Projekt rozporządzenia MZ w sprawie programu pilotażowego „Profilaktyka 40 PLUS”

Projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie programu pilotażowego „Profilaktyka 40 PLUS” stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 48e ust. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1398, z późn. zm.).

Projektowana regulacja ma na celu ocenę organizacji i efektywności objęcia świadczeniobiorców od 40. roku życia profilaktyczną diagnostyką w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych.

Należy wskazać, że stan zagrożenia epidemicznego, a następnie stan epidemii powodujący liczne zakażenia wirusem SARS-CoV-2, w tym związana z nim zmiana stylu życia, wpłynęły przede wszystkim na ograniczenie aktywności fizycznej oraz wzrost natężenia stresu, potęgując przy tym ryzyko zachorowania na najczęstsze choroby tzw. cywilizacyjne, takie jak choroby układu krążenia czy choroby metaboliczne. Ponadto epidemia COVID-19, nakładając się na epidemię przewlekłych chorób niezakaźnych, powoduje efekt negatywnej synergii. Stanowiąc obecnie największe wyzwanie, niesie za sobą również negatywne skutki zdrowotne także w obszarze chorób niezakaźnych i zdrowia psychicznego (z uwagi na społeczną izolację, niepewność, obawy przed zachorowaniem, stres). Dlatego też, mając na uwadze konsekwencje, jakie niesie obecna sytuacja epidemiczna zasadnym jest wprowadzenie programu pilotażowego, który pozwoli na powszechne objęcie świadczeniobiorców od 40. roku życia profilaktyczną diagnostyką laboratoryjną w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych. Ze względu na jego główny cel, tj. profilaktykę chorób przy obniżonej zgłaszalności do lekarzy w 2020 r. w związku z pandemią koronawirusa i tym samym potrzebą zintensyfikowania działań profilaktycznych w okresie po nasilonej fazie pandemii (2020 r.), zakłada się, że program pilotażowy będzie funkcjonowała w 2021 r.

Należy zauważyć, że badania profilaktyczne należy wykonywać regularnie, by nie przeoczyć początkowo drobnych problemów związanych ze zdrowiem i zareagować odpowiednio wcześnie, zanim staną się poważne i o wiele trudniejsze do dalszej diagnostyki, a następnie leczenia. Wiele chorób, zwłaszcza w swoim początkowym stadium rozwoju, nie daje niepokojących objawów. Zatem dzięki badaniom profilaktycznym można wykryć chorobę bardzo wcześnie i uniknąć długotrwałego, a czasem nieskutecznego leczenia, które jest konsekwencją zbyt późnej diagnozy.

Niska zgłaszalność do już działających programów profilaktycznych oraz niska świadomość dotycząca konieczności dbania o zdrowie prowadzi do wzrostu liczby zachorowań na choroby cywilizacyjne (nowotwory, choroby serca, cukrzyca etc.). Dominującymi przyczynami zgonów mieszkańców Rzeczypospolitej Polskiej wciąż pozostają choroby układu krążenia i nowotwory. Choroby układu krążenia są w Rzeczypospolitej Polskiej główną przyczyną zgonów (ok. 43,3% ogółu zgonów), a zaraz po nich plasują się nowotwory (ok. 25,8% ogółu zgonów w 2016 r.). Wśród Polaków prawdopodobieństwo zgonu spowodowanego przez choroby układu krążenia jest około 60% wyższe niż u przeciętnego mieszkańca UE. Wśród nowotworów złośliwych zdecydowanie największe zagrożenie życia stanowi od wielu lat nowotwór tchawicy, oskrzela i płuca (C33-C34), z powodu, którego w 2016 r. zmarły 23 833 osoby (24% ogółu zgonów z powodu nowotworów złośliwych). Choroby serca oraz onkologiczne są jednocześnie najczęstszą przyczyną hospitalizacji.

Projekt rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie programu pilotażowego „Profilaktyka 40 PLUS”, zwany dalej „programem pilotażowym”, zakłada, że pacjent będzie mógł skorzystać z pakietu badań diagnostycznych w ramach tego programu bez skierowania od lekarza. Program pilotażowy zakłada realizację badań diagnostycznych w formie pakietów dedykowanych oddzielnie dla kobiet i mężczyzn oraz pakietu wspólnego. Uczestnictwo w programie pilotażowym jest dobrowolne. Zakłada się realizację pakietu badań diagnostycznych dla świadczeniobiorców jednorazowo. Projektowane przepisy zakładają objęcie świadczeniobiorców od 40. roku życia (wg roku kalendarzowego urodzenia) profilaktyczną diagnostyką w zakresie najczęściej występujących problemów zdrowotnych. Okres realizacji programu pilotażowego będzie trwał od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia 2021 r. Informacja o możliwości skorzystania z badania oraz ankieta, która pozwoli na ocenę czynników ryzyka i wykonanie pakietu badań diagnostycznych. Świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy spośród podmiotów, które zawarły umowę o realizację programu pilotażowego.

