Polska – królestwo jaj, białej kiełbasy i mazurka
W Polsce nie można sobie wyobrazić Wielkanocy bez święconki – koszyczka wypełnionego symbolicznymi produktami, takimi jak chleb, jajka, kiełbasa, sól czy chrzan. Na świątecznym stole królują jajka pod różnymi postaciami – faszerowane, w majonezie czy w sałatkach. Nieodłącznym elementem jest także żur lub barszcz biały, często podawany z jajkiem i białą kiełbasą. Wśród mięs dominuje pieczona szynka oraz pasztety. Nie może zabraknąć również sałatki ziemniaczanej. Na deser podaje się mazurki – kruche ciasta z lukrem i bakaliami, a także puszystą babkę drożdżową oraz sernik.
Tradycje wielkanocne na świecie
W innych krajach również nie brakuje wyjątkowych wielkanocnych specjałów.
Niezależnie od kraju, wielkanocne potrawy są zawsze ściśle powiązane z lokalną tradycją i wierzeniami, a ich wspólnym elementem jest radość z wiosennego odrodzenia i możliwości spędzenia czasu w gronie najbliższych.
Wielkanocne smaki Europy
• Włochy – Tradycyjne wielkanocne danie to Colomba Pasquale, drożdżowe ciasto w kształcie gołębicy, symbolizujące pokój oraz Torta Pasqualina, wytrawne ciasto z ciasta francuskiego nadziewane szpinakiem, ricottą i jajkami. Na obiad często podaje się pieczoną jagnięcinę (Agnello Pasquale).
• Francja – Bardzo popularnym daniem obiadowym jest Gigot d’Agneau, czyli pieczoną nogę jagnięcą z czosnkiem i ziołami, natomiast wielkanocne śniadanie często zawiera Oeufs Mimosa (jajka faszerowane majonezem i musztardą). Tradycyjne francuskie słodkości podawane podczas tego święta to czekoladowe figurki i Pâques au Chocolat, czyli czekoladowe desery.
• Hiszpania – Popularnym wielkanocnym przysmakiem jest Torrijas, smażony na oliwie chleb posypany cukrem oraz cynamonem. W wielu regionach przygotowuje się także Hornazo, rodzaj nadziewanego ciasta z mięsem i jajkami.
• Niemcy – Niemiecką specjalnością wielkanocną jest Osterlamm, czyli ciasto w kształcie baranka, oraz Osterzopf, pleciona drożdżowa chałka. W niektórych regionach podaje się także pieczoną jagnięcinę i jajka w różnych wersjach.
• Wielka Brytania – Brytyjczycy zajadają się Hot Cross Buns, słodkimi bułeczkami z przyprawami i rodzynkami, ozdobionymi krzyżem. Na obiad podaje się pieczoną jagnięcinę z miętowym sosem.
Tradycje wielkanocne poza Europą
• USA – W Stanach Zjednoczonych popularnym wielkanocnym daniem jest Glazed Ham, jest to szynka pieczona w glazurze miodowej lub klonowej. Dzieci szukają ukrytych czekoladowych jajek, a na deser podaje się Carrot Cake – ciasto marchewkowe z kremem.
• Meksyk – Meksykanie nie mają wielu charakterystycznych potraw wielkanocnych. W Wielki Piątek jedzą głównie dania bezmięsne, np. Capirotada, czyli zapiekankę chlebową z cynamonem, serem i orzechami. Popularnym daniem jest też Bacalao, czyli dorsz w pomidorowym sosie.
Prawosławna Wielkanoc
W prawosławnym koszyku wielkanocnym są barwione na czerwono jajka, ponieważ ten kolor to symbol zmartwychwstania oraz chleb i sól, jako symbole bogactwa a także rożne wędliny, chrzan (najczęściej w korzeniu), babka lub kulicz. W koszyku powinna być również świeca, którą zapala się dopiero w domu i musi się ona wypalić do samego końca. Świeca symbolizuje Chrystusa, który oddał za ludzi swoje życie.
