Poniżej zamieszczamy uzasadnienie projektu.
Projektowane rozporządzenie zastąpi rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 27 listopada 2015 r. w sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do przeprowadzania badań mających na celu ustalenie, czy dany produkt jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną (Dz. U. poz. 2018), które utraci moc z dniem 1 maja 2019 r., zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. poz. 1490).
Ustawa ta znowelizowała art. 44c ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, który obecnie obowiązuje jedynie w odniesieniu do środków zastępczych, zaś nowe substancje psychoaktywne, poprzednio nim objęte, uzyskują status analogiczny, jak środki odurzające i substancje psychotropowe, a więc ich nielegalna produkcja, czy szeroko rozumiane wprowadzanie do obrotu, podlega odpowiedzialności karnej, a nie administracyjnej. Ustawa ta wprowadziła również pojęcie i definicję środka zastępczego. Jest to „produkt zawierający substancję o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy, który może być użyty w takich samych celach jak środek odurzający, substancja psychotropowa lub nowa substancja psychoaktywna, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych; do środków zastępczych nie stosuje się przepisów o ogólnym bezpieczeństwie produktów.”. Wykrywanie, analiza i identyfikacja kwestionowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej produktów, stanowi podstawę zrównoważonego podejścia do polityki narkotykowej, która obejmuje zarówno zmniejszanie popytu, jak i ograniczanie podaży środków zastępczych. Prowadzone obecnie badania nad pojawiającymi się na rynku substancjami o działaniu psychoaktywnym potwierdzają ich szkodliwy wpływ na zdrowie i życie ludzi oraz wskazują na potrzebę rozszerzenia list środków odurzających, substancji psychotropowych i nowych substancji psychoaktywnych.
W krajach członkowskich OECD/UE badania nowych substancji psychoaktywnych wykonują upoważnione laboratoria – członkowie Europejskiej Sieci Laboratoriów – 4 – Kryminalistycznych (ENFSI – European Network of Forensic Institutes) – która jest organizacją międzynarodową, a także m.in. laboratoria służb celnych, narodowych instytutów zdrowia publicznego, agencji ds. produktów medycznych. Projektowane rozporządzenie wskazuje podmioty uprawnione do przeprowadzania badań produktów w kierunku substancji o działaniu psychoaktywnym, podobnie jak w państwach członkowskich Unii Europejskiej, np. w Szwecji, we Włoszech, w Wielkiej Brytanii.
Projektowany wykaz podmiotów uprawnionych do przeprowadzania badań, mających na celu ustalenie, czy dany produkt jest środkiem zastępczym, został wyłoniony w oparciu o laboratoria dotychczas współpracujące z Państwową Inspekcją Sanitarną oraz laboratoria, które zgłosiły wniosek do Ministerstwa Zdrowia, o umieszczenie ich w wykazie, ze względu na nabyte uprawnienia w tym zakresie, stąd wykaz ten został rozszerzony w stosunku do wykazu zawartego w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 listopada 2015 r. w sprawie wykazu podmiotów uprawnionych do przeprowadzania badań mających na celu ustalenie, czy dany produkt jest środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną, o następujące trzy podmioty: Śląski Uniwersytet Medyczny, Instytut Ekspertyz Kryminalistycznych Analityks Sp. z o.o. oraz FEDALAB Sp. z o.o. W miejsce Instytutu Sportu w Warszawie do wykazu zostało wpisane Polskie Laboratorium Antydopingowe w związku ze zmianami wynikającymi z ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie (Dz. U. poz. 2320), która w art. 4 stanowi, że Polskie Laboratorium Antydopingowe wstępuje w prawa i obowiązki dotyczące zwalczania dopingu w sporcie, których podmiotem był Instytut Sportu – Państwowy Instytut Badawczy. W wykazie projektu rozporządzenia zostały ujęte następujące podmioty niepubliczne: laboratorium ToxLab Sp. z o.o., Instytut Ekspertyz Kryminalistycznych Analityks Sp. z o.o. oraz FEDALAB Sp. z o.o.
Wskazane w projekcie rozporządzenia podmioty posiadają duże doświadczenie w przeprowadzaniu badań jakościowych i ilościowych substancji psychoaktywnych pod kątem określenia ich pochodzenia, mechanizmów działania, aktywności farmakologicznej oraz działań niepożądanych, w tym skutków somatycznych i psychicznych u ludzi.
Źródło: RCL