Program pilotażowy obejmuje świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu określonego w art. 15 ust. 2 pkt 1, 2 i 13 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz wykaz świadczeń opieki zdrowotnej, udzielanych w ramach tego programu pilotażowego, szczegółowe kryteria kwalifikacji świadczeniobiorców – uczestników programu pilotażowego oraz warunki organizacji i realizacji tych świadczeń, w tym dotyczące personelu medycznego i wyposażenia w sprzęt i aparaturę medyczną, określone zostały w załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Proponuje się, aby realizatorem programu pilotażowego był świadczeniodawca, który spełnia warunki organizacji i realizacji tego programu oraz który złożył wniosek o zawarcie umowy o jego realizację do Narodowego Funduszu Zdrowia. Ponadto Narodowy Fundusz Zdrowia będzie zawierał ze świadczeniodawcą umowę o realizację programu pilotażowego na podstawie wniosku, zawierającego informacje o spełnianiu określonych wymagań.

Ponadto rozporządzenie określa wskaźniki realizacji programu pilotażowego, którymi są: liczba kobiet i mężczyzn, którzy zostali przebadani w okresie realizacji programu pilotażowego, liczba świadczeniodawców, którzy złożyli wniosek o zawarcie umowy na realizację programu pilotażowego, oraz liczba świadczeniodawców, którzy zostali realizatorami programu pilotażowego, liczba i kompletność wypełnionych ankiet, informacja o zrealizowanych badaniach diagnostycznych.

Rozwiązania dotyczące organizacji cyklicznych działań profilaktycznych obejmujące duże grupy mieszkańców stosowane są w kilku państwach Unii Europejskiej.

Model austriacki zakłada, iż badania przysługują raz w roku każdemu obywatelowi ≥18. r.ż. Zakres wywiadu, badań i interwencji jest szeroki. Program uwzględnia dwie wizyty lekarskie po około godzinę. W kwestionariuszu uwzględnione są pytania i badania dotyczące chorób układu krążenia, cukrzycy, badań przesiewowych w kierunku nowotworów, zaburzeń wzroku, słuchu i poznawczych.

We Francji każda osoba ubezpieczona w systemie ubezpieczeń społecznych (oraz osoby pozostające na jej utrzymaniu) może skorzystać raz na 5 lat (lub częściej, jeśli wymaga tego stan zdrowia) z bezpłatnej oceny stanu zdrowia.

W Holandii istnieją narodowe profilaktyczne badania stanu zdrowia. Zaproszenia na badania wysyłane są przez lekarza pierwszego kontaktu lub Municipal and Regional Health Service (GGD) do populacji, do której skierowany jest dany program.

W Niemczech od 35. r.ż. niemiecki fundusz zdrowia finansuje badania kontrolne, które przysługują pacjentom co 3 lata.

Model w Wielkiej Brytanii zakłada, iż badania przysługują obywatelom w wieku 40-74 lata w pięcioletnich interwałach czasowych. Trwająca około 30. minut kontrola stanu zdrowia służy głównie w celu identyfikacji grup ryzyka w kierunku wykrycia cukrzycy i chorób układu krążenia. W przypadku stwierdzenia grup ryzyka następuje odesłanie do lekarza GP (General Practicioner), czyli lekarza pierwszego kontaktu, lub poradni. W programie nie uwzględniono nowotworów.

Dostępne informacje dotyczące skuteczności programu NHS Health Check przedstawione zostały w raporcie opracowanym przez Primary Care Unit (University of Cambridge), we współpracy z RAND Europe, z 2017 r. Istnieją dowody na to, że ww. program NHS Health Check pozwala na wykrycie czynników ryzyka i chorób: na 3 do 4 osób biorących udział w programie u jednej osoby notowane jest podwyższone ciśnienie krwi, u 1 na 30-40 badanych diagnozowane jest nadciśnienie, u 1 na 80-200 przypadków diagnozuje się cukrzycę. Na każde 6-10 osób biorących udział w programie, u jednej osoby ryzyko wykształcenia się choroby sercowo-naczyniowej ma wartość ≥20%. Bazując na modelu opracowanym na podstawie danych z realizacji NHS Health Check oszacowano, że aktualne podejście w realizacji programu może zapobiec około 1 000 nieśmiertelnym i 200 śmiertelnym przypadkom choroby sercowo-naczyniowej rocznie.

Program pilotażowy dla osób w wieku co najmniej 40 lat został przygotowany zgodnie z wytycznymi klinicznymi w obszarze kardiologii i onkologii oraz w oparciu o rozwiązania organizacyjne przyjęte m.in. w Wielkiej Brytanii i Austrii.

Odnośnie do ww. projektu rozporządzenia nie prowadzono tzw. pre-konsultacji.

