10 lutego w Centrum Partnerstwa Społecznego ,,Dialog” odbyło się posiedzenie, w którym w roli eksperta wystąpił przewodniczący Sławomir Makowski. Dyskutowano na temat nowego modelu ochrony zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Przewodniczący OZZP Sławomir Makowski przedstawił uwagi w tej sprawie. Zamieszczamy je poniżej.
Budowanie ścian bez fundamentów
Model nowej opieki psychiatrycznej ma opierać się na psychologach i psychoterapeutach. Model natomiast nie był z tymi grupami zawodowymi w ogóle omawiany i konsultowany. Budujemy już ściany, a ty czasem… Nie mamy fundamentów, na których moglibyśmy budować solidne zmiany w systemie pomocy psychologicznej w naszym kraju. Wciąż nie istnieje Ustawa o zawodzie psychoterapeuty, a istniejąca Ustawa o zawodzie psychologa nigdy nie funkcjonowała poprawnie z powodu braku aktów wykonawczych.
Konsekwentnie od 3 lat nie są uwzględniane bardzo liczne uwagi psychologów zgłaszane przy okazji konsultacji społecznych. Nie jesteśmy zapraszani do rozmów, nie są organizowane konferencje uzgodnieniowe. Ostatnie Zarządzenie prezesa NFZ 7/2020 zawierało mnóstwo niekorzystnych zapisów zarówno dla pacjentów jak i dla całego dotychczas istniejącego systemu pomocy psychologiczno - psychoterapeutycznej. Środowisko zgłosiło w tej sprawie 94 uwagi, zostały one wyrzucone do kosza. Obecnie część z tych zapisów jest wyjaśnianych. NFZ otworzył się w tej sprawie na dialog i widać pierwsze efekty jak wycofanie się z konieczności potwierdzania podpisem świadczeń udzielanych przez psychologów i psychoterapeutów. (W jednym ze swoich ostatnich komunikatów Prezes NFZ wskazał, iż w sytuacji odmowy uzyskania takiego potwierdzenia od pacjenta na piśmie lub gdy uzyskanie podpisu może w sposób istotny wpłynąć na proces terapeutyczny dopuszczalnym jest wprowadzenie możliwości odnotowywania w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej świadczeniobiorcy przez świadczeniodawcę odpowiednich informacji dot. miejsca i dokładnego czasu udzielenia świadczenia. Stanowi to pewne ułatwienie dla świadczeniodawców w zakresie dokumentowania udzielania świadczeń wskazanych w § 18 ust. 4 zarządzenia, niemniej jednak w dalszej perspektywie wskazane byłoby całkowite odejście od wykonywania przez świadczeniodawców obowiązku uzyskania podpisów pacjenta na potwierdzenie skorzystania z tych świadczeń.)
Tworzenie nowego systemu niszczy dotychczasowy
Obserwujemy odwróconą kolejność działania MZ. Zamiast najpierw tworzyć nowe miejsca MZ zaczyna od zmniejszania liczby świadczeń czy wręcz likwidacji istniejących, dobrze działających, sprawdzonych miejsc. Obecne propozycje wycen świadczeń NFZ, wymogi biurokratyczne i działania kontrolne są na tyle niekorzystne, że wiele dotychczas funkcjonujących placówek nie decyduje się na przedłużanie umów z NFZ. Wiele otrzymuje propozycje mniejszych ilości świadczeń do wykonania i załączone aneksy dotyczące stworzenia CZP dla dzieci i młodzieży. W większości jednak przypadków istniejące Poradnie nie mogą pozwolić sobie na stworzenie CZP, gdyż nie mają warunków lokalowych i kadrowych aby stworzyć Oddział Dzienny, którego stworzenie jest wymogiem powstania CZP. Ciągle tworzone są szkodliwe zapisy w rozporządzeniach, zarządzeniach niszczące istniejące miejsca. Najpierw stwórzmy nowe miejsca, jak się sprawdzą i przejmą część pacjentów ograniczajmy działania istniejących.
