10 października do konsultacji społecznych (do 31 października) przekazany został projekt zmian m.in. w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych[1] („Projekt”). Do tej pory Projekt przeszedł właściwie bez echa. Tymczasem wprowadza on istotne strukturalne zmiany w kontroli prowadzonej przez NFZ – przesuwając kompetencje kontrolne z oddziałów wojewódzkich do centrali, tworząc korpus kontrolerski i nadając nowe oraz wzmacniając istniejące narzędzia kontrolne.
Co dokładnie przewiduje? Zmian jest wiele – i z pewnością każdy podmiot, który może stać się obiektem kontroli NFZ, powinien się z nimi zapoznać.
Cel zmian jest jasno zobrazowany w uzasadnieniu – jest nim: "Utworzenie korpusu kontrolerskiego i skupienie uprawnień kontrolnych na poziomie Prezesa Funduszu ma na celu wzmocnienie roli kontroli w działalności Funduszu. Projektowane przepisy umożliwią to, aby wszyscy pracownicy kontroli stali się pracownikami zatrudnionymi w strukturze centrali Funduszu i tym samym realizowali politykę kontrolną Prezesa Funduszu."
Kluczowa zmiana to centralizacja uprawnień kontrolnych przy prezesie NFZ – i odebranie tych uprawnień dyrektorom oddziałów wojewódzkich NFZ. Projekt przewiduje utworzenie „korpusu kontrolerskiego” powoływanego przez prezesa NFZ. Zasady jego naboru, w tym sposób przygotowania i przeprowadzenia egzaminu kwalifikacyjnego na stanowisko kontrolera, ma określać prezes NFZ.
Uprawnienia kontrolne NFZ mają być znacząco wzmocnione, a postępowanie przyspieszone. W sytuacjach, gdy stan faktyczny sprawy nie budzi wątpliwości co do stwierdzonych nieprawidłowości, NFZ ma „stosować sankcje wynikające z umowy lub z przepisów prawa”. Sformułowanie przepisu jest kategoryczne i w zasadzie nie pozwala NFZ na odstępstwa.
Co ważne, te same zasady kontroli mają obowiązywać dla wszystkich podmiotów kontrolowanych przez NFZ, w tym dla lekarzy i aptek. NFZ zyskuje uprawnienie do kontroli realizacji uprawnień i wykonywania obowiązków w zakresie zasadności wyboru leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych stosowanych w profilaktyce, leczeniu, rehabilitacji i badaniach diagnostycznych wobec wszystkich podmiotów, które mają uprawnienia w zakresie wyboru tych produktów – i to nie tylko refundowanych.
Wreszcie, Projekt wprowadza też zmiany istotne dla sponsorów badań klinicznych. Mianowicie, nakłada na nich obowiązek informowania właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ o numerze PESEL uczestnika badania klinicznego w terminie 14 dni od dnia włączenia do badania. Jak czytamy w uzasadnieniu: „Pozwoli to Funduszowi kontrolować kwestie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych uczestnikom tych badań, a tym samym finansowania tych świadczeń.”
Co ciekawe, Projekt przewiduje jednocześnie zmiany w zakresie kontroli NFZ przez właściwych ministrów (np. ministra zdrowia). Co prawda kilka zmian związanych jest z uspójnieniem kontroli prowadzonej przez właściwego ministra z zasadami kontroli prowadzonej przez NFZ, ale wyłączone zostały najbardziej rygorystyczne instrumenty, które Projekt przyznał jednocześnie NFZ.
Natalia Łojko (radca prawny), Kancelaria Kieszkowska Rutkowska Kolasiński
