Prokuratura dawno temu odkryła ten proceder, ale - według Arkadiusza Jaraszka z Prokuratury Krajowej - regulacje prawne często uniemożliwiają skuteczne ściganie sprawców.
- Od 9 kwietnia 2015 roku obowiązuje znowelizowane prawo farmaceutyczne. Wprowadzone zostały nowe zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej za nielegalny obrót lekami - mówi prokurator Arkadiusz Jaraszek. - Zgodnie z nowymi przepisami za naruszenie zakazu zbycia produktów leczniczych z apteki ogólnodostępnej lub punktu aptecznego do hurtowni farmaceutycznej, innej apteki ogólnodostępnej lub innego punktu aptecznego, grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. Zgodnie zaś z art. 86a prawa farmaceutycznego zakazane jest zbywanie produktów leczniczych przez aptekę ogólnodostępną lub punkt apteczny hurtowni farmaceutycznej, innej aptece ogólnodostępnej lub innemu punktowi aptecznemu - dodaje Jaraszek.
Podstawę prawną do ścigania przestępstw "odwróconego łańcucha dystrybucji leków" stanowił znowelizowany art. 127 pkt 1 prawa farmaceutycznego. Przed dniem 15 lipca 2015 roku podejmowanie działań z zakresu prowadzenia hurtowni farmaceutycznej bez wymaganego zezwolenia stanowiło przestępstwo.
- Zagrożone ono było karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo karą do 2 lat pozbawienia wolności - mówi prokurator Arkadiusz Jaraszek. - Czyny tego typu popełnione po tej dacie stanowią delikty administracyjne zagrożone karą pieniężną do 500 tysięcy złotych.
Zmiany w przepisach spowodowały, że odpowiedzialności karnej podlegają właściciele aptek, którzy dopuścili się przestępczych zachowań po 15 lipca 2015 roku. Czyny popełnione przed tą datą nie podlegają penalizacji prawnokarnej.
- Prokurator, który otrzyma zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia takiego przestępstwa, które miało mieć miejsce przed dniem 15 lipca 2015 roku, będąc związanym treścią art. 17 par. 1 pkt 2 kodeksu postępowania karnego oraz z uwagi na znowelizowane regulacje prawa farmaceutycznego, zmuszony jest do odmówienia wszczęcia postępowania lub do jego umorzenia - mówi Arkadiusz Jaraszek. - Zgodnie bowiem z art. 17 par. 1 pkt 2 kodeksu postępowania karnego nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza się, gdy czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa - dodaje Jaraszek.
Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem farmaceutycznym odpowiedzialności karnej za czyny polegające na „odwróconym łańcuchu dystrybucji leków” podlegają wyłącznie osoby zbywające leki w ramach prowadzenia aptek lub punktów aptecznych. Kupno leków przez hurtownie z aptek w dalszym ciągu pozostaje zachowaniem nie objętym sankcją karną. A to w głównej mierze hurtownie dokonują skupu leków z rynku i ich odsprzedaży poza granicami kraju.
"Odwrócony łańcuch dystrybucji leków” wykorzystuje niskie ceny leków w Polsce. Głównie chodzi o leki refundowane. Stwarza to wyjątkowo korzystne warunki do odsprzedaży leków przez hurtownie farmaceutyczne poza granice kraju, po cenach znacznie wyższych od obowiązujących w obrocie krajowym. Hurtownie farmaceutyczne wykupują jak największą ilość leków po to, by następnie sprzedać je z dużym zyskiem za granicę. W konsekwencji prowadzi to do trudności z dostępnością do określonych leków przez polskich pacjentów.