Rozrost biurokracji, zmniejszanie limitów i obniżanie wycen świadczeń powoduje niszczenie obecnie funkcjonującego systemu pomocy psychologicznej. Obserwujemy również ciągłe zmniejszanie przez NFZ limitów specjalistów psychologii klinicznej, psychoterapeutów. Niszczenie istniejących relacji terapeutycznych poprzez potwierdzanie podpisem przez pacjenta udzielanych mu świadczeń. Nagłe przerywanie opieki i terapii w ośrodkach terapeutycznych dla pacjentów kończących 18 r.ż. Brakuje zapisu z zarządzenia 41/2019/DSOZ w nowym zarządzeniu 7/2020/DSOZ, który umożliwiał kontynuację terapii po 18 r.ż. pod warunkiem kontynuacji nauki. Destrukcja dotychczasowego systemu rozwoju i doskonalenia zawodowego psychologów i psychoterapeutów. W tej sprawie pisaliśmy już List otwarty do prezesa NFZ- chodzi o wyrównanie wycen świadczeń udzielanych przez certyfikowanych psychoterapeutów i przez osoby po 2 roku kursu psychoterapii. Zmniejszanie limitów psychologów oraz psychologów klinicznych w poradniach i w oddziałach szpitalnych (do 1 psychologa na 40 pacjentów).
Stomatologizacja usług psychologicznych i psychoterapeutycznych
Te niekorzystne zmiany wprowadzane przez MZ i NFZ powodują, że obecnie jak grzyby po deszczu pojawiają się nowe gabinety prywatne, prywatne ośrodki psychologiczne, psychoterapeutyczne, psychiatryczne często są to nawet „sieciówki” obecne we wszystkich dużych miastach Polski. Prywatne Ośrodki poszukują i skupują wszystkich obecnych na rynku psychologów, psychoterapeutów i psychiatrów. (Sam osobiście dostaję 2 maile tygodniowo z ofertami pracy.) Następuje „stomatologizacja” czyli przechodzenie do sektora prywatnego usług psychologicznych podobnie jak zresztą usług fizjoterapeutycznych. Wkrótce będą to usługi dostępne jedynie dla bogatych.
Doraźnym rozwiązanie zwiększającym szybki dostęp do pomocy psychologicznej byłaby likwidacja skierowań do psychologa i psychoterapeuty pracujących w PZP. Obecnie muszą najpierw dostać się do lekarza psychiatry, do którego, jak dobrze wiemy, są olbrzymie kolejki na pierwszą wizytę. Taka formalność potężnie wydłuża czas do otrzymania pomocy psychologicznej.
NFZ twierdzi, że ma zabezpieczone 242 mln zł na stworzenie 300 nowych poradni. Każda ma więc otrzymać ok. 800 tyś zł na rok - na stworzenie nowego miejsca i zatrudnienie 4 specjalistów. Kwota ta oznacza ok. 67 tyś zł miesięcznie na zorganizowanie miejsca pracy, utrzymanie lokalu, zatrudnienie 4 specjalistów i zysk dla właściciela.
Obawiamy się niskiej jakości usług świadczonych na I stopniu poziomu referencyjnym, otrzymujemy wiele sygnałów „z samego dołu” od członków naszego związku, którzy na co dzień pracują z dziećmi i młodzieżą jako psycholodzy, psycholodzy kliniczni, psychoterapeuci, terapeuci środowiskowi.
Obawy dotyczą kilku kwestii:
- Poradnię może założyć i być jej właścicielem każdy czyli np. biznesmen, który obecnie buduje domy i zupełnie nie zna specyfiki pracy psychologicznej z pacjentami.
- Skąd nagle znajdzie się na rynku 1200 specjalistów gotowych podjąć pracę w nowych miejscach. Specjalizacje z zakresu psychologii klinicznej dziecka, psychoterapii dzieci i młodzieży, terapii środowiskowej dopiero wystartowały. Nowi specjaliści pojawią się dopiero za 4 lata jak zakończą proces specjalizacji.
- Tryb uznaniowy jest kompletnie zablokowany. Swoje dokumenty, w celu uznania dorobku i dopuszczenia do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego, do CMKP złożyło 500 osób. Komisja musi te dokumenty zweryfikować i zorganizować egzamin – to też potrwa, a konkursy ofert już startują w 6 województwach. Na 1 kwietnia planowane jest już otwieranie pierwszych poradni.
- Specjalizacje z zakresu psychoterapii dzieci i młodzieży mogą zdobywać osoby, które nie są psychologami bądź lekarzami – nie mają wiedzy na temat rozwoju psychicznego i diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży. To będzie bardzo wpływać na jakość świadczeń.
- Osoby, które chcą otworzyć poradnię obecnie intensywne poszukują specjalistów psychologii klinicznej, certyfikowanych psychoterapeutów, certyfikowanych terapeutów środowiskowych, którzy zgodzą się „użyczyć” swoich dyplomów i certyfikatów.
