Samorząd lekarski krytycznie o projekcie ustawy o zdrowiu publicznym

Zdaniem NRL projekt ustawy o zdrowiu publicznym nie spełnia oczekiwań środowiska lekarskiego oraz ekspertów w zakresie zdrowia publicznego. Jakie błędy wytyka samorząd?

Zdaniem NRL pozytywnie należy ocenić sam fakt, że w końcu powstał projekt ustawy o zdrowiu publicznym.

NRL za niezwykle ważne uznała regulacje zakładające koordynację współpracy wielu resortów w zakresie zdrowia publicznego, tj. np. w zakresie szczepień, uzależnień, promocji zdrowego trybu życia, diety, poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, o których nie sposób rozstrzygać z pominięciem innych dziedzin życia.

Pozytywnie oceniła także założenie utworzenia Funduszu Zdrowia Publicznego, a w szczególności przeznaczenie na przychody wpływów z tytułu akcyzy od napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych i suszu tytoniowego, a także wpływów z dopłat w grach hazardowych.

Jednak zdaniem NRL projekt ustawy o zdrowiu publicznym nie spełnia oczekiwań środowiska lekarskiego oraz ekspertów w zakresie zdrowia publicznego. Samorząd zarzuca, że regulacje zostały zaprojektowane na dużym poziomie ogólności, pomijając przy tym wiele istotnych kwestii. W ocenie Prezydium NRL ustawa o zdrowiu publicznym powinna kompleksowo regulować tematykę zdrowia publicznego w kontekście całego systemu zdrowia. Projekt wymaga więc gruntowej zmiany.

Jakie uwagi ma NRL?

1. Podstawowym błędem projektu, rzutującym na zawarte w nim uregulowania, jest brak legalnej definicji zdrowia publicznego. Brak w projekcie ustawy takiej definicji rzutuje w szczególności na treść art. 2 projektu ustawy, który pomija szereg zadań z zakresu zdrowia publicznego.
2. Ustawa powinna zgodnie z definicją zdrowia publicznego obejmować kompleksowo cały system zdrowia, a więc działania z zakresu promocji zdrowia, profilaktyki, medycyny naprawczej i opieki zdrowotnej. Brakuje w projekcie przepisów nakładających na Rząd i wojewodów obowiązki w zakresie zorganizowania zabezpieczenia opieki zdrowotnej w różnych sytuacjach: czas zwykły, kataklizmy, wojna.
3. Ustawa projektuje tylko pewne ramy organizacyjne systemu na poziomie Rządu. Jednak, również na tym poziomie, pełnomocnik powinien samodzielnie, jako członek Rządu, być odpowiedzialny za zdrowie publiczne. Ustanowienie go w Ministerstwa Zdrowia w randze wiceministra (art. 3 ust. 4 i 5 oraz art. 4 i 5 projektu ustawy) praktycznie uniemożliwia mu pełnienie funkcji koordynatora działań administracji rządowej w tym zakresie.
4. Jednocześnie nie została wskazana jedna, na poziomie regionu, instytucja odpowiedzialna za regionalny system zdrowia, chociaż takie są oczywiste potrzeby w tym zakresie. Patrząc na rolę, jaką przypisano wojewodzie w projekcie ustawy (kompletującą, weryfikującą i opiniującą realizację programów i celów NPZ oraz współpracy i koordynacji dla jednostek samorządu terytorialnego), należałoby rozważyć wskazanie wojewody jako instytucji odpowiedzialnej za zdrowie publiczne na szczeblu regionalnym.
5. Nadal samorządy terytorialne nie zostały zobowiązane do realizacji zadań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia (ustawowo są to zadania własne, ale fakultatywne dla jednostek samorządu terytorialnego).
6. Nie opisano sposobu określania przez jednostki samorządu terytorialnego środków finansowych na profilaktykę i promocję zdrowia oraz nie jest w pełni czytelne czy mają one być donatorem Funduszu Zdrowia Publicznego czy jego beneficjentem.
7. Nie jest jasne, jaka jest relacja zadań określonych w art. 2 projektu ustawy do o wiele bardziej szczegółowych zadań wymienianych w uzasadnieniu. Przy niektórych wskazano nawet potrzebne nakłady. Uzasadnienie mówi na przykład o umieszczeniu w ustawie o zdrowiu publicznym programu zwalczania otyłości, ale w projekcie ustawy tylko w art. 3 ust. 4 jest mowa o tym, że zapobieganie otyłości jest zadaniem Ministra Zdrowia, działającego poprzez Pełnomocnika. Przy ogólnie sformułowanych celach ustawy, cele szczegółowe powinny być wskazane w Narodowym Programie Zdrowia (NPZ).
8. Projekt ustawy przewiduje opracowywanie NPZ, a ponieważ takie programy są uchwalane od wielu lat, należałoby w uzasadnieniu projektu przedstawić analizę ich realizacji. Analizy takie pozwoliłyby ocenić celowość i skuteczność podejmowanych wcześniej działań oraz ujawnić błędy, których można by uniknąć w opracowywaniu następnych programów.
9. Zasadnym wydaje się uwzględnienie udziału uczelni medycznych w dokonywaniu badań i analiz na potrzeby realizacji ustawy.
10. Ze względu na wagę współpracy międzysektorowej w realizacji przepisów ustawy opis zasad tej współpracy, zawarty w uzasadnieniu projektu ustawy, należy przenieść do części normatywnej ustawy.
11. Projekt nie zawiera przepisów odnoszących się do kadr zdrowia publicznego, zaś ustawa o zawodach medycznych pozostaje nadal wyłącznie w fazie niezaawansowanej dyskusji. Jeżeli ustawodawca zarzucił zamiar wprowadzenia do polskiego systemu prawa aktu prawnego o tym przedmiocie, należy rozważyć rozszerzenie ustawy o zdrowiu publicznym o kwestie kadr medycznych.
12. Brak odniesienia się w treści projektu ustawy do map potrzeb zdrowotnych, o których mowa w dziale IVa ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, wprowadzonym art. 1 pkt 35 ustawy z dnia 22 lipca 2014 r. z dnia 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1138), który wejdzie w życie z dniem 30 czerwca 2016 r.
13. Nie rozszerzono kompetencji służby medycyny pracy w zakresie profilaktyki zdrowotnej i promocji zdrowia, co wymagałoby zmiany w ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1184). Tymczasem służba medycyny pracy jest elementem składowym systemu zdrowia, który obligatoryjnie dopuszcza do pracy i monitoruje stan zdrowia osób pracujących. Poprzez koordynację działań z innymi elementami składowymi systemu zdrowia, istnieje możliwość zwiększenia efektywności działań tej instytucji na inne, nie realizowane dotychczas, obszary np. skriningi onkologiczne czy prewencję chorób serca i naczyń.
14. Do projektu ustawy nie załączono projektów aktów wykonawczych, zgodnie zaś z § 13 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. Nr 100, poz. 908) jednocześnie z projektem ustawy przygotowuje się projekty rozporządzeń o znaczeniu podstawowym dla jej funkcjonowania.

Źródło: nil.org.pl