z budżetu, tak aby w 2025 roku suma publicznych wydatków na zdrowie osiągnęła 6 proc. PKB. Państwowy Fundusz Celowy Zdrowie będzie finansował m.in. świadczenia zdrowotne i refundację leków. Część dzisiejszych zadań NFZ przejmie minister zdrowia, natomiast kontraktowanie świadczeń przejdzie do wojewódzkich urzędów zdrowia. Wojewódzkie urzędy będą działać przy urzędach wojewodów na zasadzie administracji niezespolonej i podlegać pionowo Ministerstwu Zdrowia. Minister zdrowia będzie nadzorował wojewódzkie urzędy zdrowia, zarządzał refundacją leków, finansowaniem świadczeń wysokospecjalistycznych, będzie także ustalał ogólnopolskie warunki zawierania umów na świadczenia zdrowotne.
Urząd Zdrowia Publicznego
W bieżącym roku ministerstwo będzie także pracowało nad utworzeniem Urzędu Zdrowia Publicznego. Nowe rozwiązanie oparte będzie na budżetowym finansowaniu z państwowego funduszu celowego. Urząd Zdrowia Publicznego zostanie powołany po to, by zintegrować cały rozproszony system zarządzania zdrowiem publicznym w Polsce i aby usprawnić działania prowadzone obecnie na rzecz zdrowia obywateli przez kilka różnych instytucji. UZP ma zastąpić kilka istniejących dzisiaj podmiotów zajmujących się tymi zadaniami. Chodzi m.in. o Państwową Inspekcję Sanitarną, część profilaktyki z NFZ, Krajowe Centrum ds. AIDS, Biuro Krajowego Urzędu ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Urząd ten ma być wspierany merytorycznie przez Państwowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH.
Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych
W 2017 roku nastąpi także częściowe odejście od zasady kontraktowania konkretnych świadczeń w leczeniu szpitalnym i AOS. Placówki, których oddziały szpitalne znajdą się w sieci szpitali, mają dostawać ryczałtowe finansowanie na większość świadczeń, zamiast rozliczania pojedynczych procedur. Szpitale zostaną podzielone na kilka kategorii (ze względu na liczbę i typ oddziałów), co jednak nie oznacza wprowadzenia wyczekiwanej referencyjności. Do każdej kategorii będą przypisane określone zakresy świadczeń, na które szpitale otrzymają z budżetu środki w wysokości opartej na historycznej realizacji świadczeń (w tym roku na podstawie roku 2015). Jeśli szpital będzie chciał udzielać innych świadczeń – niż sieć przewiduje dla tego typu placówek – lub np. otworzyć nowy oddział, który w sieci będzie się mógł znaleźć dopiero po kilku latach, będzie mógł zabiegać o publiczne środki na leczenie na podobnych zasadach jak obecnie, czyli konkursów, walcząc o pieniądze z placówkami spoza sieci. Tyle tylko, że pieniędzy na konkursy zostanie o wiele mniej niż teraz. Aż 91 proc. środków finansujących świadczenia szpitalne będzie trafiać do sieci, a 9 proc. zostanie na konkursy. Tak wynika z projektu ustawy, ale w praktyce może się okazać, że do rozdysponowania poza siecią zostanie jeszcze mniej. W odniesieniu do świadczeń z zakresu AOS i rehabilitacji leczniczej do sieci trafić ma odpowiednio 37 proc. i 27 proc. pieniędzy wydawanych obecnie na te typy świadczeń.
Funkcjonalna sieć szpitali
Jednym z priorytetów planowanej reformy jest utworzenie sieci szpitali – czyli tzw. System PSZ (podstawowe szpitalne zabezpieczenie świadczeń opieki zdrowotnej) – w ramach której wyodrębnione zostaną trzy podstawowe poziomy zabezpieczenia zdrowotnego (stopnie od I do III) oraz trzy poziomy specjalistyczne (szpitale pediatryczne, szpitale onkologiczne lub pulmonologiczne oraz instytuty). Przy czym to, czy szpital jest np. powiatowy lub wojewódzki nie będzie przesądzać do jakiej kategorii trafi. Liczyć się bowiem będzie to, jakie ma oddziały. Większa placówka powiatowa może być w II poziomie, a rozbudowany szpital wojewódzki w III. Obecnie prowadzony zakres działalności leczniczej będzie więc determinował to, do jakiego poziomu zakwalifikowany będzie dany świadczeniodawca – ale w przyszłości ten przydział może być zmieniony. Kwalifikacji do danego poziomu systemu zabezpieczenia będzie się dokonywać na okres kolejnych 4 lat kalendarzowych. Pierwsze wykazy podmiotów zakwalifikowanych do PSZ zostaną ogłoszone nie później niż do dnia 31 marca 2017 r., z terminem obowiązywania od dnia 1 lipca 2017 roku. Wokół tego, jakie będą dokładnie kryteria włączania oddziałów i placówek do sieci nadal toczy się dyskusja. W połowie grudnia ministerstwo przekazało partnerom społecznym zmienioną wersję projektu ustawy i towarzyszących mu rozporządzeń, ze złagodzonymi kryteriami włączenia do sieci. Najwięcej zyskają na tym szpitale powiatowe i część placówek prywatnych. Utworzono też dodatkowe furtki, by szpitale i oddziały niespełniające kryteriów i tak włączyć do sieci. Prace nad projektem nadal trwają. Celem nowelizacji jest zabezpieczenie dostępu pacjentów do leczenia szpitalnego oraz AOS w poradniach przyszpitalnych, a także zapewnienie ciągłości i kompleksowości udzielanych świadczeń. Tylko szpitale w sieci będą miały zagwarantowany kontrakt na zasadzie ryczałtu, który będzie obliczany m.in. w zależności od liczby pacjentów w poprzednim roku. Dotychczasowe kontrakty zostaną automatycznie przekształcone w umowy według nowych przepisów. Szpitale poza siecią będą musiały ubiegać się o kontrakty na dotychczasowych zasadach – ale obowiązywanie umów na opiekę psychiatryczną i leczenie uzależnień, które w sieci się nie znajdą, ustawa wydłuży do 31 grudnia 2017 roku. Placówki zdrowia ujęte w sieć zostaną wpisane w wykaz szpitali sporządzany przez NFZ oraz publikowany w Biuletynie Informacji Publicznej Funduszu. Pierwsze listy mają powstać do 30 kwietnia 2017 r. i wejdą w życie 1 lipca 2017 roku. Wykazy obejmą szpitale ze wskazaniem profili ich działalności i będą obowiązywać przez 4 lata.
