Koronawirus wykazuje neurotropizm. Działa na niego zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio poprzez mechanizm autoimmunologiczny. Neurotropizm wiąże się z przenikaniem koronawirusa do struktur układu nerwowego i ich bezpośrednim uszkodzeniem.
Drugi mechanizm uszkadzania komórek nerwowych w przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 polega na reakcji autoimmunologicznej organizmu. Wiąże się ona z mimikrą molekularną. W jego wyniku uruchamiany jest proces zapalny, który niszczy struktury układu nerwowego. Wtedy często nie wykrywa się cząstek wirusa w określonym obszarze mózgu, a mimo to widoczne są reakcje, które zostały przez niego wyindukowane.
„Long COVID-19” jest często związany z łagodnymi objawami neurologicznymi, takimi jak mgła mózgowa, zawroty głowy, ból głowy, bezsenność, utrata węchu lub smaku itp. Z drugiej strony, w każdej grupie wiekowej COVID-19 może powodować udary niedokrwienne, neuropatie czaszkowe i zespół Guillaina-Barrégo zarówno w fazie ostrej, jak i przewlekłej. Carlos del Rio i in. opisali zapalenie mózgu wywołane wirusem oraz występowanie mgły mózgowej i napadów padaczkowych kilka miesięcy po pierwotnej infekcji. Co więcej, COVID-19 zwiększa ryzyko zaburzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Parkinsona i choroba Alzheimera w dłuższej perspektywie. Stwierdzono, że poważne objawy neurologiczne częściej występują u pacjentów z ciężką chorobą COVID-19, starszych i ze współistniejącymi chorobami. Ponadto u tych pacjentów częściej występuje zapalenie mózgu i rdzenia / zespół przewlekłego zmęczenia (ME/CFS), podobnie jak w przypadku innych infekcji wirusowych, takich jak SARS, MERS i HIV. Ponadto chorzy na COVID-19 częściej cierpią na powikłania neurologiczne, takie jak zaburzenia poznawcze, w tym dezorientacja i utrata pamięci, które utrzymują się przez dłuższy czas. Wydaje się, że wirus nie może zainfekować mózgu, a objawy są wtórną konsekwencją zapalenia mózgu.
Z badań opublikowanych na łamach magazynu „Lancet Psychiatry” wynika, że aż jedna na trzy osoby, które przeszły zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 doświadczyła długotrwałych problemów ze zdrowiem psychicznym lub symptomów neurologicznych. U 34% ozdrowieńców zdiagnozowano schorzenie neurologiczne lub psychiczne w ciągu sześciu miesięcy od zakażenia. Najczęściej diagnozowanym schorzeniem były stany lękowe (17%) i wahania nastroju (14%). Symptomy neurologiczne wykrywano najczęściej u ozdrowieńców, którzy w czasie przechodzenia COVID-19 byli hospitalizowani – dotyczyło to 39% z nich. W Wielkiej Brytanii w 2020 roku system opieki psychiatrycznej otrzymał w okresie pandemii o 20% więcej zgłoszeń z prośbą o pomoc, ale jednocześnie z powodów sanitarnych i organizacyjnych zmalały w podobnej proporcji możliwości jej udzielania. Ten nadmiar zgłoszeń wynika zarówno ze skutków opisanego wyżej przewlekłego stresu, ale także z ujawnienia się wpływu faktycznych zakażeń wirusem SARS-CoV-2 na stan psychiczny pacjentów. Paradoksalne wyniki pokazało holenderskie badanie oceniające występowanie objawów lęku, depresji, natręctw oraz poczucia samotności. W okresie pandemii objawy te były bardziej nasilone u osób bez wcześniej stwierdzonych chorób psychiatrycznych w porównaniu z pacjentami psychiatrycznymi. Pacjenci psychiatryczni również doznawali zaostrzenia tych objawów, lecz w mniejszym stopniu niż osoby zdrowe. Stawiana jest teza, że osoby z zaburzeniami psychicznymi są obarczone większym ryzykiem zachorowania na COVID-19. Z kolei zachorowanie na COVID-19 skutkuje wzrostem pierwszorazowych zaburzeń psychicznych oraz częstszymi nawrotami zaburzeń wcześniejszych. W amerykańskim badaniu (ponad 60 tys. osób) stwierdzono, że zachorowanie na jakiekolwiek zaburzenie psychiczne w roku poprzedzającym zwiększa ryzyko zachorowania na COVID-19. Ryzyko to dodatkowo wzrasta u osób powyżej 76. roku życia. Z drugiej strony w okresie od 14 do 90 dni po rozpoznaniu COVID-19 występuje istotnie zwiększone ryzyko zaburzeń psychicznych u ok. 18% pacjentów (w tym nowych zaburzeń psychicznych u ok. 6%). W szczególności są to zaburzenia lękowe, bezsenność i otępienie. Natomiast ryzyko ujawnienia się otępienia u osób powyżej 65. roku życia, które przechorowały COVID-19, wyniosło 1,6%.
Ciekawe wnioski płyną z porównania powikłań neurologicznych po przechorowaniu grypy i COVID-19. Wyniki naszych badań wskazują, że choroby mózgu i zaburzenia psychiczne są częstsze po przejściu COVID-19 niż po przejściu grypy czy innych zakażeń układu oddechowego. Badacze przeanalizowali dane na temat u ponad 236 tys. osób, które przeszły COVID-19, w większości z USA. Badacze porównali dane na temat ich stanu zdrowia ze stanem zdrowia osób, które – w tym samym czasie – przechodziły grypę lub inne choroby układu oddechowego. Z analizy wynika, że osoby, które przeszły COVID-19 są o 44% bardziej narażone na powikłania neurologiczne lub psychiatryczne niż osoby, które przeszły grypę. Były też o 16% bardziej narażone na to niż osoby, które przeszły inne infekcje układu oddechowego. U jednego na 50 chorych na COVID-19 wykryto udar niedokrwienny mózgu.
Jednocześnie, że możliwe jest, iż u ozdrowieńców częściej diagnozowano choroby neurologiczne i psychiczne ponieważ „skupiano na nich większą uwagę medyczną” niż na osobach, które przeszły inne infekcje dróg oddechowych, co oznacza, że dane wcale nie niosą jasnej i bezspornej odpowiedzi na pytanie o zagrożenie powikłaniami COVID-19 w tym obszarze badań. Dalsze i długoterminowe badania we właściwym czasie mogą zapewnić lepsze zrozumienie neurologicznych i psychologicznych objawów COVID-19.
Co więcej, różne długoterminowe skutki związane z COVID-19 są wciąż nieznane i mogą stać się widoczne po latach. Istnieją obawy, że pandemia doprowadzi do znacznego napływu osób walczących z trwałymi objawami i niepełnosprawnością wynikającą z zakażenia wirusem. Ponadto niektóre uszkodzenia narządów mogą być skutkiem ubocznym intensywnego leczenia, takiego jak intubacja czy terapia stosowana podczas hospitalizacji.
Warto przeczytać
Warto przeczytać
Warto przeczytać
Warto przeczytać
Warto przeczytać
Warto przeczytać