Ukraina – menu wielkanocne jest bardzo podobne do polskiego. Typową potrawą jest sałatka „święconka”, która przypomina polską sałatkę ziemniaczaną, ale dodaje się do niej różne wędliny. Na stole nie może zabraknąć ukraińskiej słoniny (salo) i suszonych ryb. Popularne słodkie potrawy to podobny do polskiej baby drożdżowej kulicz i paska.
Grecja – W Grecji Wielkanoc to najważniejsze święto religijne. Tradycyjnym daniem jest Magiritsa, czyli zupa z podrobów jagnięcych oraz Lamb Kokoretsi, pieczone flaczki jagnięce. Na deser podaje się Tsoureki, słodką plecioną chałkę
W krajach niechrześcijańskich chrześcijanie często łączą wielkanocne tradycje z lokalnymi smakami. W miejscach, gdzie Wielkanoc nie jest popularna, można znaleźć jedynie komercyjne akcenty, np. czekoladowe jajka w sklepach. Oto kilka przykładów:
Bliski Wschód (Izrael, Turcja, Liban, Egipt)
• Izrael – Chrześcijanie obchodzą Wielkanoc, jedząc potrawy inspirowane kuchnią bliskowschodnią, np. pieczoną jagnięcinę, hummus, falafel oraz Ma’amoul, a na deser kruche ciastka nadziewane daktylami lub orzechami.
• Turcja – Ormiańscy i greccy chrześcijanie w Turcji pieką Paskalya Çöreği, czyli drożdżowy chleb podobny do greckiego tsoureki, często z przyprawą mahlep (z pestek wiśni).
• Egipt – Koptyjscy chrześcijanie obchodzą Wielkanoc jako „Święto Zmartwychwstania” i przygotowują Feseekh – soloną i fermentowaną rybę, tradycyjnie spożywaną podczas święta Sham El-Nessim, które często pokrywa się z Wielkanocą.
Azja (Indie, Indonezja, Filipiny, Chiny, Japonia)
• Indie – W Goa i Kerali katolicy przygotowują Fugias (smażone pączki chlebowe) oraz Sanna, czyli puszyste ryżowe bułeczki na parze, podawane z curry. Popularny jest także Sorpotel – gulasz z wieprzowiny.
• Indonezja – Na Bali chrześcijanie jedzą tradycyjne ryżowe dania, a w niektórych rodzinach podaje się pieczoną kaczkę Bebek Betutu.
• Filipiny – Wielkanoc to wielkie święto, a Filipińczycy przygotowują Lechón (pieczone prosię), Pancit (makaron symbolizujący długie życie) i Bibingka (ciasto ryżowe).
• Chiny – W Hongkongu można znaleźć brytyjski wpływ w postaci Hot Cross Buns, ale lokalni chrześcijanie jedzą też dim sum i inne tradycyjne chińskie potrawy.
• Japonia – Wielkanoc nie jest obchodzona religijnie, ale w sklepach można znaleźć Easter Pudding, czyli japońską wersję flanu, oraz wielkanocne wersje mochi i dorayaki.
Afryka (Etiopia, Nigeria, Kenia)
• Etiopia – na chrześcijańskim, wielkanocnym stole w tym kraju króluje Doro Wat, czyli pikantny gulasz z kurczaka, podawany z chlebem injera.
• Nigeria – Wielkanocne śniadanie może zawierać Jollof Rice, ryż gotowany z pomidorami i przyprawami, oraz Moi Moi, czyli pudding z fasoli.
• Kenia – Kenijscy chrześcijanie jedzą Nyama Choma, czyli grillowane mięso, często podawane z ugali (kaszą kukurydzianą).
Opracowała dr n. med. Agata Mitera, Katedra Polityki Zdrowia Publicznego, Zakład Polityki Zdrowotnej, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Źródło: Śląski Uniwersytet Medyczny