Powszechny dostęp do POZ
W 2017 roku mają zacząć obowiązywać także zmiany w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ). Z początkiem roku weszły w życie przepisy, dzięki którym NFZ nie będzie już ścigał finansowo osób, które skłamały w deklaracjach, że są ubezpieczone – choć nie były zgłoszone do ubezpieczenia. Wprowadzono też abolicję wobec tych, którzy już wcześniej to zrobili. Od połowy roku zaś ma zacząć wchodzić w życie pierwsza osobna ustawa poświęcona POZ (pod koniec grudnia projekt trafił do konsultacji). Na początek pacjentów mają leczyć zespoły POZ, w ramach których (z utrzymaniem samodzielności finansowej) będą współpracować ze sobą lekarz, pielęgniarka, położna, a tam gdzie będzie to możliwe w przyszłości także np. dietetyk czy fizjoterapeuta. Zmiany umożliwią też premiowanie lekarzy za efekty leczenia. Jedną z najważniejszych ról przewidzianych dla zespołów POZ będzie bowiem leczenie osób chorych przewlekle. Za utrzymanie ich w stanie stabilnym (np. w cukrzycy, nadciśnieniu) lekarze będą dostawać dodatkowe pieniądze. Przez cały 2018 rok ma trwać pilotaż kolejnej ważnej zmiany – koordynacji przez POZ leczenia chorych w innych placówkach – szpitalach i poradniach oraz przekazanie budżetu powierzonego na leczenie koordynowane (lekarz POZ umawiałby i opłacał więcej badań i wizyt u specjalistów). Uwagi do projektu zmian w POZ można składać do 1 lutego br.
Informatyzacja ochrony zdrowia
W kwestii informatyzacji ochrony zdrowia, termin wejścia w życie elektronicznej dokumentacji medycznej został przesunięty na 1 stycznia 2018. W 2017 roku ministerstwo będzie kontynuowało jednak krajowy Projekt P1 (Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych), zakładając jednak ograniczenie jego zakresu do najbardziej powszechnych i oczekiwanych przez pacjentów i profesjonalistów medycznych usług, tj. e-recepty, wsparcia wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej, e-skierowania oraz dostępu pacjenta do tych usług poprzez Internetowe Konto Pacjenta. Resort zdrowia podkreśla, że funkcjonalności, które obecnie są planowane do realizacji w ramach P1 bardzo istotnie wpisują się w plan reformy, zwłaszcza w obszarze wzmocnienia roli POZ i opieki koordynowanej poprzez zapewnienie dostępu zespołom POZ do elektronicznej dokumentacji medycznej pacjenta wytworzonej w innych placówkach i do informacji o receptach, a co za tym idzie o lekach przyjmowanych przez pacjentów.
Podwyżki
Rok 2017 to także dalsze negocjacje wynagrodzeń. Najmniej zarabiający pracownicy medyczni pierwsze podwyżki prawdopodobnie otrzymają w drugiej połowie 2017 roku. Zgodnie z projektem, najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustalane będzie jako iloczyn współczynnika pracy dla danej grupy zawodowej i wysokości przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym (do końca 2019 r. wynagrodzenie minimalne ustala się jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty 3900 zł brutto, czyli wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2015 r.). Podmiot leczniczy na dzień 1 lipca każdego roku będzie dokonywał podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny, o ile będzie ono niższe niż zapisane w ustawie. W projekcie określono dziewięć grup zawodowych według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku (w tym specjalizacji, wykształcenia). Dla każdej z tych grup ustalono oddzielny współczynnik pracy (od 0,64 do 1,27). Projekt ustawy zakłada, że docelowa wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego miałaby zostać osiągnięta dopiero po upływie okresu przejściowego – do końca 2021 roku. W tym czasie podmioty lecznicze, w wyniku corocznych rozmów, będą ustalać ze związkami zawodowymi wysokość stopniowego wzrostu wynagrodzeń, jednak nie mniej niż 20 proc. w roku (w 2017 r. 10 proc.).
