Raport Stan Sanitarny Kraju za rok 2018 zawiera zbiór analizowanych wskaźników dotyczących jakości żywności, wody, zapadalności na choroby zakaźne, higieny czy wszczepialności. Zmusza do refleksji nad współczesnymi wyzwaniami, zagrożeniami dla zdrowia człowieka, innowacyjnymi narzędziami czy medycyną stylu życia, która jako model opieki holistycznej i partnerskiej, odgrywa kluczową rolę w edukacji zdrowotnej pacjenta.
Niewątpliwym wyzwaniem dla współczesnego zdrowia publicznego powinno być kształtowanie „Health Literacy” człowieka, czyli jego umiejętności poszukiwania informacji dotyczących zdrowia czy ich krytycznej oceny. Co więcej, fundamentalne znaczenie ma również wdrożenie Narodowego Programu Wyborów Zdrowotnych Opartych na Wiedzy.
Dane zawarte w raporcie zostały opracowane na podstawie informacji pochodzących z obszarów objętych nadzorem bieżącym oraz zapobiegawczym Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie informacji przesłanych przez państwowych wojewódzkich, powiatowych i granicznych inspektorów sanitarnych.
Zapobieganie oraz zwalczanie zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
W 2018 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna kontynuowała wielokierunkową działalność w zakresie zapobiegania oraz zwalczania chorób zakaźnych. Działania skierowane były na populacje ogólną, bezpieczeństwo pacjentów, nadzór warunków sanitarno-higienicznych oraz monitorowanie zakażeń szpitalnych.
Do najskuteczniejszych działań zapobiegawczych należy realizacja Programu Szczepień Ochronnych, w tym realizację szczepień które są częścią koordynowanych przez Światową Organizację Zdrowia programów eliminacji i eradykacji wybranych chorób zakaźnych.
Położono nacisk na zwiększenie świadomości społecznej w zakresie szczepień ochronnych w Sejmie RP, a także w mediach społecznościowych.
Z racji podjętych działań, poziom chorób zakaźnych w Polsce uznany jest za stabilny, jednakże na szczególną uwagę zasługuje znaczący wzrost liczby przypadków odry oraz wirusowego zapalenia wątroby typu A (WZW A) w porównaniu do lat ubiegłych. Wzrosty liczby przypadków tych chorób są ściśle związane ze wzrostem zachorowań na te choroby w Europie. W kwestii odry zarejestrowano ponad 5-krotny wzrost zachorowań (355 przypadków w 2018 r., 63 przypadki w 2017 r.). Wiążę się to ze wzrostem liczby przypadków odry w całym regionie Europejskim WHO, w tym krajach z bezpośrednio graniczących z Polską, jak również z wieloletnią aktywności ruchów anty-szczepionkowych prowadzących do spadku zaufania do szczepień ochronnych. Spowodowało to luki w poziomie zaszczepień i występowanie niewielkich ognisk zachorowań. W przyszłych latach może mieć to wpływ na spadek odporności populacji, szerzenie się chorób zwłaszcza przenoszoną drogą oddechową.
Szczepienia ochronne
Program Szczepień Ochronnych, wynika z uczestnictwa Polski w programach koordynowanych przez WHO, które obecnie uznają szczepienia za najskuteczniejszy elementem działań zapobiegawczych. Polska uczestniczy w międzynarodowym programie eliminacji chorób zakaźnych, jak polio, odra i różyczka. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej są podmiotami obowiązanymi do sporządzania ilościowego zapotrzebowania na szczepionki służące do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych wraz z harmonogramem dostaw szczepionek. Co więcej, jako organ administracji publicznej sprawujący nadzór nad realizacją szczepień ochronnych. Inspektorzy sanitarni wystosowali do osób uchylających się od wykonania obowiązku poddania dzieci szczepieniom ochronnym w wymaganym prawem w zakresie:
- 4478 upomnień zawierających wezwanie do wykonania obowiązku szczepień ochronnych z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę egzekucji administracyjnej (w 2017 roku – 4405),
- 2677 tytułów wykonawczych (w 2017 roku - 2519),
- skierowali 2557 wniosków do wojewodów o egzekucję administracyjną obowiązku szczepień (w 2017 roku – 2287).
