Jak czytamy w Ocenie Skutków Regulacji, planowana inwestycja stanowi odpowiedź na rosnące potrzeby zdrowotne mieszkańców województwa podlaskiego oraz świadczeniobiorców spoza regionu, wynikające z wyraźnego trendu starzenia się populacji wschodniej części kraju. Dynamicznie rosnąca liczba osób starszych, obciążonych wielochorobowością, w szczególności chorobami nowotworowymi, wymagających kompleksowego leczenia rehabilitacyjnego i opiekuńczego, prowadzi do wzrostu zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne przeznaczone dla tej grupy pacjentów. Ponadto, problem ciągłego wzrostu zachorowań na nowotwory złośliwe, zwłaszcza raka płuc, stwarza pilną potrzebę wdrażania nowoczesnych procesów leczenia onkologicznego.
Znaczący wzrost liczby osób starszych, które często borykają się z wieloma problemami zdrowotnymi i niepełnosprawnością, prowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na różnorodne świadczenia opieki zdrowotnej, szczególnie skierowane do tej grupy populacji. Obserwowany spadek umieralności, w dużej mierze wynikający ze zmniejszenia współczynników zgonów wśród osób dorosłych i starszych, powoduje, iż z jednej strony coraz więcej osób dożywa podeszłego wieku, z drugiej zaś strony przyczynia się to do współwystępowania licznych chorób przewlekłych w starszym wieku. W związku z prognozowanym, znaczącym wzrostem liczby osób starszych, należy spodziewać się wzrostu zapotrzebowania na lekarzy specjalistów w zakresie schorzeń przewlekłych i zwyrodnieniowych, neurologicznych, a także na świadczenia rehabilitacyjne.
Województwo podlaskie, liczące 1,2 miliona mieszkańców (co stanowi 3,1 proc. ludności kraju), należy do regionów o najwyższych wartościach oczekiwanej długości życia dla obu płci w kraju. Choć obecnie struktura demograficzna województwa, zarówno na poziomie całego regionu, jak i poszczególnych powiatów, jest zbliżona do struktury ludności kraju, prognozy wskazują na intensywne starzenie się populacji województwa. Zjawisko to jest silniej związane z wydłużeniem długości życia, w porównaniu do innych regionów kraju. Równocześnie proces starzenia się populacji osób starszych, szczególnie wzrost udziału osób w wieku 80–85 lat i starszych, postępuje szybciej niż w skali ogólnopolskiej. W związku z tym, należy spodziewać się wzrostu zapotrzebowania na świadczenia zdrowotne, w tym opiekę długoterminową dla osób starszych, co będzie generować presję popytową na te świadczenia.
W ciągu ostatnich dwóch dekad liczba osób powyżej 60. roku życia w 300-tysięcznym Białymstoku wzrosła o około 50 proc., podczas gdy liczba dostępnych łóżek szpitalnych w mieście pozostała na niezmienionym poziomie. Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku, zwany dalej „USK”, nadzorowany przez Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, od lat pełni kluczową rolę jako główny podmiot odpowiedzialny za zapewnienie opieki szpitalnej i długoterminowej pacjentom makroregionu północno-wschodniego, w tym w szczególności pacjentom starszym. Z danych Bazy Analiz Systemowych i Wdrożeniowych, prowadzonej przez Ministerstwo Zdrowia, wynika, że w 2022 r. USK przyjął blisko 56 tysięcy pacjentów, co stanowi ponad połowę wszystkich przyjęć pacjentów w publicznych szpitalach w Białymstoku.
Należy podkreślić, że blisko 40 proc. pacjentów przyjmowanych przez szpitalny oddział ratunkowy USK w ramach ostrych dyżurów stanowią osoby powyżej 60. roku życia, a ponad 30 proc. stanowią osoby powyżej 70 roku życia Oddziały internistyczne i neurologiczne USK w znaczącej mierze koncentrują swoją działalność na opiece nad pacjentami w podeszłym wieku, pełniąc od wielu lat de facto funkcję oddziałów geriatrycznych. W związku z dynamicznymi zmianami demograficznymi na terenie miasta i regionu, a także z koniecznością corocznego udzielania świadczeń zdrowotnych dziesiątkom tysiecy seniorów, USK zmaga się z wyjątkowo dużym obciążeniem infrastruktury łóżkowej. Taka sytuacja często skutkuje koniecznością hospitalizacji ciężko chorych pacjentów na korytarzach USK, co dodatkowo uwidacznia problem niewystarczającej liczby miejsc szpitalnych. Znaczna liczba hospitalizacji osób w podeszłym wieku z obszaru miasta i regionu wymaga wdrożenia odpowiednich zabiegów rehabilitacyjnych oraz zapewnienia dalszej długoterminowej opieki. W Białymstoku, będącym miastem o populacji liczącej kilkaset tysięcy mieszkańców, nie funkcjonuje obecnie żaden zakład opiekuńczo-leczniczy ani zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, co skutkuje całkowitym brakiem miejsc dla pacjentów.
