Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi osób, które – po badaniu psychiatrycznym w izbie przyjęć – nie zostały przyjęte do szpitala, a jednocześnie nie miały możliwości samodzielnego powrotu do domu. Problem dotyczy pacjentów, którzy trafiają do placówek często w stanie pobudzenia psychoruchowego, po zastosowaniu przymusu bezpośredniego, a następnie nie kwalifikują się do hospitalizacji.
W takich przypadkach nie przysługuje im bezpłatny transport sanitarny – co oznacza, że pozostają bez opieki, nierzadko w odległych placówkach, bez dokumentów, pieniędzy i odpowiedniego ubrania.
Zgodnie z obowiązującym prawem (ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych), bezpłatny transport przysługuje jedynie w sytuacjach:
- konieczności natychmiastowego leczenia w innej placówce,
- potrzeby zachowania ciągłości leczenia,
- dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie z transportu publicznego.
W związku z tym osoby, które nie zostały formalnie objęte hospitalizacją, a zostały przewiezione do szpitala zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (art. 18 ust. 5 i 7), nie mogą liczyć na wsparcie w powrocie do domu. To sytuacja naruszająca godność człowieka, chronioną przez art. 30 Konstytucji RP.
Biuro RPO zwróciło się w tej sprawie do Ministerstwa Zdrowia. W piśmie do dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego, Dagmary Korbasińskiej-Chwedczuk, dyrektor Mierzejewski pyta o możliwość wprowadzenia systemowych rozwiązań, które zapewniłyby takim osobom bezpieczny i darmowy transport do miejsca zamieszkania.
Podobne problemy dotyczą także innych pacjentów – np. osób starszych, które po zakończonej hospitalizacji nie mają jak wrócić do domu, a nie zgłaszają się po nie bliscy. Wówczas to na placówkach zdrowotnych i gminach ciąży obowiązek znalezienia doraźnych rozwiązań. Jednak w przypadku osób nieprzyjętych do leczenia – mimo zgłoszenia ich do szpitala – luka prawna pozostaje niezałatwiona.
Jedynym wyjątkiem przewidzianym w obecnych przepisach jest sytuacja, gdy hospitalizacja psychiatryczna odbywa się na podstawie postanowienia sądu – wtedy obowiązek transportu spoczywa na marszałku województwa (art. 46 ust. 2b ustawy o ochronie zdrowia psychicznego).
Źródło: RPO
