Dzięki wyjątkowo sprawnej akcji szczepień przeciwko COVID-19 prowadzonej w Izraelu możemy obserwować rzeczywisty wpływ tego działania profilaktycznego na dalszy rozwój pandemii. Od 28 stycznia 2021 r. Izrael pozostaje krajem o najwyższym wskaźniku podawanych dawek w przeliczeniu na liczbę mieszkańców. Do tej pory około 40% całej populacji zostało zaszczepionych co najmniej jedną dawką, a 16% zostało zaszczepionych w pełni. Szczególny sukces odniesiono w szczepieniu osób powyżej 60 roku życia, które zostały zakwalifikowane do otrzymania iniekcji w pierwszej kolejności. Jak podaje izraelskie Ministerstwo Zdrowia udało się już zaszczepić 84% osób z tej grupy wiekowej. Jest to niezwykle istotne, ponieważ zgony seniorów stanowiły 95% z ponad 5000 wszystkich zgonów spowodowanych COVID-19 w Izraelu.
Analiza danych z sześciu tygodni trwania kampanii szczepień ujawniła, że liczba nowych przypadków COVID-19 wśród osób powyżej 60 lat spadła o 64%. W tej grupie wiekowej odnotowano również 48% spadek liczby krytycznych przypadków COVID-19 i 50% mniej zgonów. Eksperci twierdzą, że wyniki są tym bardziej obiecujące, ponieważ Izrael zmaga się z nowym wariantem koronawirusa. Wariant B.1.1.7, zwany również brytyjskim, stanowi obecnie około 80% badanych próbek. Jest on najprawdopodobniej odpowiedzialny za nagły wzrost zachorowań wśród dzieci. Mimo sukcesu szczepienia dorosłych w styczniu wykryto ponad 50 000 nowych zakażeń wśród dzieci i nastolatków. Podkreśla to kluczową kwestię wyszczepienia większej ilości osób, nie tylko starszych, celem ograniczenia transmisji wirusa w populacji.
Trudno jest porównać obecne tempo szczepień w Izraelu z innymi krajami, ponieważ Izrael otrzymał więcej dawek szczepionki Jest to częściowo spowodowane umową z firmą Pfizer, której celem było „ustalenie, czy odporność stadna jest osiągnięta po przekroczeniu określonego procentu wyszczepialności”. Izrael zobowiązał się do dostarczenia anonimowych, zagregowanych danych epidemiologicznych o swoich obywatelach, a firma Pfizer dostarczyła Izraelowi dużą liczbę dawek. Samo posiadanie preparatu nie wystarcza jednak do zaszczepienia wielu osób w tak krótkim czasie.
Do innych czynników wpływających na szybkość przeprowadzanych szczepień można zaliczyć na przykład strukturę demograficzną kraju. Izrael ma 9,3 miliona mieszkańców i stosunkowo młodą strukturę społeczeństwa (osoby w wieku powyżej 64 lat stanowią około 12% populacji), co zmniejsza ilość szczepionek potrzebnych do zaszczepienia najbardziej wrażliwej grupy. Dodatkowo zastosowano proste, jasne i łatwe do wdrożenia kryteria pierwszeństwa w otrzymywaniu szczepionek.
Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia wraz ze stowarzyszeniami medycznymi i kilkoma organizacjami non-profit rozpoczęło kampanie promującą szczepienia w mediach społecznościowych i środkach masowego przekazu, której zadaniem było zwalczać fake newsy i szerzyć wiedzę na temat pandemii COVID-19 i roli szczepień. Do akcji włączyli się zarówno przywódcy polityczni i religijni, jak i celebryci.
Oprócz tego kraj jest w posiadaniu dobrze rozwiniętych systemów informatycznych i rozwiązań logistycznych. Między innymi jeden, najnowocześniejszy magazyn medyczny wystarczył do przechowywania całej krajowej rezerwy szczepionek Pfizer w wymaganej temperaturze. Ponadto Izrael jest jednym z nielicznych krajów, w których istnieje pełny, cyfrowy rejestr szczepień obejmujący wszystkie dzieci w tym kraju. W oparciu o doświadczenia z poprzednich masowych szczepień, w tym grypy, platforma krajowego rejestru szczepień została szybko dostosowana do aktualnego programu szczepień przeciwko COVID-19.
Oprócz tego mieszkańcy Izraela mają jeden niepowtarzalny identyfikator używany we wszystkich placówkach opieki zdrowotnej, który teraz umożliwił bieżące gromadzenie danych na temat dawek i liczby zaszczepionych. Rejestr pozwala także na monitorowanie i ocenę działań niepożądanych po szczepieniu, a także dostarcza rzeczywistych danych dotyczących skuteczności szczepionek. Kwestią, której nie sposób pominąć jest także dość obszerna kadra dobrze wyszkolonych pielęgniarek, które są upoważnione do wykonywania szczepień bez obecności lekarzy. Izrael działał również szybko, aby zmienić przepisy regulujące zakres praktyki ratowników medycznych, tak aby oni również mogli podawać szczepionki.
Wczesne dane sugerują, że szczepionki działają prawie tak dobrze w praktyce, jak w badaniach klinicznych. Nowe przypadki zakażeń SARS-CoV-2 i liczba hospitalizacji znacząco spadła wśród osób, które zostały zaszczepione. Największa izraelska organizacja zapewniająca opiekę zdrowotną ogłosiła niedawno w komunikatach prasowych 94% spadek objawowych zakażeń COVID-19 wśród 600 000 osób, które otrzymały dwie dawki szczepionki Pfizer w porównaniu z grupą tej samej wielkości, z pasującą historią medyczną, która nie otrzymała szczepionki. Prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej choroby spowodowanej wirusem oszacowali, że jest o 92% mniejsze.
Sukces Izraela we wczesnej fazie wdrażania szczepień wydaje się wynikać z dużej dostępności do preparatów firmy Pfizer oraz kombinacji innych czynników. Nie wiadomo jednak, co by się stało, gdyby w Izraelu zaczął się rozprzestrzeniać bardziej niepokojący wariant. Odmiana zidentyfikowana po raz pierwszy w Afryce Południowej jest nie tylko bardziej zaraźliwa, ale może również zmniejszać skuteczność szczepionek.