Rewolucja w Państwowym Ratownictwie Medycznym
Nowy rok to także dalsze prace nad wprowadzeniem nowelizacji ustawy o państwowym ratownictwie medycznym, której głównym celem jest „upaństwowienie” systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego (PRM). Nowelizacja zakłada wiele ważnych zmian, zaproponowano m.in., aby umowy na świadczenia zdrowotne z ratownictwa realizowały wyłącznie samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe oraz spółki kapitałowe z co najmniej większościowym udziałem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub publicznych uczelni medycznych. Pozostałe zmiany, które zapowiedział resort, to rezygnacja ze specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego (ZRM) na rzecz zespołów podstawowych w co najmniej trzyosobowym składzie, bez lekarzy. Z tym jednak, że po konsultacjach społecznych brane jest pod uwagę jednak zostawienie części zespołów specjalistycznych. Wprowadzony ma być również motocyklowy ZRM, funkcjonujący przez 5 miesięcy w roku, od maja do końca września, po 12 godzin na dobę. Ma to pozwolić na szybkie dotarcie do osoby będącej w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego w zakorkowanych miastach. Projekt przewiduje także, że osoby zatrudnione w ratownictwie mają być obowiązkowo zatrudnione na podstawie umów o pracę. Również dyspozytorzy medyczni mają być zatrudniani przez wojewodę na podstawie stosunku pracy. Zgodnie z propozycjami MZ zmiany w systemie ratownictwa medycznego mają wchodzić w życie stopniowo od 1 stycznia 2018 roku. System w pełni zacznie zaś obowiązywać od 2020 roku.
Rozszerzenie systemu szczepień ochronnych
Po ponad dekadzie resort zdrowia znalazł także pieniądze na rozszerzenie obowiązkowego kalendarza szczepień ochronnych. Zgodnie z rekomendacjami pediatrów i immunologów od 2017 r. wszystkie niemowlęta w kraju będą szczepione przeciwko pneumokokom. Szczepionki, za które do tej pory rodzice musieli dodatkowo płacić (jedna dawka około 220 złotych), teraz będą dostępne dla wszystkich bez konieczności uiszczania dodatkowych kosztów. Ministerstwo wydało na zakup 1,2 mln dawek 104 mln zł.
Rynek apteczny
Szykują się też duże zmiany w prawie farmaceutycznym. Są one wpisane w kilka różnych nowelizacji. Jedna z nich – przygotowana przez parlamentarzystów – przewiduje, że nowo tworzone placówki będą mogły prowadzić wyłącznie osoby z wykształceniem farmaceutycznym (tzw. zasada apteki dla aptekarza). Po drugie, zezwolenia na prowadzenie nie otrzyma ktoś, kto już prowadzi cztery placówki lub więcej. I po trzecie: wprowadzone zostaną kryteria demograficzne i geograficzne. Oznacza to, że zezwoleń na utworzenie nowej apteki nie będzie się wydawało tam, gdzie istnieje już jedna na 3000 mieszkańców lub mniej. Chyba że miałaby ona znajdować się w odległości co najmniej jednego kilometra w linii prostej od istniejących już placówek. Planowane są też ograniczenia w sprzedaży pozaaptecznej. Ze 137 substancji czynnych, które dziś w postaci leków można kupić w ogólnodostępnych sklepach i na stacjach benzynowych, na liście pozostanie jedynie 17. Są to między innymi leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i stosowane w przypadku dolegliwości żołądkowych. Ze sklepów zniknie natomiast między innymi węgiel leczniczy, kwas foliowy, tabletki i syropy na gardło. Te preparaty będzie można kupić wyłącznie w aptece. Dodatkowo zmiany będą miały na celu wzmocnienie rodzinnych aptek lokalnych. Obecnie projekt został przekazany do konsultacji społecznych na trzy tygodnie. Nowe przepisy mają wejść w życie 30 dni od daty ogłoszenia. Sklepy będą miały rok na wyprzedanie zgromadzonych zapasów leków, które nie znajdą się na tej liście.
* * *
Opisane wyżej zmiany, które zostały zapowiedziane przez resort zdrowia, mają być wdrażane stopniowo, w sposób gwarantujący pacjentom bezpieczeństwo zdrowotne, a lecznicom – niezakłócone funkcjonowanie. Pierwsza część reformy, dotycząca finansowania szpitali i podstawowej opieki zdrowotnej, zostanie wprowadzona w lipcu 2017 roku. Od 1 stycznia 2018 roku prawdopodobnie nie będzie już NFZ, służba zdrowia będzie finansowana z budżetu państwa. Ostateczny zaś termin uruchomienia platformy e-Zdrowie został przesunięty o kolejne 5 lat, tj. do 30 marca 2020 roku.
Źródło: „Służba Zdrowia” 1/2017