W województwie podlaskim występuje znaczący deficyt świadczeń zdrowotnych z zakresu rehabilitacji leczniczej, realizowanych zarówno w warunkach stacjonarnych (zaledwie 18 ośrodków), jak i w warunkach ambulatoryjnych gdzie działa jedynie 37 świadczeniodawców. Sytuacja ta plasuje region na ostatnim miejscu w kraju pod względem dostępności do tych świadczeń. Wobec powyższego istnieje pilna konieczność zwiększenia liczby miejsc szpitalnych w oddziałach internistycznych i geriatrycznych, utworzenia pierwszych w mieście zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz dalszej rozbudowy infrastruktury oddziałów rehabilitacyjnych w celu poprawy dostępności do tych kluczowych świadczeń.
USK hospitalizuje znaczną liczbę pacjentów onkologicznych i jest jedynym w makroregionie północno-wschodnim ośrodkiem specjalizującym się w interdyscyplinarnym leczeniu raka płuca – najczęstszego i najbardziej śmiertelnego nowotworu złośliwego. W odpowiedzi na stale rosnącą liczbę zachorowań na nowotwory złośliwe, w szczególności raka płuca, planowany Program koncentruje się na wdrażaniu nowoczesnych procedur leczenia, które minimalizują ryzyko powikłań oraz ograniczają występowanie zaburzeń czynnościowych wynikających z leczenia onkologicznego. Zgodnie z prognozami zapadalności na choroby nowotworowe oraz przewidywaną liczbą hospitalizacji w województwie podlaskim, opracowanymi w ramach Map Potrzeb Zdrowotnych, do 2031 r. jest niezbędne znaczące zwiększenie liczby łóżek na oddziałach onkologii klinicznej i radioterapii, aby sprostać rosnącym potrzebom zdrowotnym populacji.
Ponadto, uwzględniając strategiczne położenie województwa podlaskiego, należy zwrócić uwagę na potencjalne zagrożenia transgraniczne, które mogą ulec intensyfikacji w przypadku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnych, takich jak eskalacja kryzysu migracyjnego na granicy wschodniej czy kontynuacja trwającej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. W związku z tym jest niezbędne dostosowanie infrastruktury ochrony zdrowia do działania w warunkach wymagających sprawnej koordynacji i organizacji przepływu pacjentów, a także modernizacja oraz odpowiednie wyposażenie miejsc ochronnych przeznaczonych dla ludności.
Planowane jest zorganizowanie w jednej lokalizacji świadczeń AOS, świadczeń stacjonarnych, diagnostyki dostosowanej do profilu klinik, rehabilitacji z oddziałem dziennym, ZPO oraz jednostek niezbędnych do funkcjonowania części medycznej, tj. medycznego laboratorium diagnostycznego, apteki szpitalnej, izby przyjęć, niewielkiej części administracyjne. Skoncentrowanie świadczeń zdrowotnych w jednej placówce, ukierunkowane na potrzeby osób starszych, pacjentów po udarach oraz z wielochorobowością, zapewni kompleksową opiekę medyczną oraz skuteczne, interdyscyplinarne leczenie. Ponadto umożliwi optymalne wyposażenie w specjalistyczny sprzęt oraz aparaturę diagnostyczną, co przyczyni się do świadczenia usług zdrowotnych na wysokim poziomie oraz zapewnienia pełnej kompleksowości opieki.
Obecne rozmieszczenie podmiotów leczniczych oraz jednostek organizacyjnych USK odpowiedzialnych za realizację świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie leczenia chorób osób starszych cechuje znaczące rozproszenie. Skoncentrowanie wszystkich kluczowych funkcji organizacyjnych, obejmujących procesy diagnostyczne, terapeutyczne oraz AOS, w jednej lokalizacji istotnie usprawni organizację pracy, zoptymalizuje czas pracy zaangażowanych specjalistów oraz podniesie efektywność realizacji świadczeń zdrowotnych.
W ramach Programu przewidziano również utworzenie miejsc ukrycia, które w okresach braku podwyższonych stanów gotowości będą mogły być wykorzystywane jako powierzchnie parkingowe, co pozwoli na optymalizację zagospodarowania przestrzeni.
oprac. Piotr Wójcik