Projekt rozporządzenia w ramach opiniowania i konsultacji publicznych (z 7 dniowym terminem zgłaszania uwag) otrzyma:

1. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia;
2. Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji;
3. Główny Inspektor Farmaceutycznego;
4. Główny Inspektor Sanitarny;
5. Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych;
6. Rzecznik Praw Pacjenta;
7. Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej;
8. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;
9. Naczelna Rada Lekarska;
10. Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych;
11. Naczelna Rada Aptekarska;
12. Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych;
13. Krajowa Rada Fizjoterapeutów;
14. Kolegium Lekarzy Rodzinnych;
15. Kolegium Pielęgniarek i Położnych w Polsce;
16. Forum Związków Zawodowych;
17. Sekretariat Ochrony Zdrowia KK NSZZ „Solidarność”;
18. Krajowy Sekretariat Ochrony Zdrowia NSZZ „Solidarność 80”;
19. Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych;
20. Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych;
21. Ogólnopolski Związek Lekarzy;
22. Ogólnopolski Związek Zawodowy Położnych;
23. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej;
24. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców;
25. Konfederacja „Lewiatan”;
26. Związek Rzemiosła Polskiego;
27. Business Centre Club;
28. Federacja Przedsiębiorców Polskich;
29. Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie;
30. Porozumienie Pracodawców Ochrony Zdrowia;
31. Związek Pracodawców Ratownictwa Medycznego Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej;
32. Federacja Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej;
33. Związek Pracodawców Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych;
34. Ogólnopolski Związek Pracodawców Samodzielnych Publicznych Szpitali Klinicznych;
35. Ogólnopolski Związek Pracodawców Prywatnej Służby Zdrowia;
36. Ogólnopolski Związek Pracodawców Opieki Zdrowotnej;
37. Związek Pracodawców Opieki Psychiatrycznej i Leczenia Uzależnień
38. Związek Powiatowych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej Województwa Podkarpackiego – Organizacja Pracodawców w Łańcucie;
39. Związek Pracodawców Służby Zdrowia w Łodzi;
40. Pracodawcy Pomorza;
41. Mazowiecki Związek Pracodawców Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej;
42. Wielkopolski Związek Zakładów Opieki Zdrowotnej – Organizacja Pracodawców;
43. Związek Pracodawców Szpitali Warmii i Mazur;
44. Lider ruchu „Obywatele dla Zdrowia”;
45. Stowarzyszenie Szpitali Małopolskich;
46. Konsorcjum Szpitali Wrocławskich;
47. Stowarzyszenie Polska Unia Szpitali Klinicznych;
48. Wielkopolski Związek Szpitali Powiatowych;
49. Dialog dla Zdrowia;
50. Obywatele dla Zdrowia;
51. Razem dla Zdrowia;
52. Alivia – Fundacja Onkologiczna Osób Młodych;
53. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków;
54. Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej;
55. Ogólnopolska Federacja Stowarzyszeń Reumatyków „REF”;
56. Federacja Stowarzyszeń „Amazonki”;
57. Stowarzyszenie Osób z NTM „UroConti”;
58. Koalicja Hepatologiczna;
59. Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię I POChP;
60. Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego
61. Stowarzyszenie Pacjentów Primum Non Nocere;
62. Krajowe Forum na rzecz terapii chorób rzadkich ORPHAN;
63. Wojewoda Dolnośląski;
64. Wojewoda Kujawsko-Pomorski;
65. Wojewoda Lubelski;
66. Wojewoda Lubuski;
67. Wojewoda Łódzki;
68. Wojewoda Małopolski;
69. Wojewoda Mazowiecki;
70. Wojewoda Opolski;
71. Wojewoda Podkarpacki;
72. Wojewoda Podlaski;
73. Wojewoda Pomorski;
74. Wojewoda Śląski;
75. Wojewoda Świętokrzyski;
76. Wojewoda Warmińsko-Mazurski;
77. Wojewoda Wielkopolski;
78. Wojewoda Zachodniopomorski;
79. Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi;
80. Instytut Medycyny Wsi w Lublinie;
81. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie;
82. Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej;
83. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy;
84. Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy;
85. Ogólnopolski Związek Zawodowy Techników Farmaceutycznych

Skrócenie terminu przeprowadzenia opiniowania i konsultacji publicznych wynika z konieczności wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia w możliwie najkrótszym terminie, tak aby umożliwić świadczeniodawcom i płatnikowi odpowiednie przygotowanie się do realizacji programu pilotażowego.

Projekt został udostępniony na stronie podmiotowej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie „Rządowy Proces Legislacyjny” zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) oraz uchwałą nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2016 r. poz. 1006, z późn. zm.).

Wyniki konsultacji publicznych i opiniowania zostaną omówione, po ich zakończeniu, w raporcie dołączonym do niniejszej oceny.

Program pilotażowy finansowany będzie w ramach środków przewidzianych w planie finansowym Narodowego Funduszu Zdrowia w wysokości ok. 500 mln.

Skutki finansowe wynikające z konieczności finansowania programu pilotażowego przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zostaną pokryte w ramach środków finansowych przewidzianych w planach finansowych Narodowego Funduszu Zdrowia.

Źródło: RCL