Sytuacja epidemiologiczna w polskich szpitalach - ogniska epidemiczne
Od 2006 roku obserwuje się tendencję wzrostową w ilości zgłoszeń ognisk zakażeń szpitalnych. W 2006 było ich 114, z kolei w 2018 już 619. Wiąże się to z lepszym nadzorem ZKZS w podmiotach leczniczych, wykorzystaniem badań z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej, jak również wzrastającą świadomością personelu szpitali oraz lepszą realizacją obowiązujących przepisów. Ogniska epidemiczne w 2018 roku zgłoszono z 265 podmiotów leczniczych, zaś 2017 roku zgłoszono z 301 podmiotów. Zgłoszenia zanotowano głównie w województwach: podkarpackim, opolskim czy pomorskim. Zmniejszyła się natomiast liczba zarejestrowanych ognisk zakażeń szpitalnych m.in. w województwach: mazowieckim, podlaskim, lubelskim, śląskim, dolnośląskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim czy łódzkim.
Stan sanitarny podmiotów prowadzących działalność leczniczą
W 2018 r. skontrolowano 20 725 obiektów, co stanowi 60,8% ujętych w ewidencji. W 586 obiektach stwierdzono zły stan higieniczno - sanitarny i techniczny pomieszczeń i urządzeń wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą, tj. 2,8% spośród skontrolowanych obiektów, w 255 przypadkach
(1,2% skontrolowanych obiektów) odnotowano nieprawidłowości higieniczno-sanitarne, w 481 (2,3% skontrolowanych obiektów) stwierdzono niezadowalający stan techniczny.
Najczęściej stwierdzane w czasie kontroli sanitarnych uchybienia stanu sanitarno-technicznego to m.in.:
- niewłaściwy stan sanitarno-techniczny powierzchni ścian, sufitów (zacieki, zagrzybienia, ubytki farby), podłóg i futryn drzwiowych w szczególności w salach chorych i na korytarzach oddziałów oraz w toaletach dla pacjentów, a także w magazynach bielizny brudnej i czystej,
- brak udokumentowanego przeglądu i czyszczenia wentylacji,
- niewłaściwy stan sanitarno-techniczny mebli, sprzętów i wyposażenia oddziałów,
- brak pomieszczeń higieniczno-sanitarnych przystosowanych dla osób niepełnosprawnych.
Działania zmniejszające zagrożenie zdrowia publicznego stwarzanego przez nowe narkotyki
Do najważniejszych działań w obszarze nowych narkotyków w zakresie Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a w tym GIS jest monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w zakresie zatruć i podejrzeń zatruć nowymi narkotykami. Z zgromadzonych danych wynika, że w 2018 r. do rejestru zostało włączonych 4260 przypadków interwencji medycznych związanych z zatruciem/podejrzeniem zatrucia nowymi substancjami psychoaktywnymi/środkami zastępczymi. Państwowa Inspekcja Sanitarna monitoruje rynek, ujawniania nowe produkty, dokonuje oceny ryzyka, monitoruje sytuację epidemiologiczną w zakresie zatruć, informuje, edukuje i ostrzega przed niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia. Współdziała z innymi organami państwa w zakresie reagowania, wymiany informacji w systemie wczesnego rozpoznawania i ostrzegania. W 2018 roku zostały wprowadzone nowe przepisy antynarkotykowe, w których szczególna uwaga zwrócona jest na ocenę ryzyka zagrożeń związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. Przepisy są również bardziej surowe w stosunku do producentów oraz handlarzy narkotyków.
Źródło: GIS
